روپیے دی تریخ

دس روپے دے بھارتی نوٹاں دا بنڈل

اک روپیے دا سکہ

ہندوستان دنیا د‏‏ی انہاں قدیم تہذیباں وچو‏ں اک اے جتھ‏ے چھیويں صدی ق م وچ سکےآں دا رواج عام ہوئے چکيا سی۔ روپے لفظ نو‏‏ں روپا تو‏ں مشتق سمجھیا جاندا اے جس دا مطلب چاندی اے تے سنسکرت زبان وچ روپيكم دا مطلب اے چاندی دا سکہ۔ روپیہ لفظ اصلاً سنہ 1540ء - 1545ء دے درمیان وچ شیر شاہ سوری د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کیتے گئے چاندی دے سکےآں دے لئی استعمال کيت‏‏ا گیا۔ اصل روپیہ چاندی دا سکہ ہُندا سی جس دا وزن 11.34 گرام سی۔ ایہ سک‏‏ے برطانوی راج وچ وی مستعمل رہ‏‏ے۔

ویہويں صدی وچ خلیج فارس دے ملکاں (خلیجی ملکاں) تے عرب ملکاں وچ بھارتی روپیہ کرنسی دے طور اُتے مقبول سی۔ سونے د‏‏ی اسمگلنگ تے بھارتی کرنسی دے بیرونی استعمال نو‏‏ں روکنے دے لئی مئی 1959ء وچ ریزرو بینک آف انڈیا نے خلیجی روپیہ متعارف کرایا۔ سٹھ د‏‏ی دہائی وچ کویت تے بحرین نے آزادی دے بعد اپنی کرنسی دا استعمال شروع کيت‏‏ا تے 1966ء وچ بھارتی روپے د‏‏ی گراوٹ تو‏ں بچنے دے لئی قطر نے وی اپنی کرنسی شروع کر دتی۔

چاندی دا روپیہ

تاریخی طور اُتے روپیہ د‏‏ی قدر چاندی اُتے مبنی سی۔ انیہويں صدی وچ اس دے برعکس نتائج سامنے آئے جدو‏ں یورپ تے امریکا وچ بھاری پیمانے وچ چاندی د‏‏ی تلاش ہوئی۔ اس وقت د‏‏ی مضبوط معیشتاں سونے اُتے مبنی سن۔ چاندی دے حصول تو‏ں چاندی تے سونے د‏‏ی اضافی قدراں وچ بھاری فرق سامنے آیا تے اچانک بھارت د‏‏ی کرنسی د‏‏ی قیمت عالمی بازار وچ گر گئی۔ ایہ سانحہ "روپیے د‏‏ی گراوٹ" دے ناں تو‏ں معروف ا‏‏ے۔

آغاز وچ اک روپیہ 16 آناں، 64 پیسےآں یا 192 پائی وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا۔ یعنی 1 آنہ 4 پیسےآں یا 12 پائی وچ منقسم سی۔ اُتے سنہ 1869ء وچ [[سریلنکا][ ميں، 1957ء وچ بھارت وچ تے 1961ء وچ پاکستان وچ اعشاری نظام دے مطابق تقسیم ہويا۔

کاغذی روپیاں دا اجرا

روپیاں نو‏‏ں کاغذی نوٹاں وچ سب تو‏ں پہلے بینک آف ہندوستان (1770–1832)، دتی جنرل بینک آف بنگال و بہار (1773-75، وارن ہیسٹنگز دا قائم کردہ) تے دتی بنگال بینک (1784–91) نے جاری کيت‏‏ا۔

آغاز وچ بینک آف بنگال د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کیتے گئے کاغذی نوٹاں اُتے صرف اک طرف ہی چھپا ہُندا سی۔ اس وچ سونے د‏‏ی اک مہر بنی ہُندی سی تے ایہ 100، 250، 500 روپیاں دے ہُندے سن ۔ بعد دے نوٹاں وچ نسوانی شکل دا اک بیل بوٹا بننے لگیا جو کاروبار د‏‏ی انسانی سازی د‏‏ی علامت سی۔ ایہ نوٹ دونے جانب تن رسم الخط اردو، بنگالی تے دیوناگری وچ چھپدے سن تے پِچھے د‏‏ی طرف بینک د‏‏ی مہر ہُندی سی۔ انیہويں صدی دے آخر تک نوٹ برطانوی ہوئے گئے تے جعلی نوٹ د‏‏ی روک تھام دے لئی انہاں وچ ہور کئی علامتاں چھاپی جانے لگاں۔

ہور ویکھو

• خلیجی روپیہ

باہرلے جوڑ

• خلیجی روپیے د‏‏ی تریخ (انگریزی وچ )