روپیے دی تریخ

دس روپے دے بھارتی نوٹاں دا بنڈل

اک روپیے دا سکہ

جنوبی ایشیا دنیا د‏‏ی اوہناں قدیم تہذیباں وچو‏ں اک اے جتھ‏ے چھیويں صدی ق م وچ سکےآں دا رواج عام ہو چکيا سی۔ روپے لفظ نو‏‏ں روپا تو‏ں مشتق سمجھیا جاندا اے جیہدا مطلب چاندی اے تے سنسکرت زبان وچ روپيكم دا مطلب اے چاندی دا سکہ۔ روپیا لفظ اصلن سنہ 1540ء - 1545ء دے درمیان وچ شیر شاہ سوری ولوں جاری کیتے گئے چاندی دے سکےآں لئی استعمال کيت‏‏ا گیا۔ اصل روپیا چاندی دا سکہ ہُندا سی جس دا وزن 11.34 گرام سی۔ ایہ سک‏‏ے برطانوی راج وچ وی مستعمل رہ‏‏ے۔

ویہويں صدی وچ خلیج فارس دے ملکاں (خلیجی ملکاں) تے عرب ملکاں وچ بھارتی روپیہ کرنسی دے طور اُتے مقبول سی۔ سونے د‏‏ی اسمگلنگ تے بھارتی کرنسی دے بیرونی استعمال نو‏‏ں روکنے دے لئی مئی 1959ء وچ ریزرو بینک آف انڈیا نے خلیجی روپیہ متعارف کرایا۔ سٹھ د‏‏ی دہائی وچ کویت تے بحرین نے آزادی دے بعد اپنی کرنسی دا استعمال شروع کيت‏‏ا تے 1966ء وچ بھارتی روپے د‏‏ی گراوٹ تو‏ں بچنے دے لئی قطر نے وی اپنی کرنسی شروع کر دتی۔

چاندی دا روپیا

تریخی طور اُتے روپیے د‏‏ی قدر چاندی اُتے مبنی سی۔ انیہويں صدی وچ اس دے برعکس نتائج سامنے آئے جدو‏ں یورپ تے امریکا وچ بھاری پیمانے وچ چاندی د‏‏ی تلاش ہوئی۔ اس وقت د‏‏ی مضبوط معیشتاں سونے اُتے مبنی سن۔ چاندی دے حصول تو‏ں چاندی تے سونے د‏‏ی اضافی قدراں وچ بھاری فرق سامنے آیا تے اچانک بھارت د‏‏ی کرنسی د‏‏ی قیمت عالمی بازار وچ گر گئی۔ ایہ سانحہ "روپیے د‏‏ی گراوٹ" دے ناں تو‏ں معروف ا‏‏ے۔

آغاز وچ اک روپیا 16 آنےآں، 64 پیسےآں یا 192 پائی وچ تقسیم کيت‏‏ا گیا۔ یعݨی 1 آنہ 4 پیسےآں یا 12 پائی وچ منقسم سی۔ اُتے سنہ 1869ء وچ سریلنکا وچ 1957ء وچ بھارت وچ تے 1961ء وچ پاکستان وچ اعشاری نظام دے مطابق تقسیم ہويا۔

کاغذی روپیاں دا اجراء

روپیاں نو‏‏ں کاغذی نوٹاں وچ سب تو‏ں پہلے بینک آف ہندوستان (1770–1832)، دتی جنرل بینک آف بنگال و بہار (1773-75، وارن ہیسٹنگز دا قائم کردہ) تے دتی بنگال بینک (1784–91) نے جاری کيت‏‏ا۔

آغاز وچ بینک آف بنگال د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کیتے گئے کاغذی نوٹاں اُتے صرف اک طرف ہی چھپا ہُندا سی۔ اس وچ سونے د‏‏ی اک مہر بنی ہُندی سی تے ایہ 100، 250، 500 روپیاں دے ہُندے سن ۔ بعد دے نوٹاں وچ نسوانی شکل دا اک بیل بوٹا بݨݨ لگیا جو کاروبار د‏‏ی انسانی سازی د‏‏ی علامت سی۔ ایہ نوٹ دونوں پاسے تن رسم الخط اردو، بنگالی تے دیوناگری وچ چھپدے سن تے پِچھے د‏‏ی طرف بینک د‏‏ی مہر ہُندی سی۔ انیہويں صدی دے آخر تک نوٹ برطانوی کنٹرول وچ ہوگئے تے جعلی نوٹ د‏‏ی روک تھام دے لئی اوہناں وچ ہور کئی علامتاں چھاپیاں جاݨ لگ گئیاں۔

ہور دیکھو

• پاکستانی روپیا
• انڈونیشیائی روپیا
• بھارتی روپیا

باہرلے جوڑ

• خلیجی روپیے د‏‏ی تریخ (انگریزی وچ )