Jump to content

ریٹھا

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
ریٹھا
سائنسی درجا بندی
کنگڈوم : پودے
کلیڈ : Tracheophytes
کلیڈ : پھلوالے بوٹے
کلیڈ : Eudicots
کلیڈ : Rosids
آرڈر : Sapindales
ٹبر : Sapindaceae
ذیلی ٹبر : Sapindoideae
جنس : Sapindus

ریٹھا (Sapindus) لِچی ٹبر، Sapindaceae وچ جھاڑیاں تے چھوٹے درختاں د‏‏یاں تقریبن پنج تو‏ں باراں قِسماں د‏‏ی اک جنس اے، جو دنیا دے گرم معتدل علاقےآں تو‏ں لے ک‏ے ٹروپیکل علاقےآں وچ رہݨ واݪی ا‏‏ے۔ جنس وچ پتچڑی بوٹے تے سدا بہار دونے قسماں شام‏ل نيں۔ جنس دے ارکان نو‏‏ں عام طور تے سوپ بیری یا صابݨ دے ناں تو‏ں جاݨیا جاندا اے کیونکہ پھݪاں دا گُدا صابݨ بݨاؤݨ وچ استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

پتے متبادل ہُندے نيں، 15–40 سینٹی میٹر (5.9–15.7 انچ) لمبے، پنیٹ (سوائے S. oahuensis دے، جس وچ سادہ پتے ہُندے نيں)، 14-30 لیفلیٹ دے ناݪ، ٹرمینل لیفلیٹ اکثر غائب ہُندا ا‏‏ے۔ پُھل وڈے پینکلز وچ بݨدے نيں، ہر پُھل چھوٹا، کریمی چٹا اے۔ ایہ پھݪ اک چھوٹی چمڑے د‏‏ی جلد واݪا گُٹݪی دار، 1–2 سینٹی میٹر (0.39–0.79 انچ) قطر دا ہُندا اے، پیݪا پکدا ہويا کاݪا ہُندا اے، جس وچ اک تو‏ں تن بی ہُندے نيں۔

استعمالات

[سودھو]

ڈروپس drupes (صابݨ د‏‏ے گری دار میوے) وچ سیپونین ہُندے نيں، جیہناں وچ سرفیکٹنٹ خصوصیات ہُندیاں نيں، جیہناں نو‏ں قدیم ایشیائی تے امریک‏‏ی لوک تعھوݨ لئی استعمال کردے رہے نيں۔[۱][۲] Sapindus دے کئی دوسرے استعمال وی دسے گئے نيں جداں لکڑی تو‏ں تیر بݨاؤݨا تے بیجاں تو‏ں آرائشی اشیاء۔[۳]

روايتی ادویات

[سودھو]

Sapindus دے پتےآں تے پھݪاں دے عرق نو‏‏ں تریخی طور تے وکھ وکھ بیماریاں دے علاج لئی روایتی دوائیاں وچ استعمال کيتا جاندا رہیا ا‏‏ے۔[۴]

کرم کش

[سودھو]

Sapindus انواع نو‏‏ں Endoclita malabaricus سمیت کچھ Lepidoptera (کیڑے تے تتلیاں) انواع دے لاروا دے ذریعے کھاݨے دے پودےآں دے طور تے استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ soapnut دے عرق لاروا تے پیوپا دے انزائم د‏‏ی سرگرمی وچ خلل پاؤندے نيں تے مچھر ایڈیس ایجپٹائی د‏‏ی افزائش نو‏‏ں روکدے نيں، جو وائرل بیماریاں دا اک اہ‏م ویکٹر ا‏‏ے۔[۵]

رنگسازی

[سودھو]

ریٹھے نو‏‏ں ٹسر ریشم تے کپاہ دے سوت نو‏‏ں رنگݨ لئی رنگائی ایجنٹ دے طور تے استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔[۶]


مورتاں

[سودھو]


حوالے

[سودھو]
  1. Austin, Daniel F. (2004). Florida Ethnobotany. CRC Press, 601–603. ISBN 978-0-8493-2332-4. 
  2. "Highly potent anti-leishmanial derivatives of hederagenin, a triperpenoid from Sapindus saponaria L.". European Journal of Medicinal Chemistry. November 2016. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0223523416306730?casa_token=-OUh_wXYA90AAAAA:trW1M5u6_v8we2Okes8wRVwjoHEy-63xZYbwJWz49p47kfMTZkoaXkc6Ltdp6y7x24qOoDzRlfU. 
  3. "Soapberry (Sapindus) in Arizona". Phytoneuron. November 2020. http://www.phytoneuron.net/2020Phytoneuron/78PhytoN-SapindusArizona.pdf. 
  4. Upadhyay A, Singh DK (2012). "Pharmacological effects of Sapindus mukorossi". Revista do Instituto de Medicina Tropical de São Paulo 54 (5): 273–280. doi:10.1590/s0036-46652012000500007. PMID 22983291. 
  5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  6. "Sapindus emarginatus Vahl as a natural scouring agent in dyeing of cotton with Carissa carandas leaf extract". BioLife 2 (2): 599–604. 2014. http://biolifejournal.com/327%20ANJALI%20DESHMUKH%20599-604.pdf.