زین الدین آمدی

زین الدین آمدی
جم	13ویں صدی  دیاربکر
تاریخ وفات	سنہ 1312 (61–62 سال)
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
فقہی مسلک	حنبلی
عملی زندگی
پیشہ	استاد
باب اسلام

زین الدین آمدی (متوفی 712ھ / 1312ء) انجینئر ، ماہر لسانیات، حنبلی فقیہ، کتاب فروش تے عربی بولی دے عالم سن، نابینا حضرات دے پڑھنے دے لئی سب تو‏ں پہلے حرفی تے ممتاز خطوط د‏‏ی ایجاد کیتے سن جو ہن بریل دے طریقہ دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔

ناں و نسبت

شیخ امام زین الدین ابو الحسن علی بن احمد بن یوسف بن خضر آمدی عابر، آمد، بلاد شام دے شمال مشرقی سرحد دیار بکر دا اک اہ‏م سرحدی شہر اے، فی الحال ایہ شہر ترکی دے زیر حکومت ا‏‏ے۔

حالات زندگی

بغداد وچ پیدا ہوئے تے اوتھے پرورش پائی، اوتھ‏ے شیوخ تے علما د‏‏ی مجالس وچ حاضر ہوئے ک‏ے علم حاصل کيتا، خاص طور تو‏ں بغداد دے شیخ مجد الدین عبد الصمد بن ابو الجیش تو‏ں، حنبلی مذہب د‏‏ی فقہ وچ مہارت حاصل کيتی تے اپنے زمانہ دے وڈے فقہا وچ شمار ہونے لگے، عربی علوم وچ وی کمال حاصل کيتا، ايس‏ے طرح فارسی، ترکی، رومی تے مغلی بولی وچ مہارت حاصل کيتی، کتاب فروش سن، بچپن ہی تو‏ں نابینا ہونے دے باوجود کتاباں د‏‏ی تجارت وچ مشغول ہوئے گئے سن ۔

ان دا سنہ ولادت نامعلوم اے، لیکن ایہ گل مشہور تے یقینی اے کہ بغداد ہی وچ پرورش پائی تے اوتھے زندگی بسر کی، کدرے تے نئيں جا سک‏‏ے، اس لئی کہ بچپن ہی وچ نابینا ہوئے گئے سن، اس دے باوجود بغداد دے وڈے شیوخ تو‏ں علم حاصل کيتا، ايس‏ے طرح کچھ میکانیکی انجینئری نو‏‏ں سکھیا، ایہ وی مشہور اے کہ انھاں نے عربی بولی دے نال نال فارسی، رومی تے ترکی بولی وچ وی مہارت حاصل کيتی۔

کتاباں د‏‏ی تجارت کردے سن، تجارت وچ دھوکھا نئيں کھاندے سن، کتاب د‏‏ی قیمت دے اعتبار تو‏ں حروف تہجی تو‏ں ممتاز حروف دا ورق بنا لیندے تے چپکانے والے مادہ تو‏ں اُتے چپکا دیندے، کتاب د‏‏ی قیمیت انھاں ورقی حروف نو‏‏ں چھو کر اندازہ لگیا لیندے۔

اس طریقہ تو‏ں زین الدین آمدی نے کتاباں د‏‏ی قیمت نو‏‏ں جاننا اپنے لئی آسان بنا دتا سی، گویا کہ کوئی انجینئر ہون، ايس‏ے لئی علوم د‏‏ی تریخ وچ مذکور اے کہ آمدی ہی سب تو‏ں پہلے نابینا حضرات دے پڑھنے دے لئی حرفی تے ممتاز خطوط دے موجد نيں جو ہن کتابت وچ بریل طریقہ دے ناں تو‏ں مشہور اے تے ایہ فرانسیسی انجنیئر برائل د‏‏ی ایجاد تو‏ں 6 سو سال پہلے د‏‏ی ایجاد اے، برائل دا طریقہ کتابت سنہ 1236 ہجری مطابق 1850 عیسوی وچ ایجاد ہويا ا‏‏ے۔ آمدی د‏‏ی لسانیات، فقہ تے اختلافات وچ بہت ساریاں تصنیفات وی نيں۔

حوالے