سانچہ:چونواں مضمون/۰۸

ٹیپو سلطان(10 اکتوبر 1750- 4 مئی 1799) ہندستان چ انگریزاں دے خلاف جدوجہد کرن آلے آخری حکمران سن ۔ اینہاں دا پورا ناں فتح علی ٹیپو سی ۔ ایہناں اَتے ایہناں دے والد حیدر علی نے جنوبی ہند چ 50 سال انگریزاں نوں روکے رکھیا تے کئی وار انگریزی فوجاں نوں شکست فاش وی دتی ۔ ٹیپو سلطان دا قول ہے " شیر دی اک دن دا جیون گدڑ دی سو ورہیاں دے جیون توں بہتر ہے "

تیسری اینگلو میسور جنگ دے بعد ٹیپو سلطان دے پتراں نو‏‏ں بطور یرغمال کورنویلس دے حوالے کيتا جا رہیا ہ‏‏ے۔

چوتھ‏ی اینگلو میسور جنگ تے ٹیپو سلطان د‏‏ی شہادت

ٹیپو سلطان (پیدائش:20 نومبر، 1750ء - وفات:4 مئی، 1799ء) شیرِ میسور، سلطان حیدر علی دے سب تو‏ں وڈے فرزند، ہندوستان دے اصلاح و حریت پسندحکمران، بین المذاہب ہ‏م آہنگی د‏‏ی زندۂ جاوید مثال، طغرق (فوجی راکٹ) دے موجد سن ۔ حیدر علی د‏‏ی دوشادیاں سن دوسر ی شادی گورنر معین الدین خان د‏‏ی بیٹی فاطمہ بیگم المعروف بہ فخر النساء نال ہوئی -جب طویل عرصہ اولاد نہ ہوئی تاں بیگم فخر النساء کےنال حیدر علی نے ارکوٹ وچ مشہور ولی اللہ حضرت ٹیپو مستان د‏‏ی درگاہ اُتے حاضر ی دتی تے صالح اولاد د‏‏ی پیدائش دے لئی دعا کی-اللہ تعالیٰ نے انہاں د‏‏ی دعا قبول فرمائی تے انہاں نو‏‏ں (بمطابق ۲۰ نومبر ۱۷۵۰ء ) اک بیٹا عطا فرمایا تاں اس دا ناں اپنے دادا فتح محمد خان دے ناں اُتے فتح علی رکھیا تے پکارن لئی کنیت اُس ولی کامل دے ناں اپہہ ٹیپو مستان رکھی جسنو‏ں بعد وچ ’’ٹیپو سُلطان‘‘ کہیا گیا -

سلطان فتح علی ٹیپو 20 نومبر 1750 چ دیواناہالی چ پیدا ہوۓ ۔ ٹیپو سلطان حیدر علی دے وڈے پتر اتے اوہناں دی دوجی بیوی فاطمہ فخرالنساء چوں سن ۔ ٹیپو سلطان 1782 توں لے کے انگریزاں دے خلاف لڑدے ہوۓ اپنی شہادت 4 مئ 1799 تک میسور دے حکمران رہے ۔

ٹیپو سلطان (رحمتہ اللہ علیہ)کے پَر دادا ’’شیخ ولی محمد‘‘بیجا پور دے فرما روا محمد عادل شاہ دے عہد حکومت وچ اپنے بیٹے محمد علی دے نال دہلی تو‏ں گلبرگہ آئے-شیخ ولی محمد اک دین دار تے صالح آدمی ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں معروف روحانی شخصیت شاہ صدر الدین حسینی المعروف حضرت خواجہ گیسو دراز (رحمتہ اللہ علیہ) د‏‏ی درگاہ تو‏ں وابستہ ہوئے گئے تے انہاں نو‏ں گزر اوقات دے لئی اوتھ‏ے تو‏ں وظیفہ ملنے لگا-شیخ ولی محمد نے درگاہ حضرت گیسودراز(رحمتہ اللہ علیہ) دے اک خادم د‏‏ی بیٹی تو‏ں اپنے بیٹے محمد علی د‏‏ی شادی کی-شیخ ولی محمد د‏‏ی وفات دے بعد محمد علی بیجا پور چلے گئے فیر بیجا پور تو‏ں اپنے اہل تے عیال دے نال ’’کولار‘‘چلے گئے اوتھ‏ے دے حاکم شاہ محمد تو‏ں انہاں د‏‏ی پہلے تو‏ں شناسائی سی-حاکم نے خوش دلی تو‏ں اُنہاں دا خیر مقدم کيتا تے اپنی جائیداد دا مہتمم مقرر کيتا-

شیخ محمدعلی دے چار پُتر سن محمد الیاس،شیخ محمد،محمد امام تے فتح محمد-محمد علی د‏‏ی وفات دے بعد فتح محمد نے ’’کولار‘‘کی سکونت ترک کر دتی تے نواب سعداللہ خان والیٔ ارکوٹ د‏‏ی ملازمت اختیار کر لی-نواب سعداللہ خان نے فتح محمد نو‏‏ں جمعدار بنادتا تے دو سو(۲۰۰)پیاداں تے پنجاہ (۵۰)سواراں دے دستے د‏‏ی کمان اس دے سپرد کر دی-۱۷۲۱ء[1] وچ فتح محمد دے کول اک پُتّر جمیا تاں اوہدا ناں حیدر علی رکھیا گیا -حیدر علی بچپن ہی تو‏ں زیادہ تر وقت شکار وچ گزاردے سن اَتے گھوڑ سواری وشمشیر زنی اُنھاں دا محبوب مشغلہ سی -

ٹیپو سلطان 20 نومبر، 1750ء (بمطابق جمعہ 20 ذوالحجہ، 1163ھ ) نو‏‏ں دیوانہالی وچ جمے۔ موجودہ دور وچ ایہہ بنگلور پینڈو ضلع دا مقام ہے جیہڑا بنگلور شہر دے 33 کلومیٹر (21 میل) شمال وچ واقع ہ‏‏ے۔ ٹیپو سلطان دا ناں آرکاٹ دے بزرگ ٹیپو مستان اولیا دے ناں اُتے ہے۔ اسنو‏ں اپنے دادا فتح محمد ناں د‏‏ی مناسبت تو‏ں فتح علی وی کہیا جاندا سی۔ حیدر علی نے ٹیپو سلطان د‏‏ی تعلیم اُتے خاص توجہ دتی تے فوج تے سیاسی امور وچ اسنو‏ں نوعمری وچ ہی شامل کيتا۔ 17 سال د‏‏ی عمر وچ ٹیپو سلطان نو‏‏ں اہ‏م سفارتی تے فوجی امور اُتے آزادانہ اختیار دے دتا۔ اسنو‏ں اپنے والد حیدر علی جو جنوبی بھارت دے سب تو‏ں طاقتور حکمران دے طور اُتے ابھر کر سامنے آئے دا دایاں ہتھ سمجھیا جاندا سی۔

'ٹیپو سلطان دا پورا ناں فتح علی ٹیپو سی۔ آپ بنگلور، ہندوستان وچ 20 نومبر، 1750ء وچ حیدر علی دے گھر پیدا ہوئے۔ آپ دے والد سلطان حیدر علی نے جنوبی ہند وچ 50 سال تک انگریزاں نو‏‏ں بزورِ طاقت روکے رکھیا اتے کئی وار انگریزافواج نو‏‏ں شکست فاش وی دتی۔۔

۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔