سانچہ:چونواں مضمون/۰۸
ٹیپو سلطان(10 اکتوبر 1750- 4 مئی 1799) ہندستان چ انگریزاں دے خلاف جدوجہد کرن آلے آخری حکمران سن ۔ اینہاں دا پورا ناں فتح علی ٹیپو سی ۔ اینہاں تے اینہاں دے والد حیدر علی نے جنوبی ہند چ 50 سال انگریزاں نوں روکے رکھیا تے کئی وار انگریزی فوجاں نوں شکست فاش وی دتی ۔ ٹیپو سلطان دا قول اے " شیر دی اک دن دا جیون گدڑ دی سو ورہیاں دے جیون توں بہتر اے "
ٹیپو سلطان (پیدائش:20 نومبر، 1750ء - وفات:4 مئی، 1799ء) شیرِ میسور، سلطان حیدر علی دے سب توں وڈے فرزند، ہندوستان دے اصلاح و حریت پسندحکمران، بین المذاہب ہم آہنگی دی زندۂ جاوید مثال، طغرق (فوجی راکٹ) دے موجد سن ۔ حیدر علی دی دوشادیاں سن دوسر ی شادی گورنر معین الدین خان دی بیٹی فاطمہ بیگم المعروف بہ فخر النساء نال ہوئی -جب طویل عرصہ اولاد نہ ہوئی تاں بیگم فخر النساء کےنال حیدر علی نے ارکوٹ وچ مشہور ولی اللہ حضرت ٹیپو مستان دی درگاہ اُتے حاضر ی دتی تے صالح اولاد دی پیدائش دے لئی دعا کی-اللہ تعالیٰ نے انہاں دی دعا قبول فرمائی تے انہاں نوں (بمطابق ۲۰ نومبر ۱۷۵۰ء ) اک بیٹا عطا فرمایا تاں اس دا ناں اپنے دادا فتح محمد خان دے نا م اُتے فتح علی رکھیا تے پکارنے کےلئے کنیت اُس ولی کامل دے ناں پہ ٹیپو مستان رکھی جسنوں بعد وچ ’’ٹیپو سُلطان‘‘ کہیا گیا -
سلطان فتح علی ٹیپو 20 نومبر 1750 چ دیواناہالی چ پیدا ہوۓ ۔ ٹیپو سلطان حیدر علی دے وڈے پتر اتے اوہناں دی دوجی بیوی فاطمہ فخرالنساء چوں سن ۔ ٹیپو سلطان 1782 توں لے کے انگریزاں دے خلاف لڑدے ہوۓ اپنی شہادت 4 مئ 1799 تک میسور دے حکمران رہے ۔
ٹیپو سلطان (رحمتہ اللہ علیہ)کے پَر دادا ’’شیخ ولی محمد‘‘بیجا پور دے فرما روا محمد عادل شاہ دے عہد حکومت وچ اپنے بیٹے محمد علی دے نال دہلی توں گلبرگہ آئے-شیخ ولی محمد اک دین دار تے صالح آدمی ہونے دی وجہ توں معروف روحانی شخصیت شاہ صدر الدین حسینی المعروف حضرت خواجہ گیسو دراز (رحمتہ اللہ علیہ) دی درگاہ توں وابستہ ہوئے گئے تے انہاں نوں گزر اوقات دے لئی اوتھے توں وظیفہ ملنے لگا-شیخ ولی محمد نے درگاہ حضرت گیسودراز(رحمتہ اللہ علیہ) دے اک خادم دی بیٹی توں اپنے بیٹے محمد علی دی شادی کی-شیخ ولی محمد دی وفات دے بعد محمد علی بیجا پور چلے گئے فیر بیجا پور توں اپنے اہل تے عیال دے نال ’’کولار‘‘چلے گئے اوتھے دے حاکم شاہ محمد توں انہاں دی پہلے توں شناسائی سی-حاکم نے خوش دلی توں اُنہاں دا خیر مقدم کيتا تے اپنی جائیداد دا مہتمم مقرر کيتا-
شیخ محمدعلی دے چار بیٹے سن محمد الیاس،شیخ محمد،محمد امام تے فتح محمد-محمد علی دی وفات دے بعد فتح محمد نے ’’کولار‘‘کی سکونت ترک کر دتی تے نواب سعداللہ خان والیٔ ارکوٹ دی ملازمت اختیار کر لی-نواب سعداللہ خان نے فتح محمد نوں جمعدار بنادتا تے دو سو(۲۰۰)پیاداں تے پنجاہ (۵۰)سواراں دے دستے دی کمان اس دے سپرد کر دی-۱۷۲۱ء[1] وچ فتح محمد دے ہاں اک بیٹا پیدا ہويا تاں اس دا ناں حیدر علی رکھیا گیا -حیدر علی بچپن ہی توں زیادہ تر وقت شکار وچ گزاردے سن تے گھوڑ سواری وشمشیر زنی انہاں دا محبوب مشغلہ سی -
ٹیپو سلطان 20 نومبر، 1750ء (بمطابق جمعہ 20 ذوالحجہ، 1163ھ ) نوں دیوانہالی وچ پیدا ہوئے۔ موجودہ دور وچ ایہ بنگلور پینڈو ضلع دا مقام اے جو بنگلور شہر دے 33 کلومیٹر (21 میل) شمال وچ واقع اے۔ ٹیپو سلطان دا ناں آرکاٹ دے بزرگ ٹیپو مستان اولیا دے ناں اُتے اے۔ اسنوں اپنے دادا فتح محمد ناں دی مناسبت توں فتح علی وی کہیا جاندا سی۔ حیدر علی نے ٹیپو سلطان دی تعلیم اُتے خاص توجہ دتی تے فوج تے سیاسی امور وچ اسنوں نوعمری وچ ہی شامل کيتا۔ 17 سال دی عمر وچ ٹیپو سلطان نوں اہم سفارتی تے فوجی امور اُتے آزادانہ اختیار دے دتا۔ اسنوں اپنے والد حیدر علی جو جنوبی بھارت دے سب توں طاقتور حکمران دے طور اُتے ابھر کر سامنے آئے دا دایاں ہتھ سمجھیا جاندا سی۔
'ٹیپو سلطان دا پورا ناں فتح علی ٹیپو سی۔ آپ بنگلور، ہندوستان وچ 20 نومبر، 1750ء وچ حیدر علی دے گھر پیدا ہوئے۔ آپ دے والد سلطان حیدر علی نے جنوبی ہند وچ 50 سال تک انگریزاں نوں بزورِ طاقت روکے رکھیا تے کئی بار انگریزافواج نوں شکست فاش وی دتی۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ۔۔۔۔۔۔۔