ساکہ چمکور صاحب

ساکہ چمکور صاحب
بسلسلہ مغل سکھ جنگاں اتے پہاڑی راج-سکھ جنگاں
تاریخ 6 دسمبر 1705 جاں 1704 مقام پنڈ چمکور دے نیڑے، ضلع روپنگر، پنجاب، بھارت نتیجہ مغل اتے ہندو پہاڑی مکھی دی جت
محارب
مغل سامراج ہندو پہاڑی مکھی دا گٹھجوڑ	خالصہ (سکھ)
کمانڈر اور رہنما
مغل کمانڈر اورنگزیب وزیر خان زبردست خان خواجہ محمد (زخمی) ناہر خان ⚔ منم خان۔ غیرت خان ⚔ ہندو پہاڑی مکھ کمانڈر اجمیر چند فتح شاہ	گرو گوبند سنگھ بھائی دئیا سنگھ بھائی دھرم سنگھ بھائی موہکم سنگھ ⚔ بھائی ہمت سنگھ ⚔ بھائی صاحب سنگھ ⚔ عالم سنگھ نچنا ⚔ صاحب زادہ اجیت سنگھ ⚔ صاحب زادہ ججھار سنگھ ⚔
طاقت
انجان، پر بہت زیادہ (گوبند سنگھ دا ظفرنامہ النکارک طور 'تے دسدا ہے کہ مغل سپاہیاں دی گنتی 10 لکھ سی۔)	40
ہلاکتیں اور نقصانات
خواجہ محمد زخمی ناہر خان ماریا گیا غیرت خان ماریا گیا انگنت مغل سپاہی مارے گئے۔	صاحب زادہ اجیت سنگھ مارے گئے صاحب زادہ ججھار سنگھ مارے گئے بھائی موہکم سنگھ مارے گئے بھائی ہمت سنگھ مارے گئے بھائی صاحب سنگھ مارے گئے 32 ہور سکھ سپاہی مارے گئے

سن 1704ء دی ککریلی رات ناں مغلاں ولاں لمے ویلے دے پائے گھیرے اتے بعد وچ مغلاں اتے ہندو پہاڑی راجیاں دیاں قسماں ناں ویکھدے ہوئے گرو گوبند سنگھ جی نے انندپور ناں چھڈّ دتا۔ قلعے تاں نکلدے ہوئے گرو جی دا پروار سرسا ندی دے چڑھے ہوئے پانی کرکے تن حصیاں وچ ونڈیا گیا۔ بہت سارا جانی-مالی نقصان، بہت سارے امولک ہست-لکھت گرنتھ سرسا دے تیز پانی دے وہاء دی بھیٹ چڑھ گئے۔ گرو کلغیدھر صاحب جی کجھ سنگھاں اتے وڈے صاحبزادیاں سمیت روپڑ وچاں ہندے ہوئے چمکور صاحب دی دھرتی ول ودھ رہے سن۔ مغل فوج پچھا کر رہی ہے۔ آخر گرو صاحب جی اس دھرتی ’تے پہنچ گئے اتے چمکور دی کچی گڑھی ناں ویکھ دے مسکرائے ہن۔

اک پاسے مغل فوج لکھاں دی گنتی وچ سی اتے دوجے پاسے گرو جی دے نال 40 کُ بھکھے-بھانے سنگھ۔ گرو صاحب جی اتے سنگھاں نے گڑھی وچ داخلہ کر دے کجھ آرام ہی کیندا سی کہ مغل فوجاں نے گڑھی ناں گھیر لیا۔ رات دا ویلا ہے۔ گڑھی دی کچی کندھ دے آس-پاس مغل فوج نے گھیرا پایا ہے۔ پر سنگھ کسے بھے وچ نہاں، چڑھدی کلا وچ ہن۔ جیکر اساں لڑائیاں دی گل کریئے تاں پیسے لے دے لڑن والے سپاہی دشمن ناں مارن لئی نہاں بلکہ اپنی جان بچاؤن لئی لڑدے ہن۔ ساہمنے دشمن ناں ختم کرن نالاں اوہناں ناں اپنی جان بچاؤن دی زیادہ فکر ہندی ہے۔ پر ستگورو جی دے نال جنے وی سنگھ ہن، اوہناں دے من وچ بھاونا جان بچاؤن دی نہاں بلکہ دھرم یدھ دے چاؤ ہیت پرجا-پرجا کٹّ مرن دی ہے۔ سنگھ پورے جوش چڑھدی کلا وچ سن

دن چڑھیا، لڑائی ارنبھ ہو گیا۔ ستگورو جی نے سنگھاں ناں حکم کیندا کہ مغل سرداراں ناں اپنا نشانہ بناؤ۔ مغل سردار ناہر خاں جو کہ ملیرکوٹلہ دا رہن والا سی حملہ آور ہو دے ساتھیاں نال اگے ودھیا تاں ستگورو جی نے اس ناں پار بلا دتا یدھ دا میدان مغل سپاہیاں دیاں لوتھاں نال بھر گیا اتے دھرتی خون نال رتی گئی۔ گڑھی وچاں نکلن والے تیر، گولیاں دشمناں ناں ونھی جا رہیاں سن۔ اس طریقے نال سنگھ بیرتا تے دلیری نال لڑدے رہے۔ اخیر اتہاس دے پنیاں وچ چمکور دی گڑھی ’تے اوہ سماں آ گیا جد کلغیدھر پتا جی نے دھرم-یدھ وچ اپنے ہتھاں پتراں ناں رن-تتے اندر شہادت دا جام پین لئی گھلیا، جوانی دی دیہلیز ’تے پیر رکھ رہے پتراں ناں لاڑی موت ویاہن لئی ہتھاں تیار کیتا۔ سکھ دھرم وچ قربانیاں دا اتہاس بڑا لمیرا ہے۔ چھوٹی عمرے وڈے اتہاس دی سرجنا سکھدھرم دے جم داندیاں اتے پیروکاراں نے کیندی ہے۔ قربانیاں دے اتہاس دی گاتھا وچ گرو صاحبان دی شہیدی، صاحبزادیاں دی قربانی اتے مہان سورمیاں دیاں شہادتاں دے سنہری پنے اکرے ہوئے ہن۔ سکھ دھرم دے بانیساہب سری گرو نانک دیوَ جی نے نرمل پنتھ دی ستھاپناکردیاں حق، سچ، نیاں تے نیکی دا رستہ بنایا۔ صاحب زادہ اجیت سنگھ ظلم، جبر، انیاں، جھوٹھ تے بدی دیاں طاقتاں وردھئواز اٹھائی۔ راجے سینہ مقدم کتے کہہ دے ویلے دے زلمدا ساہمنا کیتا۔ سکھ اتہاس دیاں شہادتاں انوٹھیاں تے ولکھن ہن، مگر گرو گوبند سنگھ مہاراج دے صاحبزادیاں دیاں شہادتاں دنیا دے اتہاس وچدرلبھّ ہن۔ شہادت انیاں، ظلم تے جھوٹھ خلاف گواہی ہندی ہے۔شہادت دا مقام بہت اچا ہندا ہے۔ اس ناں حاصل کرناتے نبھاہنا آسان نہاں اے۔ شہادت ایسی مرنی ہے جو مردا ہے، اوہ جم مرن تاں مکت ہو جاندا ہے۔ رن مہہ جوجھکے شہادتاں وی سکھ اتہاس وچ ہوئیاں اتے اسیہہ تے اکہِ کشٹ سہاردیاں ہویاں بلیدان ویسکھاں نے کیندے۔ 'رن تتے جوجھکے' شہادت دے اتہاس وچ چمکور دی دھرتی بڑی حصےآں بھری ہے۔ جس ناں مہان تیرتھ منیا جاندا ہے۔ اللہ یار خاں جوگی دے شبداں وچ

چمکور دی جنگ دنیا دے اتہاس وچ بیجوڑتے اساواں جنگ منی جاندی ہے۔ اکّ پاسے چالھی دے کریببھکھے بھانے دوجے پاسے لکھاں دی کمد۔ کچی گڑھی، بھکھے ڈھڈّ 'نہ گولہ بارود' بس! کولدیگاں، تلواراں، برچھے سن۔ دشمن دا مکابلاکرنا سی۔ پر نیلے دا شاہ اسوار بازاں والا نالسی پھر ڈر کس دا؟ بُد حوصلے نال رن تتے خالصہ جوجھن لگ پیا۔ بھاری یدھ وچ خالسادشمن دی چال ناں پچھاڑ رہا، سنگھ کال روپ بن گئے سن۔ جنگجو خماری وچ جھوم-جھوم وار کر رہے سن۔ سکھ جودھے من ہی من وچ سوچ رہے سن کہ پاتشاہاپنے دوواں لکھتے جگر لے دے گڑھی وچاں نکل جان، اوہناں نے اس دا پرگٹاوا پاتشاہ کول کیندا پر صاحباں نے کہاتساں سارے میرے لکھتے جگر ہو۔ سارے میرے پتر ہو۔ پاتشاہ نے خالصے ناں مخاطب ہندیاں کیہا۔ گرو نانک دے گھر دی رکھیالئی سارا پروار واریا جا رہا ہے۔ جتھے تساں شہیدیاں پا رہے ہو اتھے ہی ایہہ بچے وی شہید ہون گے۔ بھاری جنگ ہو رہا سی۔ صاحب زادہ اجیت سنگھ دے دل وچ 'جدھ چاؤ' اٹھ رہا سی۔ دلی بھاونالے دے دسم پتا ناں جنگ وچ جوجھ دے جدھ چاؤ پوراکرن دی عرض کیتی۔ حضور پتا دیاں اسیساں لے دے پنج سنگھاں نال صاحب زادہ اجیت سنگھ میدانے جنگ گیا۔ گھمسان دا یدھکیتا۔ جیکاریاں دی گونج وچ للکاردے سکھ سوربیراں نے کئیاں ویریاں ناں موت دے گھاٹ اتاریا۔ آخری دم تکجوجھدے ہوئے باقی سنگھاں سمیت صاحب زادہ اجیت سنگھ ویشہادت دا جام پی گئے۔

وڈے ویر ناں جنگ 'چ شہید ہندا ویکھ صاحب زادہ ججھار سنگھدا خون وی خول رہا سی اتے ویری نال دو ہتھ کرن لئی گروپتا پاساں آگیا منگی ننھی، جند اتے دشمن دی بھیڑ آ جھپٹی۔ صاحب زادہ ججھار سنگھ ججھاری بیرتا نال دشمناں دے آہو لاہندے ہوئے شہادت ناں پروان چڑھ گئے۔ ساکہ چمکور، جتھے ساڈے قربانیاں بھرے اتہاس داپرتیک ہے اتھے سکھ نوجوان جو اپنے مان متے اتہاس نومبھلّ رہے ہن اوہناں لئی انسپائریشن سروت وی ہے کہ شاعرں سکھ دھرم دیان اتے شان لئی اوہ آپا وار گئے۔ ایہہ ساکہ نوجواناں ناں اپنے مناں اندر جھاندی مارن دی یاد دواؤندا ہے کیاپنے ہم عمر وڈے ویراں (صاحبزادیاں) دی قربانی نونتکو۔ اپنے ورثے دی پچھان کرنا ہی ساڈا چمکور دے شہیداں متعلق سچی شردھانجلی ہے۔

دھرمی سوریاں دیاں شہادتاں دے کارن چمکور صاحب دی کچی گڑھی اتہاس دے پنیاں وچ رہندی دنیا تک پکیاں ہو گئی۔ ساناں ساریاں ناں چمکور صاحب دی اس پاون دھرتی ’تے دھرم یدھ لئی آپا-نچھاور کرن والیاں ناں پرنام کرن لئی ضرور جانا چاہیدا ہے اتے پنتھ دی چڑھدی کلا لئی سری گرو گوبند سنگھ جی ولاں دتیاں گئیاں قربانیاں ناں ساہمنے رکھ دے فیصلے لینے چاہیدے ہن۔اخیر وچ چمکور صاحب دی پاون دھرتی دے گروہ شہیداں ناں دلاں پرنام کردا ہویا۔

حوالے