ثقافت
ثقافت یا سبھیاچار (انگریزی: Culture) اک اصطلاح اے جو انسانی معاشریاں وچ پائے جاݨ واݪے سماجی رویَّیاں تے اصولاں دے ناݪ ناݪ اوہناں دے افراد دے علم، عقائد، فنون، قوانین، رسم و رواج، صلاحیئتاں تے عادات اُتے مشتمل اے۔[۱]
عربی لفظ ثقافت، جس توں مراد کسی قوم یا طبقے دی رہتل اے۔ علما نے ایہدی ایہ تعریف مقرر دی اے، ’’ثقافت اکتسابی یا ارادی یا شعوری طرز عمل دا ناں اے ‘‘۔ اکتسابی طرز عمل وچ ساڈی اوہ تمام عادات، افعال، خیالات تے رسوم تے اقدار شامل نيں جنہاں نوں اسيں اک منظم معاشرے یا خاندان دے رکن دی حیثیت توں عزیز رکھدے نيں یا انہاں پرعمل کردے نيں یا اوہناں اُتے عمل کرن دی خواہش رکھدے نيں۔ پر ثقافت یا کلچر دی کوئی جامع و مانع تعریف اج تک نئيں ہوسکی۔
انسان ثقافت تے معاشرت دے سِکھݨ دے عمل دے ذریعے ثقافت حاصل کردا اے، جو معاشراں وچ ثقافتاں دے تنوع توں ظاہر ہُندا اے۔
اک ثقافتی معیار معاشرے وچ قابل قبول طرز عمل دی وضاحت کردا اے۔ ایہ اک صورت حال وچ رویے، لباس، بولی تے طرز عمل دے لئی اک رہنما اصول دے طور اُتے کم کردا اے، جو اک سماجی گروپ وچ توقعات دے نمونے دے طور اُتے کم کردا اے۔ کِسے سماجی گروہ وچ صِرف اک مونو کلچر نوں قبول کرنا خطرات نوں جر سکدا اے، جس طرحاں تبدیلی لئی عملی ردعمل دی کمی دی وجہ توں اک واحد نوع ماحولیاتی تبدیلی دے سامݨے مرجھا سکدی اے۔[۲] اس طرحاں عسکری ثقافت وچ بہادری نوں اک فرد لئی اک عام رویے وچ شمار کيتا جاندا اے تے سماجی گروہ لئی فرض، عزت تے وفاداری نوں تصادم دے تسلسل وچ فضیلت یا عملی ردعمل دے طور اُتے شمار کيتا جاندا اے۔
معنی تے مفہوم
[سودھو]ثقافت، عربی زبان دے لفظ ثقف توں نکݪیا اے۔ ثقف دے معنی عقلمندی تے مہارت دے نيں۔ کلچر انگریزی زبان دا لفظ اے۔ ایہدا مطلب کسے چیز یا ذات دی ذہنی یا جسمانی نشو و نما اے۔ قوماں دی پہچاݨ ثقافت توں اے۔ ہر قوم دی وکھ ثقافت ہُندی اے۔ کسے قوم دی ثقافت کدی ہو بہو دوسری قوم دی ثقافت نئيں ہُندی البتا ثقافت اُتے دوسریاں قوماں دی اقدار دا اثر ضرور ہو سکدا اے۔ ثقافت انسان دا اظہار اے۔
ثقافت نوں بشریات وچ اک مرکزی تصور سمجھیا جاندا اے، جیہدے وچ مظاہر دی اوہ حد شامل ہُندی اے جو انسانی معاشریاں وچ سماجی تعلیم دے ذریعے منتقل ہُندی اے۔ ثقافتی آفاقیت سارے انسانی معاشریاں وچ پائی جاندی اے۔ اوہناں وچ آرٹ، میوزک، ڈانس، رسم، مذہب، تے ٹیکنالوجی ورگے آلے دا استعمال، کھاݨا پکاؤݨا، پناہ گاہ تے کپڑے شامل نيں۔ مادی ثقافت دا تصور ثقافت دے جسمانی اظہارات دا احاطا کردا اے، جداں ٹیکنالوجی، فن تعمیر تے آرٹ، جد کہ ثقافت دے غیر اہم پہلو جِداں سماجی تنظیم دے اصول (بشمول سیاسی تنظیم تے سماجی ادارے)، افسانا، فلسفا، ادب (دونے تحریری تے زبانی) تے سائنس اک معاشرے دے ناقابل تسخیر ثقافتی ورثے اُتے مشتمل اے۔[۳]
تعریف
[سودھو]ماہرین سماجیات نے ثقافت دیاں وکھ وکھ تعریفاں کیتیاں نیں۔ جیہناں وچوں چند درج ذیل نيں:
گسٹوف کلائم ثقافت دی تعریف کردے ہوئے کہندا اے :
”رسوم و روایات، امن و جنگ دے زمانے وچ انفرادی تے اجتماعی رویے دوسرےآں توں اکتساب کيتے ہوئے طریقا ہائے کار، سائنس، مذہب تے فنون دا اوہ مجموعا ثقافت کہلاؤندا اے جو نہ صرف ماضی دا وِرثا اے بلکہ مستقبل لئی تجربا وی اے “
ای۔ بی۔ ٹیلر ثقافت دی تعریف اس طرحاں کردا اے :
”ثقافت توں مراد اوہ علم، فن، اخلاقیات، قانون، رسوم و رواج، عادات، خصلتاں تے صلاحیئتاں دا مجموعا اے جو کوئی اس حیثیت توں حاصل کر سکدا اے کہ اوہ معاشرے دا اک رکن اے “[۴]
اسی طرح ثقافت دی تعریف وچ رابرٹ ایڈفلیڈر رقمطراز اے :
”ثقافت انسانی گروہ دے علوم تے خود ساختہ فنون دا اک ایہجا متوازن نظام اے جو باقاعدگی ناݪ کِسے وی معاشرے وچ جاری و ساری اے “۔
تبدیلی
[سودھو]آثار قدیمہ دے اعداد و شمار توں اندازا لایا گیا اے کہ مجموعی ثقافت لئی انسانی صلاحیئت 500،000–170،000 سال پہلے کدھرے کدھرے ابھری۔[۵]
ریمون پانیکر نے 29 طریقَیاں دی نشاندہی کیتی، جیہناں وچ ثقافتی تبدیلی لیائی جا سکدی اے، جیہناں وچ ترقی، ارتقاء، اختراع، تزئین و آرائش، اصلاح، جدت، بحالی، انقلاب، تغیر، ترقی، پھیلاؤ، اوسموسس، ادھار، انتخابی، ہم آہنگی، جدیدیئت، ملکیئت، تے تبدیلی شامل نيں۔ امبرٹو اکو، پیئر بورڈیو تے جیفری سی الیگزینڈر دے کم اُتے بݨݨ واݪی رائن راؤڈ نے دعوَیاں تے بولیاں دی بنیاد اُتے ثقافتی تبدیلی دا اک ماڈل تجویز کيتا، جو اوہناں دی علمی مناسبیت توں پرکھیا جاندا اے تے ثقافتی برادری دی علامتی اتھارٹی ولوں اوہدی توثیق کيتی جاندی اے۔
ثقافتی ایجاد توں مراد ایہو جیہی کوئی جدت اے جو نويں اے تے لوکاں دے اک گروہ لئی مفید پائی جاندی اے تے اوہناں دے رویے وچ اظہار کيتا جاندا اے لیکن جو جسمانی شے دے طور تے موجود نئيں۔ انسانیئت اک عالمی "تیز تر ثقافت تبدیلی دی مدت" وچ اے، جو بین الاقوامی تجارت دی توسیع، ذرائع ابلاغ تے سبھ توں ودھ کے انسانی آبادی دے دھماکے، ہور عوامل دے نال اے۔ کلچر ری پوزیشننگ دا مطلب معاشرے دے ثقافتی تصور دی تعمیر نو اے۔[۶]
ثقافتاں اندرونی طور تے متاثر ہُندیاں نيں دونے قوتاں تبدیلی دی حوصلا افزائی کردیاں نيں تے قوتاں تبدیلی دی مزاحمت کردیاں نيں۔ ایہ قوتاں سماجی ڈھانچے تے قدرتی واقعات دوناں توں متعلق نيں تے موجودا ڈھانچے دے اندر ثقافتی خیالات تے طریقےآں نوں برقرار رکھݨ وچ شامل نيں، جو خود تبدیلی دے تابع نيں۔[۷]
سماجی تنازعات تے ٹیکنالوجیز دی ترقی معاشرتی حرکات نوں تبدیل کرکے تے نويں ثقافتی ماڈلز نوں فروغ دے کے تے تخلیقی عمل نوں تیز یا فعال کرکے معاشرے وچ تبدیلیاں پیدا کرسکدی اے۔ مثال دے طور تے امریکی حقوق نسواں دی تحریک وچ نويں طرز عمل شامل سن جیہناں نے صنفی تعلقات وچ تبدیلی پیدا کیتی، صنف تے معاشی ڈھانچے دوناں نوں تبدیل کيتا۔ ماحولیاتی حالات وی عوامل دے طور تے داخل ہو سکدے نيں۔ مثال دے طور تے آخری برفانی دور دے اختتام اُتے اشنکٹبندیی جنگلات واپس آؤݨ توں بعد، پالݨ لئی موزاں پودے دستیاب سن، جیہدی وجہ توں زراعت دی ایجاد ہوئی، جیہدے نتیجے وچ بہت ساریاں ثقافتی ایجادات تے معاشرتی خاندان وچ تبدیلی آئی۔[۸]
معاشرے دے درمیان وچ رابطے دے ذریعے ثقافتاں بیرونی طور تے متاثر ہُندیاں نيں، جو معاشرتی تبدیلیاں تے ثقافتی طریقےآں وچ تبدیلیاں نوں روک سکدیاں نيں۔ جنگ یا وسائل اُتے مقابلا تکنیکی ترقی یا سماجی حرکیات نوں متاثر کر سکدا اے۔ مزید برآں، ثقافتی خیالات اک معاشرے توں دوسرے معاشرے وچ پھیلاؤ یا جمع کرن دے ذریعے منتقل ہو سکدے نيں۔ بازی وچ کسے چیز دی شکل اک ثقافت توں دوسری ثقافت وچ منتقل ہُندا اے۔ مثال دے طور تے مغربی ریسٹوران دیاں زنجیراں تے پاک برانڈز نے چینیاں لئی تجسس تے سحر نوں جنم دتا کیونجے چین نے 20 ويں صدی دے آخر وچ اپݨی معیشت نوں بین الاقوامی تجارت لئی کھول دتا۔[۹] "محرک پھیلاؤ" (خیالات دا اشتراک) توں مراد ثقافت دا اک عنصر اے جیہدی وجہ توں دوجی ایجاد یا تبلیغ ہُندی اے۔ دوسری طرف "براہ راست ادھار، " اک ثقافت توں دوسری ثقافت وچ تکنیکی یا ٹھوس بازی دا حوالا دیندا اے۔ اختراعات دے نظریے دا پھیلاؤ تحقیق اُتے مبنی ماڈل پیش کردا اے کہ کیوں تے کدوں افراد تے ثقافتاں نويں خیالات، طریقَیاں تے مصنوعات نوں اپناؤندیاں نيں۔[۱۰]
جمع کرن دے وکھ وکھ معنی نيں۔ فیر وی اس سیاق و سباق وچ اس توں مراد اک ثقافت دے خدوخال نوں دوسری ثقافت ناݪ بدلنا اے، جداں کہ کجھ مقامی امریکی قبیلے تے دنیا بھر وچ بہت سارے مقامی لوکاں دے نال کیہ ہویا۔ انفرادی سطح اُتے متعلقہ عمل وچ ضمیمہ (اک فرد ولوں اک وکھ وکھ ثقافت نوں اپناؤݨا) تے آوا جائی شامل نيں۔ ثقافت دے بین الاقوامی بہاؤ نے وکھ وکھ ثقافتاں نوں ضم کرن تے خیالات تے عقائد نوں ونڈݨ وچ اہم کردار ادا کيتا اے۔
ابتدائی جدید گفتگو
[سودھو]جرمن رومانیت پسندی
[سودھو]ایممنول کانٹ (1724–1804) نے بلڈنگ دے تصور دی طرحاں "روشن خیالی" دی انفرادی تعریف وضع کیتی: "روشن خیالی انسان دی خود توں پیدا ہوݨ واݪی ناپختگی توں نکݪݨا اے۔"[۱۱] اوہنے استدلال کيتا کہ ایہ نادانی سمجھ دی کمی توں نئيں، بلکہ آزادانہ طور تے سوچݨ دی ہمت دی کمی توں آؤندی اے۔ اس دانشورانا بزدلی دے خلاف، کانٹ نے تاکید کیتی: سیپیر اوڈ، "دانشمند ہوݨ دی ہمت کرو!" کانٹ دے رد عمل وچ جوہان گوٹ فریڈ ہرڈر (1744–1803) ورگے جرمن اسکالرز نے دلیل دتی کہ انسانی تخلیقی صلاحیئت، جو غیر متوقع تے انتہائی متنوع شکل اختیار کردی اے، اِنّی ہی اہم اے جِنّی انسانی عقلیئت۔ مزید برآں، ہرڈر نے بلڈنگ دی اک اجتماعی شکل تجویز کیتی: "ہرڈر لئی، بلڈونگ تجربات دا مجموعا سی جو لوکاں نوں مربوط شناخت تے مُشترکا تقدیر دا احساس فراہم کردا اے۔"[۱۲]
1795 وچ پرشین ماہر لسانیات تے فلسفی ولہیلم وان ہمبولٹ (1767–1835) نے اک بشریات دا مطالبہ کیتا جو کانٹ تے ہرڈر دے مفادات نوں ہم آہنگ کرے۔ رومانوی دور دے دوران جرمنی وچ علماء خاص طور تے اوہ قوم پرست تحریکاں توں متعلق نيں، جداں کہ قوم پرستاں دی جدوجہد وکھ وکھ ریاستاں توں "جرمنی" بݨاؤݨ لئی تے آسٹرو ہنگری سلطنت دے خلاف نسلی اقلیئتاں دی قوم پرستی دی جدوجہد نے ثقافت دا اک ودھ جامع تصور "ورلڈ ویو" دے طور تے تیار کيتا۔ [۱۳] اس مکتبا فکر دے مطابق، ہر نسلی گروہ دا اک وکھ عالمی نقطا نظر اے جو دوسرے گروہاں دے عالمی نظریات توں مطابقت نئيں رکھدا۔ بھاويں پہلے خیالات دے مقابلے وچ ودھ جامع، ثقافت لئی ایہ نقطا نظر ۃݨ وی "مہذب" تے "قدیم" یا "قبائلی" ثقافتاں دے وچکار برابری دی اجازت دیندا اے۔
1860 وچ ایڈولف باسٹیان (1826–1905) نے "بنی نوع انسان دے نفسیاتی اتحاد" دی دلیل دتی۔[۱۴] اوہناں نے تجویز دتی کہ سارے انسانی معاشریاں دا سائنسی موازنا ظاہر کرو گا کہ وکھ وکھ عالمی نظارے اک ہی بنیادی عناصر اُتے مشتمل نيں۔ باسٹیان دے مطابق سارے انسانی معاشرے "ابتدائی نظریات" (Elementargedanken) دا اک مجموعا رکھدے نيں۔ وکھ وکھ ثقافتاں یا وکھ وکھ "لوک آئیڈیاز" (Vkerlkergedanken)، ابتدائی خیالات دی مقامی ترمیم نيں۔[۱۵] ایہ نظریا ثقافت دی جدید تفہیم دی راہ ہموار کردا اے۔ فرانز بوس (1858–1942) نوں اس روایت دی تربیت دتی گئی سی تے جدوں اوہ جرمنی توں امریکا چلے گئے تاں اوہ اوہنوں اپݨے نال لے آئے۔[۱۶]
انگریزی رومانیت پسندی
[سودھو]19 ویں صدی وچ انگریزی شاعر تے مضمون نگار میتھیو آرنلڈ (1822–1888) ورگے انسانیئت پسنداں نے "ثقافت" دا لفظ انفرادی انسانی پاکیزگی دے آئیڈیل واسطے استعمال کیتا، جیہدے وچ "دنیا وچ سبھ توں چنگا جو سوچیا تے کہیا گیا اے۔"[۱۷] ثقافت دا ایہ تصور، بِلڈونگ دے جرمن تصور ناݪ وی موازنا کیتا جا سکدا اے: "...ثقافت اوہناں تمام امور دے بارے وچ جانݨ دے ذریعے ساڈے مکمل کمال دی جستجو اے، جیہناں توں اسی سبھ توں ودھ فکرمند آں، جیہدے بارے وچ دنیا وچ سوچیا تے کہیا گیا اے۔"[۱۷]
عملی طور تے ثقافت اک اشرافیہ مثالی دا حوالا دیندی اے تے ایہدا تعلق آرٹ، کلاسیکل میوزک تے ہاؤٹ کھاݨیاں ورگیاں سرگرمیاں توں اے۔[۱۸]b چونکہ ایہ شکلاں شہری زندگی ناݪ وابستا سی، اس لئی "ثقافت" دی شناخت "تہذیب" ناݪ ہوئی (لاطینی شہریاں توں، شہر توں)۔ رومانٹک تحریک دا اک ہور پہلو لوک داستاناں وچ دلچسپی سی، جیہدی وجہ توں غیر اشرافیہ وچ اک "ثقافت" دی شناخت ہوئی۔ ایہ امتیاز اکثر اعلا ثقافت، یعݨی حکمران سماجی گروہ تے کم ثقافت دے درمیان ہُندا اے۔ دوسرے لفظاں وچ 18 ويں تے 19 ويں صدی دے اوائل وچ یورپ وچ "ثقافت" دا تصور یورپی معاشریاں وچ عدم مساوات دی عکاسی کردا اے۔[۱۹]
میسی آرنلڈ نے "ثقافت" نوں انتشار توں متصادم کيتا دوجے یورپی باشندے، فلسفی تھامس ہوبز تے جین جیک روسو دی پیروی کردے ہوئے، "ثقافت" نوں "فطرت دی حالت" توں متصادم کردے نيں۔ ہوبز تے روسو دے مطابق، مقامی امریکی جو 16 ويں صدی توں یورپین دے ہتھوں فتح کيتے جا رہے سن اوہ فطرت دی حالت وچ رہ رہے سن ۔ اس مخالفت دا اظہار "مہذب" تے "غیر مہذب" دے وچکار برعکس کيتا گیا۔[۲۰] اس طرز فکر دے مطابق، کچھ ملکاں تے قوماں نوں دوسرےآں دے مقابلے وچ ودھ مہذب تے کچھ لوکاں نوں دوسرَیاں دے مقابلے وچ ودھ مہذب قرار دتا جا سکدا اے۔ ایہدے برعکس ہربرٹ اسپینسر دا نظریا سوشل ڈارونزم تے لیوس ہنری مورگن دا نظریا ثقافتی ارتقاء۔ جس طرحاں کجھ ناقدین نے دلیل دتی اے کہ اعلا تے پست ثقافتاں دے درمیان وچ فرق یورپی اشرافیہ تے غیر اشرافیہ دے وچکار تنازعے دا اظہار اے ايسے طرحاں ہور ناقدین نے دلیل دتی اے کہ تہذیب تے غیر جانبدار لوکاں دے درمیان فرق یورپی نوآبادیاتی قوتاں تے اوہناں دے نوآبادیاتی موضوعات دے درمیان تنازعے دا اظہار اے۔
19 ويں صدی دے ہور نقاد، روسو توں بعد اعلا تے نچلی ثقافت دے درمیان اس تفریق نوں قبول کردے نيں، لیکن اوہناں نے اعلا ثقافت دی پوِترتائی تے پاکیزگی نوں وگاڑن آلی تے غیر فطری پیش رفت دے طور تے ویکھیا اے جو لوکاں دی ضروری فطرت نوں غیر واضح تے وگاڑ دیندے نيں۔ اوہناں ناقداں نے لوک موسیقی (جداں کہ "دی لوک، " یعݨی پینڈو، انپڑھ، کساناں ولوں تیار کيتا گیا) نوں ایمانداری نال اک فطری طرز زندگی دا اظہار کرن تے غور کیتا، جد کہ کلاسیکی موسیقی سطحی تے زوال پزیر لگ رہی سی۔ یکساں طورتے ایہ نظریہ اکثر مقامی لوکاں نوں "عُمدہ وحشی" دے طور تے پیش کردا اے جو مستند تے بے عیب زندگی گزار رہے نيں، مغرب دے انتہائی درجا بند سرمایا دارانہ نظاماں دے ذریعے غیر پیچیدا تے بِنا کسی رکاوٹ دے۔
1870 وچ ماہر بشریات ایڈورڈ ٹائلر (1832–1917) نے مذہب دے ارتقاء دا نظریا پیش کرن لئی اعلا بمقابلا نچلی ثقافت دے اوہناں نظریات نوں لاگو کيتا۔ اس نظریے دے مطابق، مذہب ودھ شرک توں ودھ توحید پرست شکلاں وچ تیار ہُندا اے۔[۲۱] اس عمل وچ اوہنے ثقافت نوں تمام انسانی معاشریاں دی خصوصیئت دیاں سرگرمیاں دے متنوع سیٹ دے طور تے نويں سِرے توں بیان کيتا۔ ایہ نظریا مذہب دی جدید تفہیم دی راہ ہموار کردا اے۔
بشریات
[سودھو]بھاويں دنیا بھر دے ماہر بشریات ٹائلر دی ثقافت دی تعریف دا حوالا دیندے نيں، [۲۲] 20 ويں صدی وچ "ثقافت" امریکی بشریات دے مرکزی تے یکجا تصور دے طور تے اُبھری، جِتھے ایہ عام طور تے انسانی تجربات نوں علامتی طور تے درجا بندی تے انکوڈ کرن دی علامت اے تے علامتی طور تے انکوڈ ہوئے تجربات نوں سماجی طور تے گل بات کرن دی عالمگیر انسانی صلاحیت دا حوالا دیندا اے۔ امریکی بشریات نوں چار شعبَیاں وچ ترتیب دتا گیا اے، جیہناں وچوں ہر اک ثقافت اُتے تحقیق وچ اہم کردار ادا کردا اے: حیاتیاتی بشریات، لسانی بشریات، ثقافتی بشریات، تے امریکا تے کنیڈا وچ، آثار قدیمہ۔[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶] جرمن امریکی ماہر بشریات فرانز بوس ولوں وضع کردہ کلٹبرل، یا "ثقافت دے شیشے" دی اصطلاح، "عینک" توں مراد اے جیہدے دوارا اسی اپݨے ملکاں نوں ویکھدے نيں۔ مارٹن لنڈسٹرم نے دعوا کيتا اے کہ کلٹبرل، جو سانوں اپݨی ثقافت دا احساس دلاؤݨ دی اجازت دیندا اے، اوہ "سانوں باہر دیاں چیزاں نوں فوری طور تے چک کے انھّا کر سکدا اے۔"[۲۷]
سماجیات
[سودھو]ثقافت دی سماجیات ثقافت دے متعلق اے جداں کہ معاشرے وچ ظاہر ہُندا اے۔ ماہر معاشیات جارج سیمل (1858–1918) لئی، ثقافت نے "بیرونی شکلاں دی ایجنسی دے دوارا افراد دی کاشت دا حوالا دتا جیہنوں تریخ دے دوران اعتراض کيتا گیا اے۔"[۲۸] اس طرحاں معاشرتی میدان وچ ثقافت نوں سوچن ݨدے طریقَیاں، عمل کرن دے طریقَیاں تے مادی اشیاء دے طور تے بیان کيتا جاسکدا اے جو اکو سار لوکاں دے طرز زندگی نوں تشکیل دیندے نيں۔ ثقافت دو قسماں وچوں کوئی وی ہو سکدی اے، غیر مادی ثقافت یا مادی ثقافت۔[۳] غیر مادی ثقافت توں مراد غیر طبعی نظریات نيں جیہڑے لوکی اپݨی ثقافت دے بارے وچ رکھدے نيں بشمول اقدار، عقائد دے نظام، قواعد، اصول، اخلاق، زبان، تنظیماں تے ادارے، جد کہ مادی ثقافت اشیاء وچ ثقافت دا جسمانی ثبوت تے فن تعمیر جو اوہناں نے بݨایا اے۔ ایہ اصطلاح صرف آثار قدیمہ تے بشریاتی مطالعات دے متعلقہ اے، لیکن ایہدا خاص طور تے مطلب اے تمام مادی شواہد جو ثقافت، ماضی یا حال ناݪ منسوب ہوسکدے نيں۔
ثقافتی سوشیالوجی سبھ توں پہلاں ویمر جرمنی (1918–1933) وچ ابھری، جتھے الفریڈ ویبر ورگے سوشیالوجسٹ نے کلچرسوزیولوجی (کلچرل سوشیالوجی) دی اصطلاح استعمال کیتی۔ اس توں بعد ثقافتی سماجیات 1960 دی دہائی دے "ثقافتی موڑ" دی پیداوار دے طور تے انگریزی بولݨ آݪی دنیا وچ "دوبارا تخلیق" کيتی گئی سی، جیہنے سماجی سائنس لئی ساختی تے پوسٹ ماڈرن طریقَیاں دا آغاز کيتا۔ اس قسم دی ثقافتی سوشیالوجی نوں ثقافتی تجزیے تے تنقیدی نظریے نوں شامل کرن دے اک انداز دے طور تے سمجھیا جا سکدا اے۔ ثقافتی ماہرین معاشیات سائنسی طریقَیاں نوں مسترد کردے نيں، بجائے ایہدے کہ اوہ الفاظ، نمونے تے علامتاں اُتے توجہ دھیان کرن۔[۲۹] "ثقافت" اس دے بعد توں سماجیات دیاں بہت ساریاں شاخاں وچ اک اہم تصور بݨ گیا اے، بشمول پختہ سائنسی شعبے جداں سماجی استحکام تے سوشل نیٹ ورک تجزیا۔ ایہدے نتیجے وچ فیلڈ وچ مقداری سماجیات دی حالیہ آمد ہوئی اے۔ اس طرحاں ہُݨ ثقافت دے ماہرین سماجیات دا اک ودھدا ہويا گروہ اے جو گہرے طور تے ثقافتی سماجیات نئيں۔ ایہ سکالر ثقافتی سماجیات دے خلاصے بعد دے جدید پہلوآں نوں رد کردے نيں تے اوہدی بجائے سماجی نفسیات تے علمی سائنس دی ودھ سائنسی رگ وچ نظریاتی پشت پناہی لبھدے نيں۔[۳۰]
ابتدائی محققین تے ثقافتی سماجیات دی ترقی
[سودھو]ثقافت دی سوشیالوجی بشریات دے ودھدے ہوئے نظم و ضبط ناݪ سوشیالوجی (جداں کہ مارکس، ڈورخیم، تے ویبر جداں ابتدائی نظریا سازاں دی شکل وچ پیدا ہوئی) توں پروان چڑھی، جیہدے وچ محققین نے دنیا بھر دیاں ثقافتاں دیاں وکھ وکھ قسماں نوں بیان کرن تے اوہناں دا تجزیا کرن لئی نسلیاتی حکمت عملی دا ارنبھ کيتا۔ فیلڈ دی مڈھلی ترقی دی وراثت دا اک حصہ طریقیاں وچ رہندا اے (ثقافتی، معاشرتی تحقیق دا بوہتے حصہ معیار اے۔)، نظریات وچ (سماجیات لئی وکھ وکھ قسم دے تنقیدی نقطا نظر موجودا ریسرچ کمیونٹیز لئی مرکزی حیثیت رکھدے نيں) تے فیلڈ دی بنیادی توجہ وچ، مثال دے طور تے مقبول ثقافت، سیاسی کنٹرول تے سماجی طبقے دے درمیان تعلقات میدان وچ ابتدائی تے پائیدار تشویش سی۔
ثقافتی علوم
[سودھو]برطانیا وچ ماہرین معاشیات تے دوجے علماء جو مارکسزم توں متاثر نيں جداں اسٹورٹ ہال (1932–2014) تے ریمنڈ ولیمز (1921–1988) نے ثقافتی مطالعا تیار کيتا۔ انیہويں صدی دے رومینٹکس دے بعد اوہناں نے کھپت دے سامان تے تفریحی سرگرمیاں (جداں آرٹ، موسیقی، فلم، خوراک، کھیل تے لباس) دے ناݪ "ثقافت" دی شناخت کيتی۔ اوہناں نے کھپت تے تفریح دے نمونے دیکھے جداں کہ پیداوار دے تعلقات توں طے ہُندا اے، جیہدی وجہ توں اوہ طبقاتی تعلقات تے پیداوار دی تنظیم اُتے توجہ دیندے نيں۔[۳۱][۳۲]
برطانیا وچ ثقافتی مطالعات بوہتے مقبول ثقافت دے مطالعے اُتے مرکوز نيں۔ ایہ وڈے پیمانے اُتے پیدا ہوݨ واݪے صارفین تے تفریحی سامان دے سماجی معنی اُتے اے۔ رچرڈ ہوگارٹ نے 1964 وچ اس اصطلاح دی تشکیل کیتی جد اوہنے برمنگم سنٹر برائے ہم عصر ثقافتی مطالعات یا سی سی سی ایس دی بنیاد رکھی۔[۳۳] اوہدے بعد توں ایہ مضبوطی ناݪ سٹورٹ ہال توں وابستا ہوگیا، [۳۴] جس نے ہوگرٹ نوں بطور ڈائریکٹر کامیاب کيتا۔ [۳۵] اس لحاظ توں ثقافتی مطالعات نوں صارفیئت دیاں پیچیدگیاں اُتے محیط اک محدود ارتکاز دے طور تے دیکھیا جا سکدا اے، جیہدا تعلق اک وسیع ثقافت ناݪ اے جیہنوں بعض اوقات مغربی تہذیب یا عالمگیریئت وی کہیا جاندا اے۔
نفسیات
[سودھو]1990 دی دہائی توں، [۳۶]:31 ثقافت دے اثر و رسوخ اُتے نفسیاتی تحقیق ودھݨ لگی تے عام نفسیات وچ فرض کيتی گئی آفاقیئت نوں چیلنج کرنا شروع کيتا۔ [۳۷]:158–168[۳۸] ثقافت دے ماہرین نے جذبات تے ثقافت دے وچکار تعلقات نوں تلاش کرن دی کوشش شروع کیتی تے جواب دتا کہ کیہ انسانی ذہن ثقافت توں آزاد اے۔ مثال دے طورتے اجتماعی ثقافتاں دے لوک، جداں جاپانی، اپݨے مثبت جذبات نوں اپݨے امریکی ہم منصباں توں ودھ دباؤندے نيں۔[۳۹] ثقافت لوکاں دے تجربات تے جذبات دے اظہار نوں متاثر کر سکدی اے۔ دوسری طرف، کچھ محققین، ثقافتاں وچ لوکاں دیاں شخصیئتاں دے وچکار فرق تلاش کرن دی کوشش کردے نيں۔[۴۰][۴۱] جداں کہ وکھ وکھ ثقافتاں مخصوص معیارات دا تعین کردیاں نيں، ثقافت دے جھٹکے دا وی مطالعا کيتا جاندا اے تاکہ ایہ سمجھیا جا سکے کہ جد لوک دوسریاں ثقافتاں دا سامݨا کردے نيں تاں اوہناں دا رد عمل کیہ ہُندا اے۔ علمی ٹولز قابل رسائی نئيں یا اوہ وکھ وکھ طریقے توں کراس کلچر اُتے کم کر سکدے نيں۔[۳۶]:19 مثال دے طورتے جو لوک اباکس دے ناݪ ثقافت وچ پرورش پاؤندے نيں اوہناں نوں مخصوص استدلالی انداز ناݪ تربیئت دتی جاندی اے۔[۴۲] ثقافتی عینک لوکاں نوں واقعات دے اک ہی نتیجے نوں وکھ وکھ طریقے ناݪ دیکھݨ اُتے مجبور کرسکدی اے۔ مغربی لوک اپݨیاں ناکامیاں توں ودھ اپݨیاں کامیابیاں توں متاثر ہُندے نيں، جد کہ مشرقی ایشیائی لوک ناکامی توں بچݨ لئی ودھ حوصلا افزائی کردے نيں۔[۴۳] انسانی ذہنی آپریشن نوں سمجھدے وقت ماہرین نفسیات لئی ثقافت اُتے غور کرنا ضروری اے۔
ثقافت دا تحفظ
[سودھو]ثقافت تے ثقافتی ورثے دے تحفظ دے متعلق متعدد بین الاقوامی معاہدے تے قومی قوانین نيں۔ یونیسکو تے اوہدیاں شراکت دار تنظیماں جداں بلیو شیلڈ انٹرنیشنل بین الاقوامی تحفظ تے مقامی عمل درآمد نوں مربوط کردیاں نيں۔[۴۴][۴۵] بنیادی طور تے مسلح تصادم دی صورت وچ ثقافتی املاک دے تحفظ لئی ہیگ کنونشن تے ثقافتی تنوع دے تحفظ لئی یونیسکو کنونشن ثقافت دے تحفظ دے متعلق اے۔ انسانی حقوق دے عالمی اعلامیے دا آرٹیکل 27 ثقافتی ورثے توں دو طرحاں ناݪ تعلق رکھدا اے: ایہ لوکاں نوں اک طرف ثقافتی زندگی وچ حصا لیݨ دا حق دیندا اے تے دوسری طرف ثقافتی زندگی وچ اوہناں دی شراکت دے تحفظ دا حق دیندا اے۔[۴۶]
حوالے
[سودھو]- ↑ Tylor, Edward. (1871)۔ Primitive Culture. Vol 1. New York: J.P. Putnam's Son
- ↑ Jackson, Y. Encyclopedia of Multicultural Psychology, p. 203
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ (2011) Sociology (in en). Toronto: Pearson Prentice Hall, 53. ISBN 978-0-13-700161-3. OCLC 652430995.
- ↑ Tylor, E.B. (1974). قدیم ثقافت: اساطیر، فلسفا، مذہب، آرٹ، تے رواج دی ترقی وچ تحقیق۔. نیویارک: گورڈن Press. ISBN 978-0-87968-091-6.
- ↑ Lind, J.; Lindenfors, P.; Ghirlanda, S.; Lidén, K.; Enquist, M. (2013-05-07). "Dating human cultural capacity using phylogenetic principles". Scientific Reports 3 (1): 1785. doi: . ISSN 2045-2322. PMID 23648831. Bibcode: 2013NatSR.۔.3E1785L.
- ↑ Chigbu, Uchendu Eugene (2015-07-03). "Repositioning culture for development: women and development in a Nigerian rural community". Community, Work & Family 18 (3): 334–50. doi: . ISSN 1366-8803.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Pringle, Heather (نومبر 20, 1998). "The Slow Birth of Agriculture". Science 282 (5393): 1446. doi: . ISSN 0036-8075.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Stephen Wolfram (16 مئی, 2017) A New Kind of Science: A 15-Year View As applied to the computational universe
- ↑ Kant, Immanuel. 1784. "Answering the Question: What is Enlightenment?" (German: "Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?") Berlinische Monatsschrift، دسمبر (Berlin Monthly)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Underhill, James W. (2009). Humboldt, Worldview, and Language. Edinburgh: Edinburgh University Press.
- ↑ Köpping, Klaus-Peter (2005). Adolf Bastian and the psychic unity of mankind. Lit Verlag. ISBN 978-3-8258-3989-5. OCLC 977343058.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سانچہ:Cite thesis
- ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Williams (1983)، p. 90. Cited in Roy, Shuker (1997). Understanding popular music. Routledge, 5. ISBN 978-0-415-10723-5. OCLC 245910934. argues that contemporary definitions of culture fall into three possibilities or mixture of the following three:
- "a general process of intellectual, spiritual, and aesthetic development."
- "a particular way of life, whether of a people, period or a group."
- "the works and practices of intellectual and especially artistic activity."
- ↑ Bakhtin 1981, p. 4
- ↑ Timothy Dunne, Christian Reus-Smit (2017). The globalization of international society.. Oxford, 102–121. ISBN 978-0-19-251193-5.
- ↑ McClenon, pp. 528–29
- ↑ Angioni, Giulio (1973). Tre saggi sull'antropologia dell'età coloniale.. OCLC 641869481.
- ↑ سانچہ:Oxford Dictionaries
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ (2011) Cultural Anthropology: The Human Challenge. Wadsworth/Cengage Learning. ISBN 978-0-495-81082-7. OCLC 731048150.
- ↑ Lindström, Martin (2016). Small data : the tiny clues that uncover huge trends. London: St. Martin's Press. ISBN 978-1-250-08068-4. OCLC 921994909.
- ↑ Simmel, Georg (1971). Georg Simmel on individuality and social forms: selected writings. Chicago: University of Chicago Press, xix. ISBN 978-0-226-75776-6.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value). Physicist Alan Sokal published a paper in a journal of cultural sociology stating that gravity was a social construct that should be examined hermeneutically. See Sokal affair for further details.
- ↑ Griswold, Wendy (1987). "A Methodological Framework for the Sociology of Culture". Sociological Methodology 17: 1–35. doi: . ISSN 0081-1750. http://dx.doi.org/10.2307/271027.
- ↑ Williams, Raymond (1983) (in en). Keywords: A Vocabulary of Culture and Society. New York: Oxford University Press. pp. 87–93, 236–38. OCLC 906396817.
- ↑ Berger, John (1972). Ways of seeing (in en). Peter Smithn. ISBN 978-0-563-12244-9. OCLC 780459348.
- ↑ "Studying Culture – Reflections and Assessment: An Interview with Richard Hoggart". Media, Culture & Society 13.
- ↑ Adams, Tim (ستمبر 23, 2007). "Cultural hallmark". The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/society/2007/sep/23/communities.politicsphilosophyandsociety.
- ↑ James, Procter (2004). Stuart Hall. Routledge. ISBN 978-0-415-26267-5. OCLC 318376213.
- ↑ ۳۶.۰ ۳۶.۱ Heine, Steven J. (2015). Cultural psychology, Third 1, 254–266. doi:10.1002/wcs.7. ISBN 978-0-393-26398-5. OCLC 911004797.
- ↑ Myers, David G. (2010). Social psychology, Tenth. ISBN 978-0-07-337066-8. OCLC 667213323.
- ↑ Norenzayan, Ara; Heine, Steven J. (ستمبر 2005). "Psychological universals: what are they and how can we know?". Psychological Bulletin 131 (5): 763–784. doi: . ISSN 0033-2909. PMID 16187859. https://archive.org/details/sim_psychological-bulletin_2005-09_131_5/page/763.
- ↑ Miyahara, Akira. "Toward Theorizing Japanese Communication Competence from a Non-Western Perspective". American Communication Journal 3 (3).
- ↑ McCrae, R. R.، Costa, P. T.، de Lima, M. P.، Simões, A.، Ostendorf, F.، Angleitner, A.، Marušić، I.، Bratko, D.، Caprara, G. V.، Barbaranelli, C.، Chae, J. & Piedmont, R. L. (مارچ 1999). "Age differences in personality across the adult life span: Parallels in five cultures.". Developmental Psychology 35 (2): 466–477. doi: . PMID 10082017. https://archive.org/details/sim_developmental-psychology_1999-03_35_2/page/466.
- ↑ Cheung, F. M.; Leung, K.; Fan, R. M.; Song, W.S.; Zhang, J. X.; Zhang, H. P. (مارچ 1996). "Development of the Chinese Personality Assessment Inventory.". Journal of Cross-Cultural Psychology 27 (2): 181–199. doi:. https://archive.org/details/sim_journal-of-cross-cultural-psychology_1996-03_27_2/page/181.
- ↑ Baillargeon, Rene (2002), "The Acquisition of Physical Knowledge in Infancy: A Summary in Eight Lessons", Blackwell Handbook of Childhood Cognitive Development, Blackwell Publishers Ltd, pp. 47–83, ISBN 978-0-470-99665-2, doi:10.1002/9780470996652.ch3
- ↑ Heine, Steven J.; Kitayama, Shinobu; Lehman, Darrin R. (2001). "Cultural Differences in Self-Evaluation". Journal of Cross-Cultural Psychology 32 (4): 434–443. doi: . ISSN 0022-0221. https://archive.org/details/sim_journal-of-cross-cultural-psychology_2001-07_32_4/page/434.
- ↑ Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73.
- ↑ UNESCO Director-General calls for stronger cooperation for heritage protection at the Blue Shield International General Assembly. UNESCO, 13 ستمبر 2017.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: ثقافت |