سرطان عنقی
| سرطان عنقی | |
|---|---|
| ونڈ کرن اتے باہرلے سروت | |
 امراض دے سبب نسیجاں وچ تبدیلیاں دا مُشاہِدہ تے مُطالعہ۔ | |
| آئی.سی.ڈی. (ICD)-10 | سانچہ:ICD10 |
| آئی.سی.ڈی. (ICD)-9 | سانچہ:ICD9 |
| او.ایم.آئی. ایم. | 603956 |
| بیماری ڈیٹابیس | 2278 |
| میڈلائین پلس | 000893 |
| ای میڈیسن | med/324 سانچہ:EMedicine2 |
| MeSH | سانچہ:Mesh2 |
عنقی سرطان (انگریزی: Cervical Cancer) دراصل عورتاں وچ رحم (uterus) دے نچلے گردن نما حصے دے سرطان نوں کہیا جاندا اے گویا ایويں کہ لاں کہ گردن رحم دا سرطان، عــنــق (cervix) دا مطلب گردن ہُندا اے۔ اسنوں عنقی سرطان یا گردنی سرطان کہنا گو ابہام پیدا کر سکدا اے تے اس دا مکمل ناں رحمی عنقی سرطان (cancer of the uterine cervix) کہنا زیادہ مناسب اے لیکن چونکہ کثرت استعمال وچ سرطان عنقی (cervical canver) ہی اے ايسے وجہ توں اس مضمون وچ وی ایہی لفظ استعمال کيتا گیا اے۔
- رحم، عورتاں دے پیٹ دے نچلے حصے وچ موجود اوہ حصہ ہُندا اے جسماں بچے دی نشو و نما ہُندی اے۔ اس دا نچلا گردن نما حصہ عنــق کہلاندا اے جو اک نالی دے ذریعے مـھـبل (پیدائش دی نالی یا vagina) وچ کھلدا اے جو اک سوراخ دے ذریعے جسم توں باہر کھلدی اے۔
سرطان عنقی کيتا اے ؟
[سودھو]سرطان اک ایسی بیماری اے کہ جسماں جسم دے کِسے حصے دے خلیات اپنا کم درست طور اُتے انجام دینا چھڈ دیندے نيں۔ ایہ خلیات تیزرفتاری توں تقسیم ہُندے رہندے نيں جس دی وجہ توں انہاں دتی تعداد وچ غیر ضروری تے غیر معمولی اضافہ ہُندا چلا جاندا اے، انہاں دتی اس بے لگام تقسیم تے اپنی تکرار کردے رہنے دی وجہ توں جسم دے اس حصے وچ اک نواں جسم پیدا ہوجاندا اے جس نوں ورم (tumor) یا عام لفظاں وچ گلٹی، گٹھلی یا رسولی وغیرہ کہندے نيں۔ ایہی خلیات دی بے قابو تقسیم تے اضافہ جدوں رحم دے گردن نما حصے وچ پیدا ہُندا اے تاں اسنوں عنقی سرطان کہیا جاندا اے۔
نسیجیاندی بیان
[سودھو]اس نسیجیاندی (histological) بیان کيتی سرخی دے تحت عنقی سرطان دی انہاں نسیجاں (tissues) دے بارے وچ وضاحت کيتی گئی اے جو سرطان توں متاثر ہُندے نيں۔ رحمی عنقی اندرونی دیواراں دے خلیات دو قسماں دی تنيں بناتے نيں، 1- سب توں اندرونی تہ چپٹے خلیات دی ہُندی اے جنہاں نوں حرشفی (Squamous) خلیات کہیا جاندا اے۔ 2- جدوں کہ دوسری تہ اس دے تھلے ہُندی اے جنکے خلیات ستون نما ہُندے نيں تے عمودی (Columnar) خلیات کہلاندے نيں۔ ایہ عمودی خلیات مسلسل تقسم تے تغیر دے ذریعہ اوپری چپٹے خلیات وچ تبدیل ہُندے رہندے نيں اس دوران کِسے وی قسم دی خرابی (ذیل وچ درج شدہ لسٹ) جو ڈی این اے نوں بگاڑے، سرطان دا موجب بن سکدی اے۔ 90 فیصد عنقی سرطان انہاں چپٹے خلیات نوں ہی متاثر کردے نيں جنہاں نوں اُتے حرشفی خلیات لکھیا گیا اے، جدوں کہ باقی ماندہ 10 فیصد عنقی سرطان دے حادثات انہاں غدودی خلیات وچ ہُندے نيں جو عنقی نالی دے حصے وچ پائے جاندے نيں تے وڈی مقدار وچ عمودی خلیات اُتے مشتمل ہُندے نيں۔
اسباب
[سودھو]- عنقی سرطان دا باعث بننے والے مختلف عوامل
- HPV عدوی یعنی وائرس ایچ پی وی دا جسم وچ داخلہ یا انفیکشن ہونا
- جفت گیری دے لئی اک توں ودھ ساتھی
- جفت گیری دے لئی ایسا ساتھی جو اک توں زیادہ ساتھی رکھدا ہو
- کم عمری وچ جفت گیری
- انہاں عورتاں وچ کہ جنکا مدافعتی نظام، کِسے وائرس (مثلا ایچ آئی وی) یا کِسے دوا دے استعمال توں کمزور ہوئے گیا ہو
- تمباکو نوشی
- کوئی جنسی منقولہ مرض پہلے توں موجود ہو
- مانع حمل ادویات دا استعمال
ایچ پی وی کِداں سرطان پیدا کردا اے ؟
[سودھو]HPV وائرس اک جنسی منقولہ مرض اے تے اس دے وراثی نوع (genotype) دے اعتبار توں دو وڈے گروہ ہُندے نيں
- بلند اختطار ایچ آئی وی
- پست اختطار ایچ آئی وی
پست اختطار نوع دے ایچ پی وی وائرس تناسلی اعضاء (جنسی اعضاء یا genital / sex organs) اُتے ورم لقمی (condyloma یا عام لفظاں وچ زگیل / مسے) پیدا کردے نيں تے انہاں دا سرطان پیدا کرنے دا امکان کم ہُندا اے۔ جدوں کہ بلند اختطار ایچ پی وی وائرس ہی عموما عنقی سرطان دی وجہ بندا اے۔ جدوں ایہ وائرس کِسے جسم اُتے حملہ کردا اے تاں عام طور اُتے جسم دی قوت مدافعت اسنوں ختم کرنے وچ مدد کردی اے مگر بعض اوقات ایہ مکمل ختم نئيں ہوپاندا تے جسم وچ سالہا سال موجود رہندا اے تے آہستہ آہستہ عنق رحم دے حرشفی خلیات وچ نقص پیدا کردا رہندا اے تے ایويں اک محتمل سرطان (precancerous) پیدا ہوجاندا اے جو ودھ کے تے سرایت کر کے مکمل سرطان بنا دیندا اے۔ سانچہ:اشارات سانچہ:طبی انتباہ