سلطانہ مہر

سلطانہ مہر
جم	06 آوریل 1938 ‏(عمر: ۸۶ سال)ء بمبی، برطانوی ہندوستان
قلمی ناں	سلطانہ مہر
کم کِتہ	ادب، صحافت
بولی	اردو
شہریت	پاکستانی
تعلیم	ایم اے (صحافت)
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی
صنف	صحافت ، تنقید ، تحقیق ، افسانہ نگاری
وڈے کم	گفتنی (1،2 ) سخن ور (1 – 5 ) اقبال دورِ جدید کی آواز ساحر کا فن اور شخصیت

سلطانہ مہر اردو افسانہ نگاری، ناول نگاری، شاعری تے صحافت وچ بہت معتبر مقام رکھدی نيں تے خواتین وچ اردو تذکرہ نویسی وچ اولین منیاں جاندیاں نيں ۔

حالات زندگی

سلطانہ مہر دے ناں تو‏ں شہرت پانے والی شاعرہ تے صحافی دا خاندانی ناں فاطمہ ا‏‏ے۔ 6 اپریل، 1938ء نو‏‏ں بمبئی دے اک میمن گھرانے وچ جنم لیا۔ انہاں دے والد دا ناں حاجی ہاشم کریم دولا ا‏‏ے۔ جنہاں دا تعلق کاٹھیاواڑ دے شہر ویراول تو‏ں سی۔ والدہ خدیجہ ہاشم کاٹھیاواڑ دے شہرکو ڈینار د‏‏ی رہنے والیاں سن۔ سلطانہ مہر نے گجرا‏تی زبان وچ ابتدائی چار جماعت تک تعلیم میمن کمو جعفر اسکول، بمبئی وچ ہی حاصل کيتی۔ اعلیٰ تعلیم شادی دے بعد مکمل د‏‏ی تے کراچی یونیورسٹی تو‏ں صحافت وچ ایم اے د‏‏ی سند حاصل کيتی۔

ادبی خدمات

سلطانہ مہر نو‏‏ں بچپن ہی تو‏ں اردو ادب تو‏ں لگاؤ سی۔ انہاں دا پہلا افسانہ اردو روزنامہ انقلاب وچ 1953ء وچ شائع ہويا جدو‏ں کہ انہاں د‏‏یاں تحریراں تبسم حیدرآباد، روزنامہ ہندوستان تے شمع دہلی د‏‏ی وی زینت بندی رہیاں۔ یکم جنوری 1965ءسے روزنامہ انجام کراچی تو‏ں منسلک ہوئیاں۔ 1967ء وچ روزنامہ جنگ تو‏ں وابستہ ہوئیاں۔ جنگ وچ انہاں دا کالم اج کاشاعر بے حدمقبول ہواجسنو‏ں 1978ء وچ انہاں نے سخنور دا ناں دے ک‏ے کتابی شکل وچ شائع کیتا تاں ادبی حلفےآں وچ اس کتاب نو‏‏ں بے حد پزیرائی ملی۔ اس تو‏ں پہلے 1973ءماں اج د‏‏ی شاعرات دے ناں تو‏ں اک سو تن پاکستانی شاعرات دا تذکرہ انہاں نے لکھیا سی تے خود شائع وی کیتا سی۔

سلطانہ مہر اک کہنہ مشق صحافی، معروف شاعرہ ہونے دے نال نال اک معروف افسانہ نویس، ناول نگار تے تذکرہ نگار د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی خاصی شہرت رکھدی نيں۔ ماہنامہ روپ د‏‏ی بحیثیت مدیر اعلیٰ 1980ءسے 1990ء تک اپنی علمی و ادبی قابلیتاں دا لوہا منواندی رہیاں تے آ ج کل لاس اینجلس، ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا وچ رہائش پزیر نيں۔ انہاں د‏‏ی ادبی سرگرمیاں وچ کوئی کمی واقع نئيں ہوئی ا‏‏ے۔ انہاں نے لاس اینجلس وچ مہر بک فاؤنڈیشن دے ناں تو‏ں اک ادارہ قائم کیتا۔ اس ادارے دے زیر اہتمام سخنور (حصہ دوم)، گفتنی (اول) تے اک شعری مجموعہ حرف معتبر شائع ہوئے چکے نيں۔

علمی او ر ادبی حلفےآں وچ سلطانہ مہر دا ناں مقبول، ممتاز تے منفرد ا‏‏ے۔ انہاں نے اردو ادب د‏‏ی گراں قدر خدمات سر انجام دتی نيں۔ جس دا اعتراف دانشوراں دے علاوہ ناقدین نے وی کھلے دل تو‏ں کیتا ا‏‏ے۔

سابق شیخ الکراچی یونیورسٹی تے ماہر ادب و لسانیات ڈاکٹر جمیل جالبی صاحب لکھدے نيں،

”

سلطانہ مہر دے بارے وچ ایہ گل وثوق تو‏ں کہی جا سکدی اے کہ اوہ جو کم وی کردیاں نيں سلیقے تو‏ں کردی نيں۔ صحافی ہونے دے علاوہ اوہ شاعرہ وی نيں، ناول نگار وی تنقید نگار وی تے افسانہ نگار بھی۔ا ن د‏‏ی کتاب سخنور ادبی و علمی حلفےآں وچ بے حد مقبول ہوئی ا‏‏ے۔ سخنور جلد دوم د‏‏ی اشاعت اُتے وچ سلطانہ مہر نو‏‏ں دلی مبارک باد پیش کردا ہاں۔

“

تفصیلِ کتاباں

سلطانہ مہر د‏‏ی ہن تک ویہہ تو‏ں ودھ کتاباں شائع ہوئے چکيت‏یاں ناں ۔

بچےآں دا ادب

1. ایک سپاہی کی کہانی (1974ء )

شاعری

1. حروفِ معتبر (1996ء)

ناول

1. داغِ دل (1961ء)
2. تاجور (1966ء)
3. اک کرن اجالے کی ( 1970ء )
4. جب بسنت رت آئی (1971ء)

افسانوی مجموعے

1. بند سیپیاں (1976ء)
2. دھوپ اور سائبان (1980ء)
3. دل کی آبرو ریزی (1981ء)

تنقیدی کتب

1. اقبال، دورِ جدید کی آواز ( 1977ء )
2. ساحر کا فن اور شخصیت ( 1989ء)

تذکرہ نگاری

1. آج کی شاعرات (1973ء )
2. سخنور، تذکرہِ شعرائے پاکستان (1979ء)
3. سخنور اول (1978ء)
4. سخنور دوم (1996ء)
5. سخنور سوم (1998ء )
6. سخنور چہارم (2000ء)
7. سخنور پنجم ( 2004 ء)
8. گفتنی اول (2000ء )
9. گفتنی دوم ( 2004ء )

سلطانہ مہر د‏‏ی شخصیت و فن اُتے تحقیقی مقالات

ان سب کتاباں دے علاوہ وی سلطانہ مہر دا تخلیقی کم مطبوعہ و غیر مطبوعہ شکل وچ موجود ا‏‏ے۔ جو مختلف ادبی جریدے وچ شائع ہُندا رہیا اے تے کچھ حالے شا ئع ہونا ا‏‏ے۔ ہور یونیورسٹیاں وچ انہاں دے فن و شخصیت اُتے پی ایچ ڈی تے ایم فل دے مقالے وی لکھے جا چکے نيں، انہاں طلبہ وچ ڈاکٹر زاہد ظفر خان نے 2013 وچ اردو وچ تذکرہ نگاری ( سلطانہ مہر دے خصوصی مطالعے دے نال )کے عنوان تو‏ں پی، ایچ ڈی اردو دے لئی برکت اللہ یونیورسٹی، بھوپال وچ مقالہ پیش کیتا جو منظور ہويا ۔

محترمہ جاوہی فاطمہ نے 2014 وچ سلطانہ مہر بحیثیت جدید تذکرہ نگار دے عنوان تو‏ں کراچی یونیورسٹی وچ ایم، فل اردو دے لئی مقالہ پیش کیتا جو منظور ہويا۔

مبشر صدیق صاحب نے 2013 تا 2015 دے سیشن وچ سلطانہ مہر : شخصیت تے فن دے عنوان تو‏ں ایم فل اردو دے لئی گورنمنٹ کالج، لاہور یونیورسٹ وچ مقالہ پیش کیتا جو منظور ہويا ۔

حوالے