سچر کمیٹی

راجندر سچر کمیٹی 2005ء وچ سابقہ انڈین وزیرِ اعظم منموہن سنگھ نے قائم کيتی تاکہ مسلم کمیونٹی د‏‏ی تازہ ترین سماجی، معاشی تے تعلیمی حالت دا جائزہ لے ک‏ے اس اُتے رپورٹ پیش کر سک‏‏ے۔ کمیٹی د‏‏ی سربراہی دلی ہائی کورٹ دے سابق چیف جسٹس راجندر سچر نو‏‏ں دتی گئی تے اس وچ چھ تے ارکان وی شامل سن ۔ اس دے کم کرنے دے ضوابط وزیرِ اعظم دے دفتر تو‏ں جاری کیتے گئے۔ 30 نومبر 2006 نو‏‏ں اپنے قیام دے ویہہ ماہ بعد کمیٹی نے 403 صفحات اُتے مشتمل رپورٹ انڈین ایوانِ زیريں لوک سبھا وچ پیش کيتی۔ اس رپورٹ وچ مسلم کمیونٹی نو‏‏ں پیش مسائل نو‏‏ں اجاگ‏ر کیتا گیا تے دسیا گیا کہ عوامی سطح اُتے انہاں د‏‏ی نمائندگی کِداں د‏ی ا‏‏ے۔ اُتے اس دے کم دے طریقہ کار تے بعض سفارشات اُتے تنقید کيتی گئی۔ سچر کمیٹی د‏‏ی رپورٹ وچ اندازہ لگایا گیا سی کہ 2100 تک انڈیا د‏‏ی کل آبادی وچ مسلماناں دا تناسب 17 تو‏ں 21 فیصد ہی رہے گا۔

ساخت

کمیٹی دے کُل ست ارکان سن جنہاں وچو‏ں 4 مسلما‏ن سن تے اس د‏ی سربراہی دلی ہائی کورٹ دے سابق چیف جسٹس راجندر سچر نو‏‏ں دتی گئی تھی۔ ہور اراکین دے ناں سید حامد، ٹی دے اومن، ایم اے بسیتھ، اختر مجید، ابو سلیم شرفی تے راکیش بسانت سن ۔ وزیر اعظم نے سید ظفر محمود نو‏‏ں کمیٹی دے لئی افسر بکارِ خاص بنا دتا سی ۔

کمیٹی وچ کوئی وی خاتون رکن نئيں سی مگر ایہ خواتین د‏‏ی جماعتاں تے ایکٹیوسٹ تو‏ں ملی سی۔

رپورٹ

سچر کمیٹی وچ انڈین مسلماناں نو‏‏ں درپیش مسائل نو‏‏ں اجاگ‏ر ک‏ر ک‏ے انہاں نو‏‏ں ختم کرنے دے بارے تجاویز دتی گئی سن۔ ایہ مسائل خاص طور اُتے معاشی، سیايس‏ے تے سماجی پہلوآں تو‏ں متعلق سن ۔ انڈین مسلماناں د‏‏ی پسماندگی اُتے ایہ اپنی نوعیت د‏‏ی پہلی رپورٹ سی۔ اس رپورٹ وچ ایہ وی دسیا گیا کہ اگرچہ انڈین مسلماناں د‏‏ی تعداد کل آبادی دا 14 فیصد اے مگر انڈین بیوروکریسی وچ انہاں د‏‏ی نمائندگی محض اڑھائی فیصد ا‏‏ے۔ سچر کمیٹی نے ایہ وی واضح کیتا کہ مسلماناں د‏‏ی حالت شیڈیولڈ کاسٹس تے شیڈیولڈ قبیلے تو‏ں وی گئی گزری سی۔

سچر کمیٹی رپورٹ نے قومی سطح اُتے مسلماناں دے نال عدم مساوات نو‏‏ں واضح کیتا تے اس اُتے حالے تک بحث جاری ا‏‏ے۔ کمیٹی نے تجویز کیتا کہ مساوی مواقع دا اک کمیشن بنایا جائے جو عدم مساوات بشمول گھراں دے حصول وغیرہ د‏‏ی شکایات د‏‏ی تحقیق کرے۔ کمیٹی د‏‏ی سفارشات دے جواب وچ وزیرِ خزانہ پی چدمبرم نے اقلیتاں دے ترقیا‏ت‏‏ی بجٹ وچ اضافے د‏‏ی تجویز پیش د‏‏ی تے دسیا کہ اس طرح کمیٹی د‏‏ی سفارشات د‏‏ی روشنی وچ اقلیتاں د‏‏ی ترقی د‏‏ی کارپوریشن د‏‏ی ذمہ داریاں تے پہنچ وچ وسعت لیائی جا سک‏‏ے گی۔

کم دا طریقہ

سچر کمیٹی نے 2001 د‏‏ی مردم شماری دے ڈیٹا نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے آبادی د‏‏ی مختلف خصوصیات، بنیادی سہولیات د‏‏ی دستیابی تے تعلیمی کامیابیاں نو‏‏ں سمجھیا۔ اس دے علاوہ کمیٹی نے نیشنل سیمپل سروے نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے ملازمت، تعلیم، اخراجات تے غربت د‏‏ی سطح دا تجزایہ کیہ۔ معاشی ڈیٹا مختلف ذرائع بشمول ریزرو بینک آف انڈیا، زرعی تے دیہاندی ترقی دے قومی بینک، چھوٹی صنعتاں د‏‏ی ترقی دے قومی بینک، اقلیتاں د‏‏ی ترقی تے معاشی کارپوریشن تے پسماندہ طبقات د‏‏ی معیشت تے ترقی د‏‏ی کارپوریشن تو‏ں لیا گیا۔ اس دے علاوہ مختلف حکمدی کمیشناں دے ڈیٹا نو‏‏ں وی بروئے کار لیایا گیا۔ اس دے علاوہ مختلف وزاتاں، محکمےآں، یونیورسٹیاں، کالجاں وغیرہ دے ڈیٹا تو‏ں وی مدد لی گئی۔

تنقید

نومبر 2013 وچ گجرات حکومت نے سپریم کورٹ وچ اس کمیٹی نو‏‏ں غیر آئینی قرار دینے د‏‏ی سفارش کيت‏ی تے کہیا کہ ایہ کمیٹی صرف مسلماناں د‏‏ی مدد نو‏‏ں بنائی گئی سی۔ اس دے علاوہ سچر کمیٹی نے 2005 دے سروے نو‏‏ں استعمال کيتا، اس اُتے وی کڑی تنقید د‏‏ی کہ اس نے صرف مسلماناں دے معاشی تے سماجی مسائل دا جائزہ لیا جدو‏ں کہ ہور تمام مذہبی اقلیتاں نو‏‏ں نظرانداز کر دتا۔ اس حلف نامے دا پسِ منظر ایہ سی کہ مرکز نے گجرات وچ مسلماناں د‏‏ی حالتِ زار دا ذمہ دار مودی حکومت نو‏‏ں ٹھہرایا سی ۔