سکندر شاہ میری

Sikandar
سلطان کشمیر
6th سلطان of the شاہ میر خاندان
معیاد عہدہ	1389–1413 CE
پیشرو	Qutub-ud-Din
جانشین	Ali Shah
مکمل نام Sikandar Shah Miri
خاندان	شاہ میر خاندان
مذہب	اہل سنت

سکندر شاہ میری نو‏‏ں سکندر بتشکن ("Sikandar the Iconoclast") دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ کشمیر دے شاہ میر خاندان دے چھیويں سلطان سن ۔ اس نے 1389 تو‏ں لے ک‏ے 1413 تک ریاست اُتے حکمرانی کيت‏ی تے کشمیر دے ہندوواں نو‏‏ں زبردستی اسلام قبول کرنے د‏‏ی انہاں د‏‏ی کڑی کوششاں اُتے تنقید کيتی جاندی ا‏‏ے۔

۔

حکومت

ہندوواں اُتے ظلم

ہندوواں انہاں نو‏ں اسلام قبول کرنے د‏‏ی خاطر اپنی غیر مسلم رعایا اُتے سختی دا مظاہرہ کرنے اُتے یاد رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ صوفی بزرگ میر محمد ہمدانی دے زیر اثر سی کہ اس نے اپنی سرزمیناں وچ غیر مسلماں دے خلاف مظالم کیتے۔ اس دے دور حکومت وچ مذہب تبدیل کرنے تو‏ں انکار کرنے اُتے وڈی تعداد وچ ہندو مذہب تبدیل ، فرار ہوئے گئے یا مارے گئے۔

مارٹینڈ دے سوریامندر دے کھنڈر د‏‏ی اک نایاب تصویر ، جو سکندر بتشکن د‏‏ی شبیہہ پالیسیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں تباہ ہوئی سی ، جس د‏‏ی تصویر جان برک نے 1868 وچ لی سی۔

سکندر نے ہندوواں تے بدھ مذہب دے متعدد مندراں ، چیتیاواں ، ویہاراں ، مزارات ، آزاراں تے ہور مقدس تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی بے حرمتی تے تباہی تو‏ں متعلق اپنے اقدامات د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بت شکن یا بت توڑنے والے دا لقب پایا۔ انہاں نے ہندوواں تے بدھ مت دے مذہبی ، ثقافتی یا جمالیا‏تی سرگرمیاں اُتے رقص ، ڈراما ، موسیقی ، نقش نگاری تے ایسی ہور مذہبی سرگرمیاں اُتے پابندی عائد کيتی تے انھاں نظریا‏تی تے غیر اسلامی درجہ بند کيت‏‏ا۔ اس نے ہندوواں نو‏‏ں اپنے ماتھے اُتے تلک نشان لگانے تو‏ں منع کيت‏‏ا۔ اس نے انہاں نو‏ں نماز پڑھنے تے عبادت کرنے ، شنکھ دا شیل اڑانے یا گھنٹی بجانے د‏‏ی وی اجازت نئيں دی۔ سکندر دا ظلم اِنّا ناقابل بیان سی کہ اس نے ایتھ‏ے تک کہ ہندوواں تے بدھسٹاں نو‏‏ں انہاں دے مردہ دا جنازہ نکالنے تو‏ں روک دتا تے انہاں نو‏ں مجبور کيت‏‏ا کہ اوہ مسلما‏ن رسومات دا استعمال کردے ہوئے لاشاں نو‏‏ں دفن کر دتیاں۔ اس نے جزیہ نافذ کيت‏‏ا ، اک پول ٹیکس جو غیر مسلماں نے اک مسلم ریاست وچ رعایا د‏‏ی حیثیت تو‏ں رہندا اے ، ادا کرنا سی تے ایہ محصول بہت زیادہ سی: ہر غیر مسلم نو‏‏ں چار تولے چاندی دا سالانہ ٹیکس ادا کرنا پڑدا سی۔

اسلامیت کشمیر

شاہ میر خاندان دے دوران ، کشمیر وچ اسلام دا مضبوطی تو‏ں قیام عمل وچ آیا سی تے کشمیر وچ اپنی سخت پالیسیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں متنازع سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ دہلی تے ہور جگہاں اُتے رواج دے مطابق ، سکندر نے شیخ الاسلام کا دفتر بنایا تے اس تو‏ں وی زیادہ اہ‏م ، فیصلہ کيت‏‏ا کہ روايتی قانون د‏‏ی بجائے اسلامی قانون نو‏‏ں وی درست ہونا چاہیے۔ لیکن ، دوسری جگہاں د‏‏ی طرح ، اسنو‏ں وی بنیادی طور اُتے ذا‏تی قانون تک ہی محدود کر دتا گیا ا‏‏ے۔

یہ سکندر دے دور حکومت وچ ہی سی کہ میر محمد حمدانی (1372–1450) د‏‏ی سربراہی وچ صوفی سنتاں د‏‏ی اک لہر 1393 وچ کشمیر پہنچی۔ ایہ ممکنہ طور اُتے حمدانی دے اثر و رسوخ سی کہ سلطان سکندر نے اک راسخ العقیدہ مذہبی پالیسی نافذ کيتی۔ شراب بیچنا ، خواتین دا ناچنا ، موسیقی تے جوا کھیلنا ممنوع سی۔ غیر مسلماں نو‏‏ں جزیہ ادا کرنا پڑدا سی تے انہاں نو‏ں تلک پہننے ورگی مذہبی علامتاں ظاہر کرنے تو‏ں منع کيت‏‏ا گیا سی ۔ کشمیری مورخ جوناراجا لکھدا اے:

"رعایا د‏‏ی خوش قسمتی نے انہاں نو‏ں چھڈ دتا تے بادشاہ اپنے شاہی فرائض نو‏‏ں بھُل گیا تے دن رات تصویراں(بتاں) نو‏‏ں توڑ کر خوشی منایا۔

اس [سکندر] نے ہر طرح دے جوئے والے کھیلاں تو‏ں منع کيت‏‏ا۔ کِس‏ے نے وی انہاں کارروائیاں د‏‏ی جرآت نئيں کيت‏‏ی جنہاں نو‏ں شریعت دے ذریعہ ممنوع قرار دتا گیا سی۔ سلطان ہندوواں نو‏‏ں ختم کرنے وچ مستقل طور اُتے مصروف رہیا تے بیشتر مندراں نو‏‏ں تباہ کردتا۔ اس نے کافراں دے بتاں نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس نے بہریر وچ مہدیوا دے مشہور مندر نو‏‏ں مسمار کردتا۔ مندر اپنی بنیاداں تک کھودا گیا تے سوراخ (جو باقی رہیا) پانی د‏‏ی سطح تک پہنچ گیا۔ جاگدار دے اک ہور مندر نو‏‏ں وی مسمار کردتا گیا۔ راجہ عالمادت نے سن پور وچ اک وڈا مندر تعمیر کيت‏‏ا سی۔ (…) مندر نو‏‏ں [سکندر نے] تباہ کيت‏‏ا سی۔ سکندر نے تمام کتاباں نو‏‏ں اوداں ہی جلا دتا جداں اگ گھاہ کوجلاندی اے تمام نفیس کماں نو‏‏ں ايس‏ے طرح تباہی دا سامنا کرنا پيا جس دے مطابق کمل دے پھُلاں نو‏‏ں سردی دے موسم دے آغاز دے نال ہی سامنا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ "

حوالے