سید راحت حسین رضوی
آیت الله العظمی علّامہ سید راحت حسین رضوی گوپالپوری، ہندوستان دے اک شیعہ عالم دین، مجتہد تے مرجع تقلید سن ـ صوبہ بہار وچ گوپال پور ضلع سیوان دے رہنے والے سن ـ
ولادت[سودھو]
آپ دی ولادت 5 رجب المرجب سنہ [[1297 ہجری]] وچ ہوئی جو جم تریخ امام علی النقی علیہ السلام اے ـ آپ دے والد دا ناں طاہر حسین سی ـ
تعلیم[سودھو]
ابتدائی تعلیم پنج سالگی وچ شروع کیا. اردو دیاں کتاباں اپنے مانموزاد بہائی جناب مولوی سید سخاوت حسین صاحب مرحوم توں پڑنيں تے فارسی دیاں کتاباں اپنے چچازاد بہائی جناب مولوی سید امیر حسین صاحب مرحوم سے. اس دے بعد موضع کجهوه ضلع سارن وچ عربی دی ابتدائی کتاب میزان الصرف اپنے نسبتی بہائی جناب عالم با عمل فاضل کامل اورع عصر سید با خدا جناب مولانا سید حسن صاحب قبلہ مرحوم یعنی والد فخر الحکماء سید علی اظہر صاحب قبلہ توں صرف میر تک پڑهکر درحالیکہ تھلے دیاں کتاباں سب زبانی حفظ تهاں 11 ماه رجب المرجب سنہ 1312 ہجری نوں بغرض تحصیل علم حسین آباد ضلع مونگیر وچ جناب مولانا سید محمد ضامن صاحب قبلہ مرحوم دے نال وارد ہوئے- 16 شوال المکرم 1312ھ تک ایتھے قیام کرکے نحو میر نوں پوری تے شرح مأة عامل نوں حتی حرف جرّ تک پڑها لیکن ایتھے دی تعلیم نوں ناکافی پاکر 17 شوال مذکور نوں مظفرپور چلے گئے اوتھے مسجد محلہ کمره وچ قیام کیتا تے شرح مأة عامل دا اک سبق جناب علامه فاضل مولانا سید عابد حسین صاحب قبلہ توں جو علوم عربیہ وچ ماہر تهے پڑها تے اک سبق اسی کتاب دا جناب نواب محمد تقی صاحب توں تے کتاب نوں مدرس مولوی سید خالق بخش توں مکمل کرکے 17 ذی الحجه 1312ھ بغرض عزاداری سید الشهداء امام حسین علیہ السلام وطن آئے. بعد عاشور پهر واپس جاکے هدایة النحو دا اک سبق مولانا سید عابد حسین صاحب دی خدمت وچ تے اک سبق اس دا تے اک سبق کتاب ابواب الجنان دا جناب عالم عامل فاضل کامل صاحب لواجع الاحزان و مواعظ المتقین جناب مولانا سید محمد مہدی صاحب قبلہ دی خدمت وچ شروع کیتا تے مرحوم ہی توں شرح جامی تے شرح تهذیب تک پڑهکر بعد 1315ھ وچ شرائع الاسلام تے میبدی تے معالم الاصول نوں مولانا سید عابد حسین قبلہ توں پڑھا تے حسابیات نوں نواب محمد جان توں سیکهی تے قرائت نوں جناب قاری مرزا محمد صاحب توں سیکهی تے بعد وچ مدرسه ایمانیہ مظفرپور مین جناب نظیر حسن صاحب دے پاس مختصر المعاني شروع دی تے شرح لمعہ کتاب الحج تک اونکے خدمت وچ پڑھا تے کتاباں تفاسیر و احادیث نوں خود توں مطالعہ کردے رہے تے مسائل طبی دیاں کتاباں اس طرح مطالعہ کیتا دے اکثر مسائل طبی اُتے مسلط ہو گئے تے امراض دے نسخہ نوں تجویز کرنے اُتے قادر ہو گئے۔ سنہ 1319ھ وچ بغرض تحصیل علوم لکہنؤ دا سفر کیتا تے مدرسہ سلطان المدارس وچ ناں لکهوایا تے چوںکہ امتحان دا وقت قریب تے سلسلہ تدریس بند ہوچکيا تها تے کتاباں الحج دے مباحث یلد تهی لہذا امتحان وچ . شرکت کيتی تے دوسرے نمبر اُتے فائز آئے تے اسکےبعد بفضل خدا جدوں تک لکہنؤ وچ قیام رہیا آپ اول نمبر وچ کامیاب ہُندے رہے. اس امتحان دے بعد جناب حجۃ الاسلام و آیۃ اللہ فی الاناں باقر العلوم مولانا سید محمد باقر صاحب اعلیٰ الله دے خدمت وچ شرح لمعہ تے جناب جلالت مآب عالم جلیل مولانا سید ظہور الحسن صاحب توں حماسہ تے متنبی تے مطول شروع کیا. تن مہنے بعد بیمار ہوئے تے وطن واپس چلے آئے تے صحت و سلامتی دے بعد اپنے استاد سید عابد حسین دے بعد مدرس دوم مقرر ہوئے تے تا قیام لکہنؤ مولانا سید محمد باقر توں شرح لمعہ تا کتاب المیراث تے قوانین نوں تا مبحث اوامر تے نہج البلاغہ نوں انہاں دی خدمت وچ پڑهی تے شرح تجرید نوں مولانا عابد حسین توں پڑھا.
بعض اہم اساتيد[سودھو]
. کچھ استاداں جنہاں توں کسب فیض کیتا :
- سید محمد مہدی ابن سید علی بھیکپوری (صاحب کتاب لواعج الاحزان)
- سید ظہور حسین
- سید حسن باخدا
- باقر العلوم مولانا سید محمد باقر رضوی (صاحب اسداء الرغاب)
- سید عابد حسین
سفر عراق[سودھو]
ستائیس برس دی عمر وچ سنہ 1324ھ وچ بغرض تکمیل علم فقہ و اصول نجف اشرف روانہ ہوئے، ـ تے اوتھے دے نامی فقہا دے سامنے زانوئے ادب تہ کیا، ـ انہاں فقہا وچوں بعض دے اسماء گرامی ایہ نيں :
- سید ابوالحسن اصفہانی
- سید حسین رشتی
- محمد علی رشتی
- آقا حسین بن محمود قمی
- ابراہیم اردبیلی
آپ دے درس اجتہاد (خارج) دے استاداں حسب ذیل نيں :
- سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (صاحب کتاب عروۃ الوثقی)
- محمد کاظم خراسانی
- فتح اللہ اصفہانی (شیخ الشریعہ)
ان تمام استاداں توں تعلیم حاصل کرنے دے بعد آپ اجتہاد دے بلند مرتبہ اُتے فائز ہو گئے ـ
ہندوستان مراجعت[سودھو]
سنہ 1334ھ وچ وقت دے اکثر فقہا توں اجازہ اجتہاد لے کے آپ ہندوستان واپس آئے ـ تے تبلیغ دین دے نال نال تصنیف و تالیف وچ مشغول ہو گئے ـ
اک زمانے وچ لکھنؤ وچ مدرسۃ الواعظین دی مدیریت دے فرائض وی انجام دتے ـ
عمر دے آخری حصہ وچ آپ اپنے وطن گوپالپور واپس آ گئے ـ
علمی حیثیت[سودھو]
علامہ شیخ آقا بزرگ تہرانی نے آپ نوں عالم جلیل تے فقیہ کامل کہہ کے یاد کیتا اے ـ [۱]
آپ بلطف خدا منطق کلام فلسفہ ادب ہیئت تفسیر حدیث طب درایت رجال فقہ تے اصول مین پوری مہارت رکہندے تهے.
آپ اپنی جامعیت دی وجہ توں عراق وچ بهی بہ نسبت اپنے ہمچشم تے ہمدرس طالب علماں عرب و عجم و ہندی دے بہت زیاده ممدوح و ممتاز رہے.
چودہويں صدی دے علماِ ہندوستانہاں وچوں سوائے چار بزرگاں دے کوئی پنجواں نئيں اے جو ہندوستان توں کافی فضل و کمال حاصل کرنے دے بعد عراق وچ نو دس سال قیام کر کے شرح لمعہ تے قوانین توں لےکے آخر کتاباں درسی تک دوباره تے پوری ختم کیتا ہو تے چھ ست سال درس خارج پڑهکر ہندوستان واپس آیا ہو. اک مولانا سید امجد حسین صاحب اعلیٰ اللہ مقامہ جو سب توں پہلے مشرّف ہوئے تے دوسرے جناب مولانا باقرالعلوم سید محمد باقر رضوی علیہ الرحمہ و الرضوان تے تیسرے مولانا سید سبط حسین صاحب جو خاندان اجتہاد توں نيں تے چوتهے جناب مولانا سیّد راحت حسین صاحب قبلہ گوپالپوری.
تالیفات[سودھو]
آپ نے صدقہ جاریہ دے عنوان توں آنے والیاں نسلاں دے لئی اردو بولی وچ بہت ساریاں اہم کتاباں تالیف کيتیاں، ـ انہاں وچوں بعض کتاباں دے ناں ایتھے پیش کیتے جا رہے نيں :
1: تفسیر انوارالقرآن : ایہ تفسیر صرف سورہ آل عمران تک اے جو کسی زمانے وچ رسالہ الشمس وچ قسط وار شائع ہويا کردی سی ـ اس تفسیر نوں مکمل کرنے دے لئی آپ دی عمر وفا نہ کرسکی ـ ایہ تفسیر ہندوستان وچ لکھی جانے والی واحد ایسی تفسیر اے جس وچ مختلف عناوین جداں صرف و نحو، تفسیر از نظر اہلسنت، تفسیر از نظر شیعیت دے تحت اے۔ افسوس صرف اک بار شائع ہوئی تے ہن کافی عرصے توں نایاب اے
شیخ آقا بزرگ تہرانی نے اس تفسیر دا تذکرہ اپنی مشہور کتاب الذریعۃ الی لکھتاں الشیعۃ وچ کیہ اے ـ [۲]
2: الانتصار فی حرمۃ وطیء الادبار
3: غنا تے اسلام
4: نماز وچ ہتھ بنھن دا حکم
5: سبیل الھدی (علم تے عالماں دی فضیلت وچ )
6: مختصر القواعد (علم نحو اُتے مشتمل)
7: رفع الالتباس عن سند زیارۃ الناحیۃ
8: قاطع اللجاج فی میراث الازواج [۳][۴]
9: مرشد امت : جس وچ حدیث سيكون بعدي اثنا عشر خليفة دے بارے وچ بحث دتی اے
10: مرشد امت : جس وچ حدیث سيكون بعدي اثنا عشر خليفة دے بارے وچ بحث دتی اے
اولاد[سودھو]
اللہ نے اپکو چار فرزند عطا کیتا جو سب دے سب اپنے وقت دے وڈے عالماں وچ شمار ہُندے تهے ١. آیۃ اللہ سید محمد صاحب ٢. آیۃ اللہ سید علی صاحب صاحب تفسیر رموز التنزیل و الفرقہ الناجیہ (مقیم اترولہ) 3. حجۃ الاسلام و المسلمین سید محسن صاحب پرنسپل مدرسۃ الواعظین
وفات[سودھو]
26 رمضان الکریم سنہ 1376ھ وچ آپ دی وفات ہوئی ـ [۴]
حوالے[سودھو]
توشه آخرت رساله عملیه آیتالله العظمی سید راحت حسین بقلم استاذ الاساتیذه سید رسول احمد رضوی گوپالپوری