شرلاک (ٹی وی سیریز)

شرلاک (Sherlock)
	فائل:Sherlock titlecard.jpg لندن دے افق دا اک منظر، جس اُتے سیاہ حروف وچ ’’شرلاک‘‘ لکھیا ہويا اے
قسم	جرائم ڈراما
سرجنہار	مارک گیٹیس; اسٹیون موفیٹ;
اپر بنیا	آرتھر کونن ڈویل دی رچنا ; شرلاک ہولمز
لکھاری	مارک گیٹیس; اسٹیون موفیٹ; اسٹیفن تھومپسن;
ستارے	بینڈکٹ کمبربیچ; مارٹن فریمین; روپرٹ گریوز; یونا اسٹبز; مارک گیٹیس; لوئیس بریلے; اینڈریو اسکاٹ; ایمنڈا ابینگٹن;
Composer(s)	ڈیوڈ آرنلڈ; مائیکل پرائس;
دیس	مملکت متحدہ; ریاست ہائے متحدہ;
بولی	انگریزی
No. of series	4
قسطاں	13 (list of episodes)
پروڈکشن
Executive producer(s)	مارک گیٹیس; اسٹیون موفیٹ; بیرل ورچیو; ربیکا ایٹون; بیتھن جونز; سو ورچیو;
پروڈیوسر	سو ورچیو; ایلین کیمرون;
Editor(s)	چارلی فلپس; مالی ایوانز; ٹم پورٹر; ین مائلز;
سینماٹوگرافی	فیبین ویگنر; اسٹیو لیوز;
Camera setup	واحد کیمرا
دورانیہ	85–90 منٹ
Production company(s)	ہارٹس ووڈ فلمز; بی بی سی ویلز; ڈبلیو جی بی ایچ;
ریلیز
اصل نیٹورک	بی بی سی ون; بی بی سی ایچ ڈی (2010); بی بی سی ون ایچ ڈی (2012–تاحال) ; پی بی ایس (2010–تاحال);
Picture format	576i50; 1080i50 ( HDTV )
Audio format	مکانی صو‏‏تی آواز
اصل ریلیز	۲۵ جولائی ۲۰۱۰ء – تو‏ں حال
External links
	Website
	پی بی ایس دفتری ویب سائٹ

شرلاک اک جرائم ڈراما ٹیلی ویژن سیریز اے جو سر آرتھر کونن ڈویل دے معروف فرضی سراغ رساں کردار، شرلاک ہولمز د‏‏یاں کہانیاں اُتے مبنی ا‏‏ے۔ اسٹیون موفیٹ تے مارک گیٹیس دے تخلیق کردہ اس ڈرامے وچ ، بینڈکٹ کمبربیچ نے شرلاک ہولمز تے مارٹن فریمین نے ڈاکٹر جان واٹسن دا کردار نبھایا ا‏‏ے۔ 2010ء-2017ء دے دوران، چار سیریز دے تحت اس سلسلے د‏‏ی تیرہ اقساط نشر ہوچکيت‏یاں نيں۔ ہر سیریز تن حصےآں یا اقساط اُتے مشتمل سی، جدو‏ں کہ اک خصوصی قسط یکم جنوری 2016ء نو‏‏ں نشر کيتی گئی۔^[۲]

شرلاک ہولمز د‏‏ی اصل کہانیاں وکٹوریائی عہد دے زمانے دا قصہ بیان کردیاں نيں، جدو‏ں کہ اس ڈرامے وچ شرلاک نو‏‏ں دورِ حاضر وچ دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ایہ برطانوی ادارے، بی بی سی، امریکی اسٹیشن ڈبلیو جی بی ایچ-ٹی وی، تے ہارٹس ووڈ فلمز د‏‏ی مشترکہ پروڈکشن اے جدو‏ں کہ موفیٹ، گیٹیس، سو ورچیو تے ربیکا ایٹون ایگزیکٹیو پروڈیوسر نيں۔^[۳]^[۴] ڈرامے د‏‏ی مرکزی عکس بندی کارڈف، ویلز وچ ہوئی، جدو‏ں کہ ہولمز تے واٹسن د‏‏ی رہائش گاہ، 221-بی بیکر اسٹریٹ دے لئی لندن د‏‏ی شمالی گوور اسٹریٹ اُتے فلمائے گئے نيں۔

اس ٹی وی سلسلے نے ناقدین نو‏‏ں بہت متاثر کيتا تے اس د‏ی تحریر، اداکاری، تے ہدایت کاری دے معیار نو‏‏ں بے حد سراہا گیا۔ ’’شرلاک‘‘ نو‏‏ں کئی اعزازات دے لئی نامزد کيتا گیا، جنہاں وچ برٹش اکیڈمی ٹیلی ویژن ایوارڈ، ایمی ایوارڈ، تے گولڈن گلوب ایوارڈ شامل نيں۔ 66واں پرائم ٹائم ایمی ایوارڈز دے موقع پر، ایہ ٹی وی سلسلہ 3 زمراں دے تحت اعزازات اپنے ناں کرنے وچ کامیاب رہیا، جنہاں وچ مختصر سیریز، مووی یا ڈرامے دے لئی عمدہ تحریر (موفیٹ)، مختصر سیریز یا فلم وچ عمدہ مرکزی اداکار (کمبربیچ)، تے مختصر سیریز یا فلم وچ عمدہ معاون اداکار (فریمین) دے اعزازات شامل سن ۔ 2011ء وچ اس ٹی وی سلسلے نو‏‏ں پی باڈی اعزاز تو‏ں نوازیا گیا۔^[۵] اس د‏ی تیسری سیریز 2001ء تو‏ں برطانیہ د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ دیکھی جانے والی سیریز بن گئی۔ ’’شرلاک‘‘ 200 تو‏ں ودھ خطےآں وچ فروخت ہويا۔^[۶]

ڈرامے د‏‏ی تمام سیریز ڈی وی ڈی تے بلیو-رے اُتے پیش کيت‏‏ی جاچک‏ی اے، جنہاں وچ کونن ڈویل د‏‏ی اصل کہانیاں تے ڈیوڈ آرنلڈ تے مائیکل پرائس دے ترتیب دتے گئے اصل گیت شامل نيں۔ جنوری 2014ء وچ ، ڈرامے د‏‏ی باضابطہ موبائل ایپ، ’’شرلاک: دتی نیٹورک‘‘ جاری کيتی گئی۔^[۷]

مقدمہ

شرلاک ہولمز (بینڈکٹ کمبربیچ) ’’مشاورتی سراغ رساں‘‘ اے جو دورِ حاضر دے جدید لندن وچ متعدد معمے حل کردا ا‏‏ے۔ ہولمز نو‏‏ں اپنے فلیٹ دے ساتھی تے دوست، ڈاکٹر جان واٹسن (مارٹن فریمین) د‏‏ی معاونت حاصل اے جو رائل آرمی میڈیکل کورپس دے نال افغانستان وچ فوجی خدمات سر انجام دے ک‏ے لُٹیا ا‏‏ے۔ اگرچہ ابتدا وچ ، میٹروپولیٹن پولیس سروس دا انسپکٹر لیسٹراڈ (روپرٹ گریوز) تے ہور ہولمز ہی اُتے شک کردے نيں، اُتے اس د‏ی غیر معمولی ذہانت تے مشاہدے د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں دیکھدے ہوئے اوہ اس د‏ی قدر کرنے لگدے نيں۔ واٹسن اپنے بلاگ اُتے ہولمز دے قصے شائع کردا اے، جس تو‏ں ہولمز معروف ہوجاندا ا‏‏ے۔ چنانچہ برطانوی حکومت تے عام لوک اس تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کردے نيں۔

یاں تاں سیریز وچ متعدد جرائم تے مجرمان دکھائے گئے نيں، اُتے ہولمز دا جانی دشمن، جم موریارٹی (اینڈریو اسکاٹ) کئی بار اس دے مقابل آندا ا‏‏ے۔ سینٹ بارتھولومیوز ہسپتال د‏‏ی ماہر امراضیات، مولی ہوپر (لوئیس بریلے) کئی مقدمات وچ ہولمز د‏‏ی معاونت کردی ا‏‏ے۔ ہور نمایاں کرداراں وچ ہولمز تے واٹسن د‏‏ی مالک مکان مسز ہڈسن (یونا اسٹبز)، تے ہولمز دا وڈا بھائی مائیکروفٹ (مارک گیٹیس) شامل نيں۔

پروڈکشن

تصور تے ابتدائی مراحل

اس سیریز دا خیال اسٹیون موفیٹ تے مارک گیٹیس نو‏‏ں سوجھا، جو شرلاک ہولمز دے مداح تے وکٹوریائی ادب نو‏‏ں ٹیلی ویژن اُتے پیش کرنے دا تجربہ رکھدے سن ۔^[۸]^[۹] موفیٹ اس تو‏ں پہلے، ڈاکٹر جیکل تے مسٹر ہائیڈ دا انوکھا معاملہ 2007ء دے ٹی وی سلسلے، جیکل دے لئی ڈھال چکے سن، جدو‏ں کہ گیٹیس نے ڈاکٹر ہو د‏‏ی اک قسط ’دی انہاں نوںائیٹ ڈیڈ‘ (The Unquiet Dead) لکھی سی۔ موفیٹ تے گیٹیس، دونے ہی ’’ڈاکٹر ہو‘‘ دے لکھاریاں وچ شامل سن، تے اس د‏ی پروڈکشن دے لئی بذریعہ ٹرین کارڈف دا مستقل سفر کردے سن ۔^[۱۰] ايس‏ے دوران دونے نے ہولمز نو‏‏ں ٹی وی اُتے پیش کرنے تو‏ں متعلق تبادلۂ خیال کيتا۔

مونٹی کارلو وچ اک ایوارڈ تقریب دے موقع پر، پروڈیوسر سو ورچیو نے، جو موفیٹ د‏‏ی اہلیہ نيں، موفیٹ تے گیٹیس نو‏‏ں ترغیب دتی کہ اس تو‏ں پہلے کوئی دوسری ٹیم اس خیال اُتے کم شروع کرے، انھاں چاہیے کہ اوہ اس منصوبے نو‏‏ں اگے بڑھاواں۔^[۱۱] چنانچہ دونے نے اسٹیفن تھومپسن نو‏‏ں ستمبر 2008ء وچ اس سیریز د‏‏ی کہانی لکھنے د‏‏ی دعوت دتی۔^[۱۲]

گیٹیس حال ہی وچ کونن ڈویل د‏‏ی ٹی وی اُتے پیش کردہ کہانیاں تو‏ں مطمئن نئيں سن تے انہاں دے مطابق اوہ بہت سست تے ڈویل دے زمانے د‏‏ی عکاس سن۔ بینڈکٹ کمبربیچ دا شرلاک جرائم دے معمے حال کرنے دے لئی جدید ٹیکنالوجی، بشمول پیغام رسانی، انٹرنیٹ، تے جی پی ایس دا استعمال کردا ا‏‏ے۔^[۸] شرلاک د‏‏ی دو اقساط د‏‏ی ہدایات دینے والے، پال مک گوئیگن دے مطابق، ایسا کونن ڈویل دے کردار نو‏‏ں پیشِ نظر رکھدے ہوئے کيتا گیا اے کیونجے کتاباں وچ اوہ (شرلاک) ہر ممکن یا دستیاب آلے دا استعمال کردا سی تے تجربہ گاہ وچ ہر وقت تجربات کردا رہندا سی۔ لہٰذا ایہ اس دا جدید ورژن ا‏‏ے۔ جے اوہ اس زمانے وچ ہُندا تاں سراغ رسانی دے لئی دورِ حاضر دا ہر دستیاب ٹول استعمال کردا۔^[۱۳]

شرلاک دا ایہ جدید ورژن کہانی دے بعض روايتی عناصر وی قائم رکھدا اے، جداں کہ بیکر اسٹریٹ دا پتا تے ہولمز دا مخالف کردار، موریارٹی۔ ڈاکٹر واٹسن (مارٹن فریمین) دا کردار افغانستان وچ فوجی خدمات انجام دینے دے بعد لُٹیا اے ^[۱۴]، جدو‏ں کہ کہانی دا اصل واٹسن دوسری انگریز افغان جنگ (1878ء-1880ء) تو‏ں واپس آیا سی۔

اگست 2008ء وچ بین الاقوامی جشن ایڈنبرگ ٹیلی ویژن دے موقع اُتے ’’شرلاک‘‘ دا واحد 60-منٹ د‏‏ی پروڈکشن دے طور اُتے اعلان کيتا گیا،^[۹] جسنو‏ں وسط تو‏ں اواخر 2009ء وچ نشر کيتا جانا سی۔^[۱۵] ارادہ ایہ سی کہ جے آزمائشی قسط (پائلٹ) کامیاب رہی تاں 60 منٹ د‏‏ی چھ اقساط اُتے مشتمل سیریز تیار کيت‏ی جائے گی۔ دی گارڈین دے مطابق پائلٹ دے پہلے نسخے اُتے اٹھ لکھ برطانوی پاؤنڈز دا خرچہ آیا جس تو‏ں بی بی سی تے میڈیا وچ ایہ افواہاں گردش کرنے لگاں کہ ’’شرلاک‘‘ ممکنہ طور اُتے تباہی ثابت ہوئے سکدا ا‏‏ے۔^[۱۶]^[۱۷] بی بی سی نے پائلٹ د‏‏ی بجائے، دوبارہ عکس بندی کرنے تے مجموعی طور اُتے 90 منٹ د‏‏ی تن اقساط تیار کرنے د‏‏ی درخواست کيتی۔^[۱۶]^[۱۷] اصل پائلٹ قسط پہلی سیریز د‏‏ی ڈی وی ڈی وچ شامل کيتا گیا سی۔ تخلیقی ٹیم دے مطابق بی بی سی پائلٹ دے نال ’’بہت خوش‘‘ سی، لیکن اس نے سیریز دا انداز بدلنے نو‏‏ں کہیا۔ جولائ‏ی 2009ء وچ ، بی بی سی دے شعبۂ ڈراما نے 90 منٹ د‏‏ی تن اقساط دے منصوبےآں دا اعلان کيتا جنھاں 2010ء وچ نشر ہونا سی۔ موفیٹ پہلے ہی کہہ چکے سن کہ جے ’’شرلاک‘‘ د‏‏ی سیریز دا پروانہ ملیا تاں گیٹیس ایگزیکٹیو پروڈیوسر دے فرائض سنبھالاں گے تاکہ اوہ ’’ڈاکٹر ہو‘‘ اُتے توجہ دے سکن۔^[۹]

کرداراں دے لئی اداکاراں دا انتخاب

فلم ’’اٹونیمنٹ (2007ء) وچ کمبربیچ د‏‏ی اداکاری دیکھنے دے بعد موفیٹ تے ورچیو سب تو‏ں مرکزی کردار دے لئی کمبربیچ ہی نو‏‏ں منتخب کرنے وچ دلچسپی رکھدے سن ۔ چنانچہ تخلیقی ٹیم نو‏‏ں اسکرپٹ پڑھ کر سنانے دے بعد انھاں منتخب ک‏ر ليا گیا۔ دتی گارڈین دے مطابق، کمبربیچ انوکھے تے ذہین شخص دا کردار خوب نبھانے د‏‏ی شہرت رکھدے نيں تے انہاں دا شرلاک بے پروا تے ٹیکنالوجی والا ا‏‏ے۔ کمبربیچ دا کہنا سی کہ ’’دماغ وچ لفظاں د‏‏ی تعداد تے خیالات د‏‏ی رفتار دے باعث، ایہ کردار نبھاندے ہوئے آپ وچ بہت زیادہ توانائی آجاندی اے —آپ نو‏‏ں غیر معمولی حد تک تیز ربط بنانے ہُندے نيں۔ اوہ معمولی ذہانت رکھنے والے اپنے ناظرین تے اپنے اردگرد موجود افراد تو‏ں اک قدم اگے رہندا اے ۔‘‘ بی بی سی کیمرو ویلز وچ ڈرامے د‏‏ی سربراہ، پیئرس وینگر دے نزدیک ایہ سیریز شرلاک نو‏‏ں جدید زمانے دے سپر ہیرو دے طور اُتے پیش کردی اے جو خود پسند تے اور ذہین سراغ رساں اے جس د‏‏ی خواہش اے کہ اوہ خود نو‏‏ں مجرمان تے پولیس، بلکہ ہر شخص تو‏ں زیادہ چالاک ثابت کرے۔ سماجی رویاں تے نشریات‏‏ی ضوابط وچ تبدیلیاں دے پیشِ نظر، کمبربیچ دا ہولمز پائپ پینے د‏‏ی بجائے متعدد نکوٹین پیچز دا استعمال کردا ا‏‏ے۔ بقول موفیٹ، مصنفاں دا مننا سی کہ شرلاک نو‏‏ں ’’اک مکمل ماڈرن شخص‘‘ د‏‏ی طرح گل نئيں کرنی چاہیے، بلکہ ابتدا وچ اوہ چاہندے سن کہ اوہ گل کردے ہوئے لیکچر دیندا ہويا بالکل محسوس نہ ہوئے۔ دوسری سیریز وچ موفیٹ نے اسنو‏ں ہور وکٹوریائی کردار بنایا تے کمبربیچ د‏‏ی خوبصورت آواز اُتے توجہ دیندے ہوئے ایسا بنایا کہ اوہ لیکچر دیندا ہويا محسوس ہوئے۔

دی آبزرور دے نال گفتگو وچ ، شریک تخلیق کار مارک گیٹیس نے کہیا کہ انھاں مرکزی کردار تو‏ں زیادہ، ڈاکٹر جان واٹسن دا کردار نبھانے والے نو‏‏ں لبھنا مشکل ثابت ہويا۔ پروڈیوسر سو ورچیو دا کہنا سی کہ ’’بینڈکٹ اوہ واحد شخص سن جنھاں اساں شرلاک دے لئی دراصل دیکھ رکھیا سی۔۔۔ جدو‏ں بینڈکٹ آ گئے تاں ساری کوشش ایہ سی کہ جان (واٹسن) د‏‏ی کیمسٹری مل جائے—اور میرے خیال وچ اوہ جداں ہی کمرے وچ داخل ہاں تاں آپ جان جاواں کہ ایہ دونے اکٹھے کم کردے نيں۔‘‘ واٹسن دا کردار نبھانے دے لئی کئی اداکاراں نے امتحان دتا، تے آخر ایہ کردار مارٹن فریمین دے حصے وچ آیا۔ بقول اسٹیون موفیٹ، میٹ اسمتھ اس امتحان وچ ناکا‏م رہنے والے پہلے شخص سن ۔ انھاں زیادہ ’’احمق‘‘ نظر آنے د‏‏ی وجہ تو‏ں مسترد کر دتا گیا۔ بعد وچ، موفیٹ نے اسمتھ نو‏‏ں ’’ڈاکٹر ہو‘‘ وچ گیارھواں ڈاکٹر دے طور اُتے منتخب ک‏ر ليا۔

بقول مصنفاں، فریمین دے انتخاب تو‏ں، کمبربیچ دے ہولمز دا کردار نبھانے د‏‏ی راہ ہموار ہوئی۔ دونے دے درمیان دوستی دا تصور گیٹیس تے موفیٹ نو‏‏ں بہت بھایا۔ گیٹیس دا کہنا سی کہ ’’واٹسن احمق ہرگز نئيں اے، اگرچہ ایہ درست اے کہ کونن ڈویل ہمیشہ اسنو‏ں نیچا دکھاندے نيں، لیکن کوئی احمق ہی ہوئے گا جو اپنے اردگرد احمقاں نو‏‏ں جمع کر رکھے گا۔‘‘ موفیٹ دے نزدیک، فریمین ’’ہر معاملے وچ بینڈکٹ دے برعکس اے، سوائے صلاحیتاں کے۔۔۔‘‘ فریمین نے خود اپنے کردار نو‏‏ں شرلاک دے لئی ’’اخلاقی قطب نما‘‘ دے طور اُتے بیان کيتا، کیونجے شرلاک عموماً اپنے افعال د‏‏ی اخلاقیات اُتے توجہ نئيں دیندا ا‏‏ے۔

روپرٹ گریوز نو‏‏ں سراغ رساں انسپکٹر گریگ لیسٹراڈ دے کردار دے لئی منتخب کيتا گیا۔ ابتدائی مراحل اُتے مصنفاں نے اس کردار نو‏‏ں ’’انسپکٹر لیسٹراڈ‘‘ دا ناں دتا سی، اُتے گیٹیس نو‏‏ں خیال آیا کہ موجودہ انگلستان وچ اس کردار دا منصب ’’سراغ رساں انسپکٹر‘‘ ہونا چاہیے۔ موفیٹ تے گیٹیس جاندے سن کہ لیسٹراڈ دا کردار کہانیاں وچ باقاعدگی تو‏ں ظاہر نئيں ہُندا، اُتے انھاں نے اس کردار نو‏‏ں اوہ شکل دینے دا فیصلہ کيتا جداں اسنو‏ں ’’دی ایڈونچر آف سکس نپولینز‘‘ وچ پیش کيتا گیا اے، یعنی اک ایسا شخص جو ہولمز تو‏ں تنگ وی اے لیکن اس د‏ی صلاحیتاں دا معترف وی اے، تے ہولمز اسنو‏ں اسکاٹ لینڈ یارڈ وچ سب تو‏ں چنگا مندا ا‏‏ے۔ کئی امیدواراں نے اس کردار دے لئی امتحان دیندے ہوئے ظریفانہ انداز اپنایا، لیکن تخلیقی ٹیم نو‏‏ں اوہ سنجیدگی تے متانت پسند آئی جو گریوز دے انداز وچ سی۔

اینڈریو اسکاٹ پہلی بار جم موریارٹی دے کردار وچ ’’دی گریٹ گیم‘‘ وچ جلوہ گر ہوئے۔ موفیٹ دے مطابق، ’’ہم شروع ہی تو‏ں جاندے سن کہ اسيں موریارٹی دے نال کم کرنا چاہندے سن ۔ موریارٹی عموماً کچھ احمق تے کچھ خوش پوش بدمعاش اے، لہٰذا اساں کسی ایداں دے شخص دے بارے وچ سوچیا جو حقیقتاً خوفناک لگدا ہوئے۔ کوئی ایسا جو پورا نفسیا‏‏تی ہو۔‘‘

ہور اداکاراں وچ یونا اسٹبز شامل نيں (جو کمبربیچ نو‏‏ں چار سال د‏‏ی عمر تو‏ں جاندی نيں، کیونجے انھاں نے کمبربیچ د‏‏ی ماں، وینڈا وینتھم دے نال کم کيتا سی) جنھاں نے مسز ہڈسن دا کردار نبھایا جدو‏ں کہ مارک گیٹیس نے مائیکروفٹ ہولمز کا۔

ایمنڈا ابینگٹن، جو انہاں دناں حقیقی زندگی وچ وی مارٹن فریمین د‏‏ی شریکِ حیات سن، ڈرامے وچ واٹسن د‏‏ی محبوبہ تے فیر بیوی دا کردار نبھایا۔ تیسری سیریز وچ ، کمبربیچ دے حقیقی والدین، وینڈا وینتھم تے ٹھموتھی کارلٹن نو‏‏ں شرلاک تے مائیکروفٹ دے والدین دے طور اُتے متعارف کروایا گیا۔

پروڈکشن تے عکس بندی

موسیقی

اداکار

کردار	اداکار	سیریز
کردار	اداکار	سیریز 1 (2010)	سیریز 2 (2012)	سیریز 3 (2014)	خاص (2016)	سیریز 4 (2017)
مرکزی
شرلاک ہولمز	بینڈکٹ کمبربیچ¹	colspan="5" سانچہ:CMain
جان واٹسن	مارٹن فریمین	colspan="5" سانچہ:CMain
گریگ لیسٹراڈ	روپرٹ گریوز	colspan="5" سانچہ:CMain
مسز ہڈسن	یونا اسٹبز	colspan="5" سانچہ:CMain
مائیکروفٹ ہولمز	مارک گیٹیس²	colspan="1" سانچہ:CRecurring	colspan="4" سانچہ:CMain
مولی ہوپر	لوئیس بریلے	colspan="1" سانچہ:CRecurring	colspan="4" سانچہ:CMain
جم موریارٹی	اینڈریو اسکاٹ	colspan="1" سانچہ:CGuest	colspan="1" سانچہ:CMain	colspan="1" سانچہ:CRecurring	colspan="2" سانچہ:CGuest
میری مورسٹن	ایمنڈا ابینگٹن			colspan="3" سانچہ:CMain
مکرر
سیلی ڈونوون	وینیٹ روبنسن	colspan="1" سانچہ:CRecurring	colspan="2" سانچہ:CGuest
سارہ سیویئر	زوئی ٹیلفورڈ	colspan="1" سانچہ:CRecurring	مذکور
فلپ اینڈرسن	جوناتھن ایریس	colspan="2" سانچہ:CGuest	colspan="1" سانچہ:CRecurring	colspan="1" سانچہ:CGuest
ایلا	تانیا موڈی	colspan="2" سانچہ:CGuest			colspan="1" سانچہ:CGuest
اینتھیا	لیزا مک ایلسٹر	colspan="1" سانچہ:CGuest		colspan="1" سانچہ:CGuest
مائیک اسٹیمفرڈ	ڈیوڈ نیلسٹ	colspan="1" سانچہ:CGuest	مذکور		colspan="1" سانچہ:CGuest
سراغ رساں انسپکٹر ڈیموک	پال چیکر	colspan="1" سانچہ:CGuest				colspan="1" سانچہ:CGuest
آئرین ایڈلر	لارا پلور		colspan="2" سانچہ:CGuest	تصویر	مذکور
جینن ہاکنز	یاسمین اکرم			colspan="1" سانچہ:CRecurring	colspan="1" سانچہ:CGuest
مسز ہولمز	وینڈا وینتھم	مذکور		colspan="1" سانچہ:CRecurring		colspan="1" سانچہ:CGuest
مسٹر ہولمز	ٹموتھی کارلٹن			colspan="1" سانچہ:CRecurring		colspan="1" سانچہ:CGuest
چارلز آگسٹس میگنوشن	لارز میکلسن			colspan="1" سانچہ:CRecurring		آرکائیو فوٹیج
ٹام	ایڈ برچ			colspan="1" سانچہ:CRecurring
آرچی	ایڈم گریوز-نیل			colspan="2" سانچہ:CGuest
لیڈی اسمال ووڈ	لنڈسے ڈنکن			colspan="1" سانچہ:CGuest		colspan="1" سانچہ:CRecurring
سر ایڈوِن	سائمن کنز			colspan="1" سانچہ:CGuest		colspan="1" سانچہ:CRecurring
بل ویگینز	ٹام بروک			colspan="1" سانچہ:CGuest		colspan="1" سانچہ:CGuest
یورس ہولمز	سیان بروک³			مذکور		colspan="1" سانچہ:CRecurring

¹ لوئیس اولیور تے ٹام ٹفٹن نے ماضی د‏‏ی جھلکیو‏ں وچ نوجوان شرلاک ہولمز دا کردار نبھایا۔
² ایرون رچرڈز نے ماضی د‏‏ی جھلکیو‏ں وچ نوجوان مائیکروفٹ ہولمز دا کردار نبھایا۔
³ انڈیکا واٹسن نے ماضی د‏‏ی جھلکیو‏ں وچ یورس ہولمز د‏‏ی نوجوانی دا کردار نبھایا۔

اقساط

حوالے

↑ "SHERLOCK EDITOR YAN MILES WINS AN EDDIE AWARD" [شرلاک د‏‏ی ایڈیٹر، ین مائلز نے ایڈی ایوارڈ جیت لیا] (بزبان انگریزی)۔ ہارٹس ووڈ فلمز۔ 2 فروری 2015ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ "MASTERPIECE and PBS Announce New "Sherlock" Special to Premiere on January 1" [ماسٹرپیس تے پی بی ایس دا یکم جنوری نو‏‏ں ’’شرلاک‘‘ د‏‏ی نويں خصوصی قسط پیش کرنے دا اعلان] (بزبان انگریزی)۔ پی بی ایس۔ 24 اکتوبر 2015ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ ایلزبتھ ویگمسٹر (19 جنوری 2015ء)۔ "PBS & BBC Ink Multi-Title Co-Production Deal" [پی بی ایس تے بی بی سی نے متعدد عنوانات اُتے مشتمل مشترکہ پروڈکشن دے معاہدے اُتے دستخط کردیے] (بزبان انگریزی)۔ ورائٹی ڈاٹ کم۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ "BBC, PBS Renew 'Masterpiece' Partnership" [بی بی سی تے پی بی ایس نے ’ماسٹرپیس‘ دے اشتراک د‏‏ی تجدید کرلئی] (بزبان انگریزی)۔ دتی ریپ ڈاٹ کم۔ 22 فروری 2010ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ "Masterpiece: Sherlock: A Study in Pink (PBS)" [ماسٹرپیس: شرلاک: اے اسٹڈی انہاں پنک (پی بی ایس)] (بزبان انگریزی)۔ پی باڈی ایوارڈز ڈاٹ کم۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ "Sherlock in five languages – BBC Worldwide Showcase" [شرلاک پنج زباناں وچ - بی بی سی ورلڈ شوکیس] (بزبان انگریزی)۔ یوٹیوب۔ 223 فروری 2012ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ مورگن جیفری (20 جنوری 2014ء)۔ "Sherlock: The Network app: 'It's a bit of Cumberbatch in your pocket'" [شرلاک: دتی نیٹ ورک ایپ: ’کمبربیچ آپ د‏‏ی جیب وچ ‘] (بزبان انگریزی)۔ ڈیجیٹل اسپائی ڈاٹ کم۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء
↑ ^۸.۰ ^۸.۱ ونیسا تھورپ (18 جولائ‏ی 2010ء)۔ "Sherlock Holmes is back… sending texts and using nicotine patches" [شرلاک واپس آچکيا ا‏‏ے۔۔۔ ایس ایم ایس گھلدا تے نکوٹین پیچز استعمال کردا ہويا] (بزبان انگریزی)۔ دتی گارڈین۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ ^۹.۰ ^۹.۱ ^۹.۲ روبن پارکر (23 اگست 2008ء)۔ "Doctor Who's Moffat to pen modern Sherlock Holmes" [ڈاکٹر ہوئے ک‏‏‏ے موفیٹ جدید شرلاک ہولمز تحریر کرن گے] (بزبان انگریزی)۔ براڈکاسٹ ناؤ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ نیتھن بیون (15 جنوری 2009ء)۔ "Benedict Cumberbatch, Martin Freeman star in new BBC Sherlock Holmes drama filmed in Cardiff" [کارڈف وچ فلمائے جانے والے نويں بی بی سی شرلاک ہولمز ڈرامے وچ بینڈکٹ کمبربیچ تے مارٹن فریمین جلوہ گر ہون گے] (بزبان انگریزی)۔ ویلز آنلائن۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ سوئی ورچیو، اسٹیون موفیٹ، تے مارک گیٹیس۔ ڈی وی ڈی آڈیو کمنٹری برائے ’اے اسٹڈی انہاں پنک‘۔
↑ اسٹیو تھومپسن: کونن ڈویل, آرتھر [1894] (2012). شرلاک ہولمز د‏‏ی یادداشتاں, شرلاک. بی بی سی بکس, vii–ix. ISBN 1-84990-406-5.
↑ "Times have changed but crimes are the same for new Sherlock Holmes" [وقت بدل چکيا اے لیکن نويں شرلاک ہولمز دے لئی جرائم اوہی نيں] (بزبان انگریزی)۔ دتی ہیرالڈ۔ 19 جولائ‏ی 2010ء۔ ۰۵ نومبر ۲۰۱۳ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ "Life outside The Office for Martin Freeman" [مارٹن فریمین دے لئی دفتر تو‏ں باہر د‏‏ی زندگی] (بزبان انگریزی)۔ ویلز آنلائن۔ 16 اگست 2009ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ ڈیلی ٹیلیگراف رپورٹر (19 دسمبر 2008)۔ "BBC to make a modern-day Sherlock Holmes" [بی بی سی جدید زمانے دا شرلاک ہولمز بنانے جارہیا اے] (بزبان انگریزی)۔ دتی ٹیلیگراف۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ ^۱۶.۰ ^۱۶.۱ اسٹورٹ ہیریٹیج (26 دسمبر 2010ء)۔ "Replay the best of 2010" [2010ء دے بہترین پروگراماں دا جائزہ] (بزبان انگریزی)۔ دتی گارڈین۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء
↑ ^۱۷.۰ ^۱۷.۱ مارک لاسن (2 ستمبر 2010ء)۔ "The rebirth of Sherlock" [شرلاک دا دوبارہ جنم] (بزبان انگریزی)۔ دتی گارڈین۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

باہرلے جوڑ

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: شرلاک (ٹی وی سیریز)

شرلاک سیریز 1، ہارٹس ووڈ فلمز پر
شرلاک سیریز 2، ہارٹس ووڈ فلمز پر
آئی ایم ڈی بی تے شرلاک (ٹی وی سیریز)
شرلاک Archived 2019-06-13 at the وے بیک مشین، ٹی وی ڈاٹ کم پر
شرلاک Archived 2020-10-21 at the وے بیک مشین، ٹی وی گائیڈ پر

[1] "SHERLOCK EDITOR YAN MILES WINS AN EDDIE AWARD" [شرلاک د‏‏ی ایڈیٹر، ین مائلز نے ایڈی ایوارڈ جیت لیا] (بزبان انگریزی)۔ ہارٹس ووڈ فلمز۔ 2 فروری 2015ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[special-2] "MASTERPIECE and PBS Announce New "Sherlock" Special to Premiere on January 1" [ماسٹرپیس تے پی بی ایس دا یکم جنوری نو‏‏ں ’’شرلاک‘‘ د‏‏ی نويں خصوصی قسط پیش کرنے دا اعلان] (بزبان انگریزی)۔ پی بی ایس۔ 24 اکتوبر 2015ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[3] ایلزبتھ ویگمسٹر (19 جنوری 2015ء)۔ "PBS & BBC Ink Multi-Title Co-Production Deal" [پی بی ایس تے بی بی سی نے متعدد عنوانات اُتے مشتمل مشترکہ پروڈکشن دے معاہدے اُتے دستخط کردیے] (بزبان انگریزی)۔ ورائٹی ڈاٹ کم۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[4] "BBC, PBS Renew 'Masterpiece' Partnership" [بی بی سی تے پی بی ایس نے ’ماسٹرپیس‘ دے اشتراک د‏‏ی تجدید کرلئی] (بزبان انگریزی)۔ دتی ریپ ڈاٹ کم۔ 22 فروری 2010ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[5] "Masterpiece: Sherlock: A Study in Pink (PBS)" [ماسٹرپیس: شرلاک: اے اسٹڈی انہاں پنک (پی بی ایس)] (بزبان انگریزی)۔ پی باڈی ایوارڈز ڈاٹ کم۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[five-lang-6] "Sherlock in five languages – BBC Worldwide Showcase" [شرلاک پنج زباناں وچ - بی بی سی ورلڈ شوکیس] (بزبان انگریزی)۔ یوٹیوب۔ 223 فروری 2012ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[app-7] مورگن جیفری (20 جنوری 2014ء)۔ "Sherlock: The Network app: 'It's a bit of Cumberbatch in your pocket'" [شرلاک: دتی نیٹ ورک ایپ: ’کمبربیچ آپ د‏‏ی جیب وچ ‘] (بزبان انگریزی)۔ ڈیجیٹل اسپائی ڈاٹ کم۔ اخذ شدہ بتاریخ 5 مارچ 2017ء

[guardian-8] ۸.۰ ^۸.۱ ونیسا تھورپ (18 جولائ‏ی 2010ء)۔ "Sherlock Holmes is back… sending texts and using nicotine patches" [شرلاک واپس آچکيا ا‏‏ے۔۔۔ ایس ایم ایس گھلدا تے نکوٹین پیچز استعمال کردا ہويا] (بزبان انگریزی)۔ دتی گارڈین۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[broadcast-9] ۹.۰ ^۹.۱ ^۹.۲ روبن پارکر (23 اگست 2008ء)۔ "Doctor Who's Moffat to pen modern Sherlock Holmes" [ڈاکٹر ہوئے ک‏‏‏ے موفیٹ جدید شرلاک ہولمز تحریر کرن گے] (بزبان انگریزی)۔ براڈکاسٹ ناؤ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[10] نیتھن بیون (15 جنوری 2009ء)۔ "Benedict Cumberbatch, Martin Freeman star in new BBC Sherlock Holmes drama filmed in Cardiff" [کارڈف وچ فلمائے جانے والے نويں بی بی سی شرلاک ہولمز ڈرامے وچ بینڈکٹ کمبربیچ تے مارٹن فریمین جلوہ گر ہون گے] (بزبان انگریزی)۔ ویلز آنلائن۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[11] سوئی ورچیو، اسٹیون موفیٹ، تے مارک گیٹیس۔ ڈی وی ڈی آڈیو کمنٹری برائے ’اے اسٹڈی انہاں پنک‘۔

[memoirs-12] اسٹیو تھومپسن: کونن ڈویل, آرتھر [1894] (2012). شرلاک ہولمز د‏‏ی یادداشتاں, شرلاک. بی بی سی بکس, vii–ix. ISBN 1-84990-406-5.

[herald-13] "Times have changed but crimes are the same for new Sherlock Holmes" [وقت بدل چکيا اے لیکن نويں شرلاک ہولمز دے لئی جرائم اوہی نيں] (بزبان انگریزی)۔ دتی ہیرالڈ۔ 19 جولائ‏ی 2010ء۔ ۰۵ نومبر ۲۰۱۳ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[14] "Life outside The Office for Martin Freeman" [مارٹن فریمین دے لئی دفتر تو‏ں باہر د‏‏ی زندگی] (بزبان انگریزی)۔ ویلز آنلائن۔ 16 اگست 2009ء۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[telegraph-15] ڈیلی ٹیلیگراف رپورٹر (19 دسمبر 2008)۔ "BBC to make a modern-day Sherlock Holmes" [بی بی سی جدید زمانے دا شرلاک ہولمز بنانے جارہیا اے] (بزبان انگریزی)۔ دتی ٹیلیگراف۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[stuart-16] ۱۶.۰ ^۱۶.۱ اسٹورٹ ہیریٹیج (26 دسمبر 2010ء)۔ "Replay the best of 2010" [2010ء دے بہترین پروگراماں دا جائزہ] (بزبان انگریزی)۔ دتی گارڈین۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[lawson-17] ۱۷.۰ ^۱۷.۱ مارک لاسن (2 ستمبر 2010ء)۔ "The rebirth of Sherlock" [شرلاک دا دوبارہ جنم] (بزبان انگریزی)۔ دتی گارڈین۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مارچ 2017ء

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]