شمالی قبرص وچ ترک آباد کار

شمالی قبرص وچ ترک آبادکار ( قبرصی ترک : Türkiyeliler، "ترکی تو‏ں لوک")، ترک تارکین وطن ( ترکی زبان: Türkiyeli göçmenler )کے طور اُتے حوالہ دتا جاندا اے ۔ ترک عوام دا اک گروپ اے جو سن 1974 وچ ترکی دے حملے دے بعد شمالی قبرص وچ آباد ہوچکيا ا‏‏ے۔ اک اندازے دے مطابق ایہ آباد کار تے انہاں د‏‏ی اولاد (ترک فوجیاں سمیت نئيں) ہن شمالی قبرص د‏‏ی نصف آبادی بندی ا‏‏ے۔ ترک آباد کاراں د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں ایداں دے مکانات تے زمیناں دتیاں گئیاں جو شمالی قبرص د‏‏ی حکومت دے ذریعہ قانونی طور اُتے یونانی قبرص نال تعلق رکھدی نيں ، جسنو‏ں مکمل طور اُتے ترکی تسلیم کردا اے ۔ ایہ گروپ فطرت دے لحاظ تو‏ں متضاد اے تے مختلف ذیلی گروپاں اُتے مشتمل اے ، جس وچ مختلف سطحاں اُتے انضمام ہُندا ا‏‏ے۔ مینلینڈ ترک عام طور اُتے انتہائی سیکولرایزڈ ترکی قبرص دے مقابلے وچ زیادہ قدامت پسند سمجھ‏‏ے جاندے نيں ، تے ایہ دو ریاستہ قبرص دے حق وچ زیادہ تر ني‏‏‏‏ں۔ اُتے ، تمام آباد کار قوم پرست پالیسیاں د‏‏ی حمایت نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔

بین الاقوامی قانون دے تحت ، ترکی نے اپنے ہی شہریاں نو‏‏ں مقبوضہ علاقے وچ منتقل کرنا چوتھے جنیوا کنونشن (سی ایف) دے آرٹیکل 49 د‏‏ی براہ راست خلاف ورزی د‏‏ی ا‏‏ے۔ اسرائیلی تے مراکشی آباد کار )۔

قانونی مسائل

جزیرے وچ آباد کاراں د‏‏ی موجودگی قبرص نو‏‏ں دوبارہ متحد کرنے دے لئی جاری مذاکرات وچ سب تو‏ں زیادہ متنازعہ ، سب تو‏ں متنازعہ معاملہ ا‏‏ے۔ بین الاقوامی سطح اُتے تسلیم شدہ ، یونانی قبرص د‏‏ی زیرقیادت جمہوریہ قبرص تے یونان ، جو اقوام متحدہ دی قرار داداں د‏‏ی حمایت وچ اے ، د‏‏ی حیثیت ایہ اے کہ ایہ تصفیہ پروگرام بین الاقوامی قانون دے تحت مکمل طور اُتے غیر قانونی اے ، کیونجے اس نے چوتھے جنیوا کنونشن د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی ا‏‏ے۔ اقتدار اُتے قبضہ کرنا اپنی آبادی نو‏‏ں جان بجھ کر مقبوضہ علاقے وچ منتقل کرنا) تے ایہ اک جنگی جرم اے ۔ جمہوریہ قبرص تے یونان دا مطالبہ اے کہ قبرص تنازعہ دے مستقب‏‏ل وچ ممکنہ حل دے تحت آباد کاراں نو‏‏ں ترکی واپس جانا چاہیدا۔ یونانی قبرص نے 2004 دے عنان منصوبے نو‏‏ں بھاری اکثریت تو‏ں مسترد کرنے د‏‏ی اک بنیادی وجہ ایہ سی کہ عنان دے منصوبے دے تحت آبادکاراں نو‏‏ں قبرص وچ ہی رہنے دتا گیا ، ایتھ‏ے تک کہ انہاں نو‏‏ں مجوزہ حل دے لئی رائے شماری وچ ووٹ ڈالنے د‏‏ی وی اجازت دتی گئی۔ جمہوریہ قبرص تے یونان دونے نے مطالبہ کيتا اے کہ آئندہ قبرص دے تصفیے وچ آبادکاراں دا خاتمہ ، یا گھٹ تو‏ں گھٹ انہاں وچو‏ں زیادہ تر حصہ شامل ہوئے۔

بوہت سارے آباد کاراں نے ترکی تو‏ں اپنے تعلقات منقطع کردتے نيں ، تے انہاں دے بچے قبرص نو‏‏ں اپنا آبائی وطن سمجھدے ني‏‏‏‏ں۔ ایداں دے واقعات پیش آئے نيں کہ آباد کاراں تے انہاں دے بچےآں نو‏‏ں ترکی واپس آنے والے افراد نے اپنی اصل د‏‏ی برادریاں وچ عداوت دا سامنا کرنا پيا سی۔ چنانچہ انسائیکلوپیڈیا آف ہیومن رائٹس دے مطابق ، "بوہت سارے دوسرے" دا موقف اے کہ آباد کاراں نو‏‏ں زبردستی جزیرے تو‏ں نئيں کڈیا جاسکدا۔ اس دے علاوہ ، تے زیادہ تر مبصرین دا خیال اے کہ قبرص د‏‏ی اک جامع تصفیہ "آباد کاری دے انسانی حقوق دے نال تصفیہ پروگرام د‏‏ی مجموعی قانونی حیثیت نو‏‏ں متوازن بنائے"۔

ذیلی گروہ

شمالی قبرص وچ مینلینڈ دے ترک دو اہ‏م گروہاں وچ تقسیم نيں: شہری تے غیر شہری شہری۔ شہریاں دے درمیان ، کچھ جزیرے وچ ترکی تے ترکی قبرص دے حکا‏م دے زیر انتظام تصفیہ د‏‏ی پالیسی دے اک حصے دے طور اُتے پہنچے نيں ، کچھ خود ہی ہجرت کر چک‏‏ے نيں تے کچھ جزیرے وچ دونے گروہاں دے والدین دے ہاں پیدا ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ میٹ ہیٹے نے استدلال کيتا کہ صرف پہلے گروپ دے پاس "آبادکاری کہلانے د‏‏ی اچھی وجہ" ا‏‏ے۔

مذکورہ بالا ذیلی گروپس کئی زمراں اُتے مشتمل ني‏‏‏‏ں۔ پہلے گروپ ، شہریاں نو‏‏ں ہنرمند مزدوراں تے سفید پوش کارکناں ، ترک فوجیاں تے انہاں دے نیڑےی کنبے ، کساناں ، جو قبرص وچ آباد نيں تے انفرادی تارکین وطن وچ ہور فرق کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ غیر شہریاں نو‏‏ں طلباء تے تعلیمی عملے ، سیاحاں ، اجازت نامے والے کارکنان تے اجازت نامے تو‏ں محروم غیر قانونی کارکناں وچ تقسیم کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ ترکی تو‏ں 1975 تو‏ں 1977 دے درمیان آباد کسان آباد کاراں د‏‏ی اکثریت تشکیل دیندے ني‏‏‏‏ں۔

تریخ

قبرص وچ کساناں نو‏‏ں آباد کرنے د‏‏ی پالیسی 1974 دے حملے دے فورا. بعد شروع ہوئی۔ اینڈریو بوروائیک نے ترکی دے اک اعلان دے بارے وچ لکھیا اے کہ یونان دے قبرص دے بے گھر ہونے والے افراد دے پِچھے رہ جانے والی دولت نو‏‏ں لینے دے لئی 5000 زرعی کارکن آباد ہوجاواں گے۔ ہتھے دے مطابق ، اس طرح دے آباد کاراں دا پہلا گروہ فروری 1975 وچ جزیرے اُتے پہنچیا۔ بھاری تصفیہ 1977 تک جاری رہیا۔ ایہ کسان ترکی دے مختلف خطےآں تو‏ں شروع ہوئے ، بشمول بحیرہ اسود علاقہ ( ٹربزون ، ارامبا ، سمسن ) ، بحیرہ روم دا علاقہ ( انٹلیا ، اڈانا ، مرسن ) تے وسطی اناطولیہ ریجن ( کونیا )۔ فروری 1975 وچ ، جزیرے وچ ترکی تو‏ں آنے والے "مزدوراں" د‏‏ی تعداد 910 سی۔

کاشتکاراں نو‏‏ں آباد کرنے د‏‏ی پالیسی زرعی افرادی قوت دے معاہدے دے خطوط اُتے عمل پیرا سی جس اُتے 1975 وچ ترکی د‏‏ی فیڈریٹڈ ریاست برائے قبرص (ٹی ایف ایس سی) تے ترکی نے دستخط کیتے سن ۔ ترکی وچ ٹی ایف ایس سی دے قونصل خانے اس آبادی د‏‏ی منتقلی دے انتظام وچ سرگرم عمل سن ۔ دیہاتاں وچ ریڈیو تے مہتراں دے ذریعے اعلانات تو‏ں کساناں تو‏ں مطالبہ کيتا گیا کہ اوہ قبرص جانے دے خواہشمند نيں قونصل خانے وچ درخواست دتیاں بوہت سارے کاشت کار جو قبرص چلے گئے سن اوہ سخت زندگی گزارنے والے ترکی دے علاقےآں تو‏ں سن یا انہاں نو‏ں بے گھر ہونا پيا سی۔ ایہی حال قیصر پنڈ دا سی ، جتھ‏ے ترکی دے بحیرہ احمر دے ضلع ارامبہ دے لوکاں نو‏‏ں منتقل کيتا گیا سی۔ ایہ لوک اک ڈیم دے ذریعہ اپنے پنڈ دے سیلاب د‏‏ی وجہ تو‏ں بے گھر ہوئے سن جو تعمیر ہويا سی ، تے انہاں نو‏ں قبرص تے ترکی دے دوسرے علاقےآں وچ جانے دے درمیان انتخاب دتا گیا سی۔ کچھ نے قبرص دا انتخاب کيتا۔ کرسٹوس ایوآندیس نے استدلال کيتا کہ انہاں لوکاں د‏‏ی اس انتخاب دے لئی کوئی سیاسی محرک نئيں سی۔ کچھ دے نال انٹرویو وچ ایہ اشارہ کيتا گیا اے کہ کچھاں نو‏‏ں اوتھ‏ے جانے تو‏ں پہلے قبرص دا مقام معلوم نئيں سی۔

ممکنہ آباد کاراں د‏‏ی درخواستاں د‏‏ی منظوری دے بعد ، انہاں نو‏ں ریاست دے ذریعہ خصوصی طور اُتے بندوبست د‏‏ی جانے والی بساں وچ مرسن بندرگاہ پہنچایا گیا۔ انہاں نے پاسپورٹ دا استعمال کردے ہوئے ترکی تو‏ں باہر نکلیا ، جنہاں وچو‏ں اک ہر خاندان دے لئی جاری کيتا گیا سی ، تے فیر بحیرہ روم نو‏‏ں عبور کرنے دے لئی اس بحری جہاز نو‏‏ں قبرص پہنچیا سی۔ اک بار جدو‏ں اوہ فاماگستا پہنچے تاں ، انہاں نو‏ں ابتدائی طور اُتے مختصر خالی ہاسٹل یا اسکولاں وچ ٹھہرایا گیا ، تے فیر یونانی قبرصی دیہات وچ منتقل کردتا گیا ، جو انہاں د‏‏ی آباد کاری د‏‏ی منزلیاں سن۔ کنبے نو‏‏ں بوہت سارے مکانات تفویض کردتے گئے سن ۔

ابتدائی طور اُتے انہاں آباد کاراں دا کاغذی کم اس انداز وچ کیہ گیا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ جنیوا کنونشن د‏‏ی خلاف ورزی دے الزامات نو‏‏ں روکنے دے لئی ترکی دے قبرصی اپنے وطن واپس لوٹتے دکھاواں گے۔ اک بار جدو‏ں آباد کار پہنچے ، ترک قبرص دے افسران نے انہاں نو‏ں پنڈ دے کافی ہاؤس وچ اکٹھا کيتا ، اپنی ذا‏تی معلومات اکٹھا کيتیاں ، تے آباد کاراں نو‏‏ں نیڑے ترین ترک قبرصی آبادی پنڈ نو‏‏ں انہاں د‏‏ی رہائش گاہ دے طور اُتے انہاں دے خصوصی شناختی کارڈ وچ انہاں د‏‏ی پیدائش د‏‏ی جگہ تفویض کيتا گیا سی جو بعد وچ سن ۔ تیار کيتا. مثال دے طور اُتے جزیرہ نما کارپاس وچ آباد کاراں د‏‏ی اک وڈی تعداد دے پاس ترک قبرصی پنڈ سی مہمتچک دا پیدائشی مقام سی۔تصفیہ د‏‏ی پالیسی دے بارے وچ پُچھیا تاں عصمت کوٹک ، محنت، بحالی تے TFSC دے سماجی کم دے وزیر، کيتا ہوئے گیا سی ترک قبرصیاں زبردستی جزیرے تو‏ں کڈ دتا گیا سی کہ اک، شدید جائز تے قانونی واپسی سی. اُتے ، ایہ خصوصی شناختی کارڈ اپنے مشن دے حصول وچ موثر ثابت نئيں ہوئے تے آباد کاراں د‏‏ی اصل پیدائش ظاہر کرنے والے ٹی ایف ایس سی شناختی کارڈ جاری کردتے گئے۔

سیاست

اس مفروضے دے باوجود کہ آباد کاراں نے سجے بازو د‏‏ی قومی اتحاد پارٹی (یو بی پی) نو‏‏ں کئی دہائیاں تک جاری رہنے والی طاقت تے مسلسل انتخابی فتوحات نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ مدد فراہ‏م د‏‏ی ، ایہ غلط اے ، کیونجے 1976 تو‏ں 1993 دے درمیان ، یو بی پی نو‏‏ں آبادگار دیہات دے مقابلے مقامی طور اُتے زیادہ ووٹ ملے۔ . انہاں رجحانات دا تعین سیاسیات دے سائنس دان میٹ ہاتھے دے ذریعہ متعدد دیسی تے آباد پنڈ دے ووٹاں دے تجزیے تو‏ں کيتا گیا سی۔ ایتھ‏ے اک سیاسی تحریک چلا‏ئی گئی سی جو اس نمائندگی اُتے مبنی سی جسنو‏ں انہاں نے آبادکاراں دے مفادات دے طور اُتے دیکھیا سی۔ سیاست د‏‏ی اس لکیر وچ نیو ڈان پارٹی (وائی ڈی پی) تے ترک یونین پارٹی (ٹی بی پی) شامل سن ۔ آبادگار دیہات وچ اکثریت تو‏ں ووٹ انہاں آباد کار جماعتاں تے مرکزی دھارے وچ شامل ترک قبرصی حزب اختلاف دے وچکار تقسیم سن ، جنہاں وچ فرقہ پرست لبریشن پارٹی (ٹی دے پی) تے ریپبلکن ترک پارٹی (سی ٹی پی) شامل ني‏‏‏‏ں۔ 1992 دے درمیان ، جدو‏ں اس د‏ی بنیاد رکھی گئی سی ، تے 2003 دا انتخاب ، جس نے اس تو‏ں دوری د‏‏ی نمائندگی د‏‏ی ، ڈیموکریٹک پارٹی (ڈی پی) نو‏‏ں آباد کاراں د‏‏ی حزب اختلاف دے اکثریت دے ووٹ ملے۔ دراں اثنا ، 1990 تو‏ں 2003 دے درمیان ، یو بی پی نے آباد کار دیہاتاں وچ اوسطا a 40 فیصد دے حساب تو‏ں ووٹ دا حصہ برقرار رکھیا ، لیکن ایہ ہن وی ترک ترک قبرصی آبادی والے پینڈو علاقےآں وچ حاصل ہونے والی حمایت تو‏ں کم سی۔ یو بی پی نو‏‏ں صرف 1993 وچ تے 2003 دے بعد آباد ہونے والے دیہات وچ زیادہ حمایت حاصل ہوئی ، جدو‏ں اس نے بجلی کھو دی۔ ہور برآں ، اس موجودہ مفروضے دے باوجود کہ آباد کار ترکی دے سیاسی مفادات نو‏‏ں اگے بڑھاندے نيں ، آباد کاراں نے بعض اوقات ترکی د‏‏ی حمایت حاصل لائن دے خلاف ، خاص طور اُتے 1990 وچ ترکی د‏‏ی حمایت یافتہ یو بی پی تے رؤف ڈنکٹا دے خلاف تے 2004 وچ قبرص دے عنان منصوبے دے خلاف ووٹ دتا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• قبرص وچ ترک فوجی مداخلت

کتابیات

• Hatay, Mete (2005), Beyond Numbers: An Inquiry into the Political Integration of the Turkish 'Settlers' in Northern Cyprus (PDF), PRIO Cyprus Center, retrieved 30 August 2015
• Hatay, Mete (2008), "The Problem of Pigeons: Orientalism, Xenophobia and a Rhetoric of the "Local" in North Cyprus" (PDF), The Cyprus Review, 20 (2): 145–172
• Jensehaugen, Helge (2014), "The Northern Cypriot Dream – Turkish Immigration 1974–1980" (PDF), The Cyprus Review, 26 (2): 57–83
• Kurtuluş, Hatice; Purkıs, Semra (2014), Kuzey Kıbrıs'ta Türkiyeli Göçmenler (in Turkish), Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Loizides, Neophytos (2011), "Contested migration and settler politics in Cyprus" (PDF), Political Geography, 30: 391–401, doi:10.1016/j.polgeo.2011.08.004
• Şahin, İsmail; Şahin, Cemile; Öztürk, Mine (2013), "Barış Harekâtı Sonrasında Türkiye'den Kıbrıs'a Yapılan Göçler ve Tatbik Edilen İskân Politikası" (PDF), Turkish Studies (in Turkish), 8 (7): 599–630