عبد العزیز رنتیسی
عبد العزیز رنتیسی | |
---|---|
(عربی وچ: عبدالعزيز الرنتيسي) | |
جم | 23 اکتوبر 1947 [۱]
|
وفات | 17 اپریل 2004 (57 سال)[۱] |
شہریت | دولت فلسطین |
جماعت | حماس |
عملی زندگی | |
مادر علمی | جامعہ اسکندریہ |
پیشہ | سیاست دان ، طبیب |
پیشہ ورانہ زبان | عربی [۲] |
ترمیم |
عبد العزيز الرنتیسی (ولادت: 23 اکتوبر 1947ء، وفات: 23 مارچ 2004ء) فلسطینی مزاحمتی تحریک دے اک اہم ترین قائد سن ۔ اوہ 23 اکتوبر 1947ء نوں عسقلان تے یافا دی درمیانی بستی يبنا وچ پیدا ہوئے۔ 1948ء دی جنگ دے بعد انہاں دا خاندان غزہ دی پناہ گزین بستی خان یونس وچ پناہ گزین ہويا۔ اس وقت انہاں دی عمر 6 ماہ سی- رنتیسی نے نو بھائیاں تے دو بہناں دے درمیان پرورش پائی۔ 6 برس دی عمر وچ رنتیسی نے رفاہی تنظیم غوث دے زیر اہتمام پناہ گزیناں دے لئی کھولے گئے اک اسکول وچ داخلہ لیا۔ انہاں دی معاشی مشکلات نے انہاں نوں مجبور کیہ تاں اوہ معاش وچ گھر والےآں دا ہتھ بٹانے دے لئی 6 برس دی عمر ہی توں تعلیم دے نال دوسرے چھوٹے موٹے کماں وچ لگ گئے سن ۔ پیشے توں اک ڈاکٹر تے لیکچرر رہ چکے عبد العزیز الرنتیسی، احمد یاسین دے نال حماس (حرکۃ المقاومۃ الاسلامیۃ) دی تاسیس وچ شریک رہے تے انہاں دی وفات دے بعد متفقہ طور اُتے حماس دے قائد اعلیٰ منتخب ہوئے۔ متعدد مرتبہ جیل گئے تے اسرائیل دی جانب توں کیتے گئے کئی جان لیوا حملےآں وچ بال بال بچے۔ بالآخر 23 مارچ 2004ء نوں اک اسرائیلی حملے وچ جاں بحق ہوئے۔
ابتدائی تعارف
[سودھو]عبد العزيز رنتیسی دا مکمل ناں عبد العزیز علی عبد المجيد الرنتیسی اے۔ انہاں دے خاندان وچ والدین دے علاوہ اٹھ بھائی تے دو بہناں نيں۔ 23 اکتوبر 1947ء نوں فلسطین دے معروف علاقے یبنا وچ پیدا ہوئے۔ 6 ماہ دی عمر وچ والدین دے نال عرب-اسرائیل جنگ دے دوران غزہ منتقل ہوئے تے خان یونس پناہ گزین کیمپ وچ بچپن گزاریا۔ 6 برس دی عمر وچ خاندان دی معاشی ضروریات دی تکمیل دے لئی اپنے والد دا ہتھ بٹانے لگے تے اک مقامی اسکول وچ ابتدائی تعلیم وی حاصل کردے رہے۔ 1956ء وچ اک اسرائیلی حملے وچ انہاں دے چچا شہید ہو گئے سن ۔ اس حادثے دا اُنہاں دے دل و دماغ اُتے گہرا اثر ہويا تے اپنی قوم دے تئاں انہاں دی سنجیدگی وچ اضافہ ہويا۔
شیخ احمد یاسین شہید دے دست راست تے اسلامی تحریک مزاحمت (حماس) دے دوسرے اہم راہنماء ڈاکٹر عبد العزیز رنتیسی شہید مقبوضہ شہر عسقلان وچ 23 اکتوبر 1947ء نوں اک غریب خاندان وچ پیدا ہوئے- انہاں دا خاندان 1948ء وچ غزہ ہجرت کرگیا تے انہاں دی خان یونس مہاجر کیمپ وچ مستقل سکونت اختیار کرلی- اس وقت انہاں دی عمر صرف 6 ماہ سی- شیخ رنتیسی دے نو بہن بھائی سن ۔
عمر دے چھیويں برس انہاں نوں غزہ دے اک پرائیویٹ سکول وچ داخل کردتا گیا- گھریلو غربت دے باعث اوہ کم سنی ہی وچ نہ صرف گھر دے کم کرنے لگے بلکہ محنت مزدوری وی شروع کردتی لیکن انہاں دی غربت تحصیل علم دے شوق وچ رکاوٹ نہ بن سکی- مزدوری تے تعلیم دے نال انہاں نے 1965ء وچ میٹرک دا امتحان نمایاں پوزیشن وچ پاس کيتا- گھریلو حالات دی تنگ دستی دے باوجود انہاں نے مصر دی اسکندریہ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا جتھے انہاں نے 1972ء وچ میڈیکل دی ڈگری حاصل کيتی-
اس دے بعد ايسے یونیورسٹی توں انہاں نے چائلڈ سپیشلسٹ دے طور اُتے ماسٹر کيتا- 1976ء وچ واپس لوٹے تاں انہاں دی شادی کم تعلیم یافتہ لیکن سلیقہ شعار خاتون نال ہوئی- جس توں انہاں دے دو بیٹے تے چار بیٹیاں ہوئیں- شادی دے بعد انہاں نے فلسطینی شہر خان یونس وچ میڈیکل شعبے وچ خدمات انجام دینا شروع کیں- اس دوران عرب میڈیکل آرگنائزیشن تے ہلال احمر فلسطین دے رکن وی رہے- 1978ء وچ غزہ اسلامی یونیورسٹی وچ امور اطفال تے علوم الوراثت اُتے لیکچر دینے لگے- 1983ء وچ اسرائیل نوں ٹیکس نہ دینے دی وجہ توں پہلی مرتبہ گرفتار کیتے گئے چند دن دی اسیری دے بعد رہیا ہوئے لیکن پنج جنوری 1988ء نوں دوبارہ اکیس دن دے لئی گرفتار کرلئی گئے- 1987ء وچ جدوں شیخ احمد یاسین نے اسلامی تحریک مزاحمت (حماس) دی بنیاد رکھی تاں ڈاکٹر رنتیسی وی اس دے بانی ارکان وچ شامل سن -
تیسری مرتبہ چار فروری 1988ء نوں اسرائیلی فوج نے گرفتار کيتا تے اکیس دن تک پابند سلاسل رہے- چار ستمبر 1990 نوں رہیا ہوئے تے 14 دسمبر 1990ء نوں اسرائیلی فوج نے دوبارہ گرفتار کرلیا- ستاراں دسمبر 1992ء نوں اسرائیل نے حماس تے جہاد اسلامی دے چار سو ارکان نوں لبنان ملک بدر کردیا- انہاں وچ اک ناں شیخ رنتیسی دا وی شامل سی۔ کئی سال تک ملک بدر رہنے دے بعد جدوں واپس وطن آئے تاں 1997ء وچ قابض حکام نے دوبارہ گرفتار کر کے جیل بھیج دیا- شیخ رنتیسی نوں اک ایہ اعزاز وی حاصل اے کہ 1987ء وچ جدوں فلسطین وچ عوامی تحریک انتفاضہ شروع ہوئی تاں اوہ پہلے شخص نيں جنہاں نوں اسرائیل نے گرفتار کيتا- 1996ء وچ فلسطینی اتھارٹی نے حماس اُتے پابندی لگادی تے کئی اہم راہنمائاں نوں گرفتار کيتا- اس وقت ڈاکٹر رنتیسی جیل وچ سن - 1998ء وچ رہائی دے فوراً بعد انہاں نے حماس دے منتشر ارکان نوں دوبارہ منظم کيتا- دوران اسیری وچ انہاں دی والدہ دار فانی کوچ کر گئیں-
ڈاکٹر رنتیسی نے بچپن ہی وچ قرآن کریم حفظ کرلیا سی۔ انہاں نے دنیاوی تعلیم دے نال نال دینی تعلیم دا وی خاطر خواہ بندوبست کيتا- اگرچہ کسی دینی ادارے وچ باقاعدہ تعلیم حاصل نئيں کيتی اُتے مطالعے دے شوق نے انہاں دی ایہ کمی وی پوری کردتی سی- قابض اسرائیلی فوج دی جیلاں تے فلسطینی اتھارٹی دے قید خاناں وچ انہاں نوں بے پناہ اذیتاں دتیاں گئیاں لیکن انہاں نے تحریک آزادی دے لئی قربانیاں پیش کرنا اپنا فرض سمجھا-
انہاں نوں قید تنہائی وچ وی ڈالیا گیا تے وحشیانہ ٹارچر دا وی نشانہ بنایا گیا اُتے انہاں دا اک ہی نعرہ ہُندا سی اوہ جہاد فی سبیل اللہ دے راستے وچ ہر مشکل برداشت کرنے نوں تیار نيں لیکن قبلہ اول نوں یہودی قبضے وچ نئيں دیکھ سکے- 20 جون 2003ء نوں اوہ اک اسرائیلی حملے وچ بال بال محفوظ رہے- 24 مارچ نوں شیخ احمد یاسین دی شہادت دے بعد انہاں نوں شیخ دا جانشین بنایا گیا- انہاں نے جانشینی دا حق ادا کيتا- جس راستے اُتے چلدے ہوئے شیخ احمد یاسین نے جام شہادت نوش کیہ انہاں دے جانشین نے وی اس راستے اُتے چلدے ہوئے جان دتی ۔
تعلیم
[سودھو]رنتیسی 1965ء وچ سیکنڈری تعلیم مکمل کرلئی تے طب دی تعلیم حاصل کرنے دے لئی اسکندریہ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا۔ سنہ 1972ء وچ یونیورسٹی اسکندریہ مصر وچ طب توں گریجویشن دا امتحان وچ نمایاں کامیابی حاصل کيتی۔ فیر وطن واپس آئے تے 1972–1973 وچ اک مرکز اسلامی، غزہ قائم کرکے قوم دی خدمت انجام دینے لگے۔ لیکن 1974 وچ دوبارہ مصر پہنچے۔ اوتھے پہنچ کے طب دی اعلیٰ تعلیم مکمل دی تے ماسٹرس دی سند حاصل کيتی۔
انہاں نے 1972ء وچ نمایاں مقام حاصل کرکے یونیورسٹی دی تعلیم مکمل دی تے غزہ واپس پرت آئے۔ دو ماہ بعد اوہ چائلڈ اسپیشلائزیشن حاصل کرنے دے لئی دوبارہ اسکندریہ دا گئے۔ 1976ء وچ غزہ آکے خان یونس دے مرکزی ہسپتال وچ ڈاکٹر دی حیثیت توں اپنی ذمہ داریاں پوری کرنے لگے۔
میدان عمل وچ
[سودھو]1976 دا سال عبد العزیز الرنتیسی دی زندگی دا اہم سال اے۔ کیوں کہ اسی سال اوہ جماعۃ الإخوان المسلمين توں عملی طور اُتے وابستہ ہوئے تے اس دے موجود قائدین توں کسب فیض کیا،جنہاں وچ سب توں اہم ناں فلسطین دے قدآور مذہبی و قومی رہنما احمد یاسین شہید دا اے۔ انہاں دی صحبت تے تربیت نے عبد العزیز الرنتیسی دی شخصیت دی تعمیر وچ بنیادی کردار ادا کیتا۔ احمد یاسین نوں وی عبد العزیز الرنتیسی اُتے پورا اعتماد ہو گیا۔ بچپن توں لے کے ہن تک عبد العزیز الرنتیسی نے فلسطینی مسئلے نوں جس طرح سمجھیا سی، اس دا بہترین حل انہاں دے مطابق اخوان المسلمین دے پاس سی ۔ اس لئی انھاں نے اخوان توں باقاعدہ وابستگی اختیار کرکے اس دے نہج اُتے آزادی فلسطین دی جدوجہد شروع کر دتی۔
1978 وچ عبد العزیز الرنتیسی یونیورسٹی اسلامیہ، غزہ وچ طب دے استاد مقرر ہوئے۔ اوہ طلبہ نوں بہت ذوق شوق دے نال تعلیم دیندے تے تعلیم دے نال انہاں دی تربیت وی کردے۔ عبد العزیز الرنتیسی دی سرگرمیاں نوں دیکھدے ہوئے 1983 وچ اسرائیل نے انتقام دے طور اُتے انہاں نوں الأنصار اسپتال دے اک اہم عہدے توں معزول کر دتا۔ لیکن عبد العزیز الرنتیسی نے اس دا کوئی اثر نہ لیا تے اپنا کم کردے رہے۔
اہم عہدے
[سودھو]ڈاکٹر رنتیسی مختلف اہم عہدےآں اُتے اپنی ذمہ داریاں ادا کردے رہے جنہاں وچ مرکز اسلامی دے ادارہ جاندی مرکز دے رکن، غزہ دی طبی عربی تنظیم دے رکن تے ہلال احمر فلسطین دے رکن دی ذمہ داریاں قابل ذکر نيں۔ اس دے علاوہ اوہ غزہ یونیورسٹی وچ اس دے افتتاحی سال 1978ء توں سائنس دے استاد دی حیثیت توں کم کر چکے سن ۔
حماس تحریک دا آغاز
[سودھو]1983ء نوں اسرائیل نوں ٹیکس ادا کرنے توں انکار کرنے اُتے انہاں نوں گرفتار کر ليا گیا۔ اس دے بعد 5 جنوری 1988ء نوں اکیس دن دے لئی آپ نوں رہائی دتی گئی- 1987ء وچ غزہ وچ تحریک اسلامی دے بعض سرگرم افراد توں مل کے اسلامی تحریک مزاحمت (حماس) دی تاسیس وچ انہاں نے شرکت کيتی۔ اس دی تاسیس وچ احمد یاسین شہید دے نال ڈاکٹر محمود الزھار تے ڈاکٹر عبدالعزیز الرنتیسی وی شریک ہوئے۔ اس تنظیم دا مننا سی کہ اسرائیل دے خلاف مسلح جدوجہد شرعی لحاظ توں واجب ہوچکی اے تے مسئلہء فلسطین دے حل دا ایہی واحد راستا اے۔ اسرائیلی قبضے دے خلاف احتجاجی سرگرمیاں وچ شرکت کيتی پاداش وچ 4 فروری 1988ء نوں آپ نوں ڈھائی سال دی قید سنائی گئی- 4 ستمبر 1990ء نوں آپ دی گرفتاری عمل وچ آئی- 14 دسمبر 1990ء نوں انہاں نوں انتظامیہ نے اپنی حراست وچ لے لیا تے اوہ دو سال تک انتظامیہ دے زیر حراست رہے۔ 17 دسمبر 1992ء نوں جہاد اسلامی تے حماس دے 400 جانثاراں دے نال اوہ جنوبی لبنان گئے- تے مرج الزھور دے پناہ گزیناں دے احتجاج وچ شریک ہونے دے نال اسرائیل دے زبردستی ملک بدر کیتے جانے دے منشور دے خلاف زور دار احتجاجی آواز بلند کيتی۔ مرج الزھور توں واپسی دے فوراً بعد اسرائیلی انتظامیہ نے انہاں نوں گرفتار کر لیا- اسرائیل دی عسکری عدالت نے انہاں نوں قید دی سزا سنائی- 1997ء دے وسط تک اوہ قید رہے۔
اسرائیل دی انتقامی کارروائیاں
[سودھو]حماس دی تاسیس دے بعد عبد العزیز الرنتیسی اس دے استحکام وچ پوری طرح جٹ گئے۔ تقریباً 6 سال تک اوہ پوری یکسوئی دے نال بغیر کسی وڈی روک ٹوک دے کم کردے رہے۔ 1993 وچ پہلی مرتبہ اسرائیل نے انہاں نوں گرفتار کیتا تے کچھ عرصے بعد چھڈ دتا۔ لیکن اس دے بعد 1999 تک اوہ بار بار قید کیتے جاندے رہے۔ 2003 وچ اسرائیل نے انہاں نوں جان توں مارنے دی ٹھان لئی۔ چنانچہ اک منظم سازش دے تحت وڈا حملہ ہويا۔ حملے وچ عبد العزیز الرنتیسی دے کچھ ساتھی شہید ہو گئے لیکن اوہ بال بال بچ گئے۔ البتہ سخت زخم لگے۔ اس جان لیوا حملے وچ بچنے دے بعد وی انہاں دی سرگرمیاں وچ کوئی فرق نئيں آیا۔[۳]
حماس دے قائد اعلیٰ
[سودھو]22 مارچ 2004 نوں اک وڈے حملے وچ اسرائیل نے حماس دے بانی تے جسمانی طور اُتے پوری طرح مفلوج قائد اعلیٰ احمد یاسین نوں شہید کر دتا۔ انہاں دی شہادت دے اگلے ہی دن 23 مارچ 2004 نوں ڈاکٹر عبد العزیز الرنتیسی نوں متفقہ طور اُتے قائد اعلیٰ منتخب کر ليا گیا[۴] حماس دی قیادت سنبھالتے ہی انہاں نے اپنے پیش رو قائد دی یاد وچ اک کل فلسطین جلسے دے انعقاد دا اعلبن کے دتا۔ 27 مارچ 2004 نوں ایہ اجتماع منعقد ہويا، جس وچ پورا فلسطین امڈ آیا۔ اس جلتوں ميں عبد العزیز الرنتیسی نے احمد یاسین دی شخصیت تے خدمات دا اعتراف وی کیتا تے انہاں دے مشن نوں اگے ودھانے دا عہد کیتا۔ انھاں نے ناں لے لے کے امریکی و اسرائیلی صدور نوں چیلنج کیتا کہ آپ ساڈی سرزمین نوں اسيں توں نئيں کھو سکدے۔ اس اجلاس وچ اُنہاں دے انہاں جملاں توں انہاں دے مشن دا اندازہ کیتا جاسکدا اے: "امریکا تے اسرائیل نے خدا دے خلاف جنگ چھیڑ رکھی اے تے خدا نے وی بش تے شہراں دے خلاف جنگ دا آغاز کر دتا اے۔ وچ سرزمین فلسطین نوں حماس دے ہتھوں فتح ہُندا دیکھ رہیا ہون۔" [۵]
وفات
[سودھو]إسرائيل نے حماس دے خلاف متنازع ٹارگٹ کلنگ دا پروگرام شروع کر رکھیا سی ۔ اسی دے تحت احمد یاسین اُتے حملہ کیتا گیا سی ۔ احمد یاسین دی شہادت دے بعد عبد العزیز الرنتیسی نے تنظیم دے قدماں نوں اکھڑنے توں بچایا تے فلسطینیاں نوں مایوسی توں دور رکھیا۔ اس توں پہلے کہ اوہ کچھ تے کردے، اُنہاں دا وقت وی آگیا۔ حماس دے قائد اعلیٰ دے منصب اُتے فائز ہوئے حالے انہاں نوں 24 دن ہی گزرے سن کہ 17 اپریل 2004 نوں اسرائیل نے انہاں دی گاڑی اُتے وڈا حملہ کیتا۔ اس حملے وچ ڈاکٹر عبد العزیز الرنتیسی تے انہاں دا 27 سالہ بیٹا محمد الرنتیسی شہید ہو گئے۔[۶]
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb160155552 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb160155552 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ ماہنامہ الأقصى، دہلی، شمارہ: جنوری 2013
- ↑ پندرہ روزہ تعمیر حیات، لکھنؤ، شمارہ: 10 اپریل 2004
- ↑ ماہنامہ الأقصى، دہلی، شمارہ:جنوری 2013
- ↑ بی بی سی نیوز، اشاعت: 17 اپریل 2004
باہرلے جوڑ
[سودھو]- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- مضامین جنہاں وچ عربی بولی دا متن شامل اے
- 1947 دے جم
- 23 اکتوبر دے جم
- 2004 دیاں موتاں
- 17 اپریل دیاں موتاں
- ۲۰۰۴ دیاں موتاں
- حماس دے رہنماہان
- حماس دے مقتول ارکان
- غزہ پٹی دیاں شخصیتاں
- فلسطینی اطباء
- فلسطینی علاقہ جات وچ ضد صہیونیت
- فلسطینی قوم پرست
- مرگ انبوہ دے منکرین
- مقتول فلسطینی سیاست دان