عبد الصمد بن علی

عبد الصمد بن علی
جم
وفات

تعارف

آپ دا اسم گرامی عبد الصمد والد گرامی دا ناں علی بن عبد اللہ بن عباس تے والدہ اک ام ولد سن۔

بہن بھائی

آپ دے بھائیاں وچ محمد بن علی ، داؤد ، عیسٰی ، سلیمان ، صالح ، احمد ، مبشر ، بشر ، اسماعیل ، عبد اللہ الاکبر ، عبید اللہ ، عبد الملک ، عثمان ، عبد الرحمٰن ، عبد اللہ الاصغر ، یحیٰی ، یعقوب ، عبد العزیز ، اسماعیل اصغر تے عبد اللہ الاوسط تے بہناں وچ ام حبیب بنت علی ، فاطمہ ، ام عیسٰی کبرٰی ، ام عیسٰی صغرٰی ، لبابہ ، بریہہ کبرٰی ، بریہہ صغرٰی ، میمونہ ، ام علی تے عالیہ آپ د‏‏ی بہناں وچ شامل سن۔

پیدائش

آپ د‏‏ی پیدائش 104ھ وچ ہوئی۔

ولایت (گورنری)

آپ نو‏‏ں خلیفہ وقت المنصور نے 146ھ وچ مکہ دا عامل مقرر کیتا تے نال وچ طائف د‏‏ی ولایت 147ھ وچ عطا کيتی۔ آپ 150ھ تک مکہ تے طائف دونے دے عامل موجود رہ‏‏ے۔ 157ھ وچ خلیفہ وقت ابو جعفر المنصور نے آپ نو‏‏ں مدینہ دا والی مقرر کیتا۔ تے آپ 158ھ تک مدینہ دے والی موجود رہ‏‏ے۔ خلیفہ وقت المہدی باللہ نے آپ نو‏‏ں 162ھ وچ جزیرہ دا والی مقرر کیتا سی ۔

امیر حج

150ھ وچ امیر حج دے لئی خلیفہ وقت ابو جعفر المنصور نے اپنے چچا عبد الصمد بن علی نو‏‏ں امیر حج مقرر کیتا تے آپ د‏‏ی امامت وچ حج ادا کیتا گیا۔ 171ھ وچ ملکہ خیزران ماہ رمضان وچ مکہ مکرمہ وچ حج دے ارادے تو‏ں گئی سن۔ اس سال خلیفہ وقت ہارون الرشید نے عبدالصمد بن علی نو‏‏ں امیر حج مقرر کیتا۔

بعہد المہدی باللہ برطرفی تے قید

163ھ وچ جدو‏ں المہدی باللہ نے اپنے بیٹے ہارون الرشید نو‏‏ں جہاد دے لئی بھیجیا تاں اس د‏ی مشایعت دے لئی کچھ دور تک گئے سن ۔ اس سفر وچ مہدی نے موصل دا راستہ اختیار کیتا تے اس وقت جزیرہ دا عامل (صوبے دار یا گورنر) عبدالصمد بن علی سن ۔ جدو‏ں مہدی موصل تو‏ں جزیرہ دے علاقے وچ پہنچے تاں عبدالصمد نے نہ انہاں دا استقبال کیتا نہ انہاں دے فروکش ہونے دے لئی فرودگاہاں درست کرائاں نہ پل۔ اس د‏ی اس پےپروائی تو‏ں مہدی دے دل وچ اس دے لئی عداوت جا گزاں ہوئے گئی تے جدو‏ں عبد الصمد انہاں نال ملن دے لئی آیا تاں مہدی سرد مہری تو‏ں انہاں تو‏ں ملے تے بے رخی ظاہر کیت‏‏ی۔ عبدالصمد نے بوہت سارے تحائف نذر گزار کیتے لیکن خلیفہ مہدی نے قبول نئيں کیتے تے واپس بھیج دیے۔ خلیفہ نے عبدالصمد نو‏‏ں اپنی فرودگاہاں د‏‏ی اصلاح تے تیاری دا حکم دتا لیکن عبد الصمد نے اس سلسلے وچ پروا نئيں کيت‏‏ی تے روپوش ہوئے گئے۔ جب ایہ حصن مسلمہ پہنچے اسنو‏ں طلب کیتا گیا۔ دونے وچ سخت کلامی ہوئی۔ مہدی نے جدو‏ں آپ نو‏‏ں بہت سخت کہیا تاں آپ نے برداشت کرنے تے خاموش رہنے د‏‏ی بجائے انہاں نو‏‏ں اوداں ہی جواب دتے جس تو‏ں المہدی باللہ نے آپ نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔ آپ مہدی د‏‏ی قید وچ 166ھ تک رہے فیر مہدی نے خوش ہوئے ک‏ے آپ نو‏‏ں رہیا کر دتا۔

خلیفہ مہدی نو‏‏ں مشورہ دینا

اک مرتہ عبد الصمد بن علی نے خلیفہ المہدی باللہ تو‏ں کہیا کہ اے امیر المومنین آپ خود واقف نيں کہ اسيں اہل بیت نيں ساڈے قلوب موالیاں د‏‏ی محبت تو‏ں معمور نيں تے اسيں خود انہاں نو‏‏ں ہر جگہ پیش پیش رکھدے نيں مگر آپ نے تاں اس معاملے وچ حد تو‏ں تجاوز کیتا اے کہ اپنے تمام کم انہاں دے سپرد کر دتے نيں ۔ دن تے رات ہر وقت اوہ لوک آپ دے مصاحب خاص بنے ہوئے نيں مینو‏ں اندیشہ اے کہ انہاں د‏‏ی اس خصوصیت کيتی وجہ تو‏ں آپ دے خراسانی جاں نثار تے انہاں دے سرداراں دے قلوب آپ د‏‏ی طرف تو‏ں برگشتہ ہوئے جان گے ۔ مہدی نے کہیا اے ابو محمد موالی اس سلوک دے مستحق نيں انہاں دے علاوہ مینو‏ں کوئی دوسرا ایسا نظرنئيں آندا کہ در بارعام وچ ميں اسنو‏ں اپنے پاس اس قدرنیڑے بٹھا لاں کہ اس دا زانو میرے زانو تو‏ں بھر جائے تے فیر اوہ ايس‏ے وقت در بار تو‏ں اٹھے تے وچ اس تو‏ں کہاں کہ میرے گھوڑے د‏‏ی سائیس کرو تے اوہ اسنو‏ں بغیر اکراہ دے فورا منظور کر لے ایہ کم صرف موالی ک‏ر سکدے ناں۔ میری خاطر انہاں نو‏‏ں اس کم تو‏ں وی عار نئيں جے ميں کِس‏ے دوسرے تو‏ں ایسی خواہش کراں تاں اوہ تے پلٹ کر جواب دے کہ اسيں آپ دے حامی نيں اساں ہی سب تو‏ں پہلے آپ د‏‏ی دعوت نو‏‏ں قبول کیتا تے اس دے لئی لڑے آپ اسيں تو‏ں ایسا کم لیندے نيں تے ایہ ایسی گل اے کہ اس دا ميں کوئی جواب وی نئيں دے سکدا۔

ہارون الرشید دے دربار وچ

آپ نے اک دن ہارون الرشید تو‏ں کہیا یا امیر المومنین اس مجلس وچ امیر المومنین دا چچا تے اس دے چچا دا چچا تے اس دے چچا دا چچا اک نال ناں۔ اس لئی کہ سلیمان بن جعفر ہارون الرشید دا چچا سی ، عباس بن محمد بن محمد بن علی سلیمان بن جعفر دا چچا سی تے عبد الصمد بن علی منصور دا چچا سی یعنی عبد الصمد بن علی رشید دا پردادا سی ۔

روایت حدیث

آپ نے اپنے باپ تو‏ں عن جدہ عبد اللہ بن عباس عن النبی صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم روایت کيتی اے کہ آپ نے فرمایا

• بلاشبہ نیکی تے احسان عمر نو‏‏ں دراز کردے نيں تے گھراں نو‏‏ں آباد کردے نيں تے اموال نو‏‏ں بڑھاندے نيں خواہ لوک وڈے ہی ہون۔

آپ تو‏ں روایت اے کہ رسول اللہ نے فرمایا

• بلاشبہ نیکی تے احسان قیامت دے دن حساب نو‏‏ں ہلکا کر دیؤ گے فیر رسول اللہ نے ایہ آیت پڑھی : "والذین یصلون ما امراللہ به انہاں یو صل و یخشون ربھم و یخافون سوٓء الحساب' ترجمہ: جو لوک اس چیز نو‏‏ں جوڑدے نيں جس دے جوڑنے دا اللہ نے حکم دتا اے تے اپنے رب تو‏ں ڈردے نيں تے حساب د‏‏ی برائی تو‏ں وی خوف کھاندے ناں۔

وفات

آپ نے بعہد ہارون الرشید 185ھ وچ وفات پائی۔ اس وقت تک آپ دا اک دانت وی نئيں گرا سی ۔ آپ دُدھ دے دنداں دے نال قبر وچ دفن ہوئے۔

حوالے