علی اکبر حکمی زادہ

علی اکبر حکمی زادہ ایران دے حوزہ علمیہ قم تو‏ں فارغ التحصیل اک عالم دین سن ۔تے اک مشہور کتاب اسرار ہزار سالہ دے مولف سن ۔اس دے علاوہ قم تو‏ں انہاں نے اک رسالہ ہمایو‏ں دے ناں تو‏ں جاری کيت‏‏ا

پیدائش تے خاندان

میرزا علی اکبر حکمی زادہ ناصحی قمی سال1897 عیسوی نو‏‏ں قم وچ پیدا ہوئے۔آپ آیت اللہ میرزا مھدی حکمی پائین شھری دے بیٹے سن ۔آپ دے دادا وی اک مشہور عالم سن جنہاں دا ناں آخوند ملیا علی اکبر حکمی تھا۔دادا دے ناں اُتے ہی آپ دا ناں علی اکبر رکھاگیا۔آپ د‏‏ی والدہ زھرا خانم سید محمود طالقانی د‏‏ی بہن سن۔

اولاد

علی اکبر حکمی زادہ نے میرزا علی اصغر اشعری د‏‏ی بہن صدیقہ خانم تو‏ں 1927 عیسوی وچ شادی کيتی۔جنہاں تو‏ں تن بیٹے تے دو بیٹیاں ہوئیاں جنہاں دے ناں ایہ نيں:
1-خدایار شہرت حکمی زادہ
2-اختر حکمی زادہ
3-شریفہ خانم حکمی زادہ
4-خسرو حکمی زادہ
5- فرشتہ خانم حکمی زادہ

استاداں

علی اکبر حکمی زادہ نے قم دے مختلف علماء تو‏ں دینی علوم حاصل کيتیاں جنہاں وچو‏ں بعض دے ناں ایہ نيں:
1-شیخ مھدی مجتھد قمی
2-شیخ ناصر الدین قمی
3-شیخ محمد رضا یزدی
4-میرزا خلیل کمرہ ای
5-شیخ حسن علامہ قمی
6-شیخ محمد شاھرودی

کتاباں

آپ نے مقالات و کتاباں لکھياں جنہاں وچو‏ں بعض کتاباں دے ناں ایہ نيں:
1-راہ نجات از آفات تمدن
2-دستور ازدواج
3-آئین پاک
4-حاشیہ بر کفایہ
5-اسرار ہزار سالہ

کتاب اسرار ہزار سالہ

1943 عیسوی وچ انہاں نے اک کتاب اسرار ہزار سالہ لکھی، جس دا جواب آیت اللہ خمینی نے کشف الاسرار دے ناں تو‏ں لکھی،جب کہ آیت اللہ خالصی نے کشف الاستار دے ناں تو‏ں جوابی کتاب لکھی ۔ ان د‏‏ی وجہ شہرت اایہی کتاب سی، "اسرار ہزار سالہ" احمد کسروی دے مجلہ پرچم دے شمارہ 12 دے نال ہی شائع ہويا۔اس دے بعد کتاب وچ 6 اہ‏م موضوعات ذکر کیندے گئے نيں جنہاں دا بعد دے ابواب وچ مفصل ذکر ا‏‏ے۔
1- انسان تے خدا دے تعلقات
2- امامت
3-روحانیت یا مذہبی پیشوا
4-مملکت یا ملک
5- قانون تے شریعت
6-حدیث
تے کتاب دے آخر وچ 13 سوالات اٹھائے گئے نيں،جو کہ اصل وچ انہاں 15 سوالات اُتے مشتمل نيں جو انہاں نے علمائے ایران دے لئی مجلہ پرچم وچ شائع کيت‏‏ا سی۔ یہ 13 سوالات درج ذیل نيں:

• سوال نمبر 1: پیغمبر و اماماں تو‏ں حاجات طلب کرنا،تربت(خاک کربلا) تو‏ں شفا مانگنیا تے اس اُتے سجدہ کرنا،تے قبراں اُتے ایہ گنبد تعمیر کرنا تے بارگاہ بنانا کیہ ایہ شرک اے یا نئيں؟ جے ایہ شرک اے تاں بتائاں تے جے ایہ شرک نئيں اے تاں وچ چاہندا ہاں کہ آپ پہلے ایہ بتائاں کہ شرک دا معنی کيت‏‏ا اے ؟ تاکہ اسيں دیکھ لاں کہ جس شرک نو‏‏ں کہ جس تو‏ں اسلام و قرآن نے اعلان جنگ کیہ اوہ سب تے انہاں کماں وچ فرق کيت‏‏ا اے پتہ چل سک‏‏ے؟؟
• سوال نمبر 2: کیہ اسيں استخارہ دے ذریعے یا اس جداں ہور عمل دے ذریعے اللہ تعالی ٰ نال رابطہ قائم ک‏ر سکدے نيں؟تے مستقب‏‏ل دے نیک تے بد دے متعلق خبر مل سکدا اے اس طریقے سے؟جے اس طریقہ تو‏ں سانو‏ں خبر مل سکدا اے تاں فیر سانو‏ں اس طرح بہت سارے فائدے مالی،سیاسی، تے جنگی حاصل ہونے چاہن۔تے پوری دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ موثر یا طاقت والا ہونا چاہیے؟پس فیر کیو‏ں اللہ تعالی نے اس دے بالکل برعکس فرمایا:

قُل لَّا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۚ وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ ۚ إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (188) ۞ جے اس عمل تو‏ں کوئی فائدہ ایسا نئيں ملدا فیر کیو‏ں اللہ دے ناں سے،لوکاں دے مال و جان تو‏ں دھوکہ بازی کردے ہو؟؟

• سوال نمبر 3:جے امامت دا عقیدہ مذھب دے اصول وچ چوتھے نمبر اُتے اے ،تے جداں کہ اکثر مفسرین کہندے نيں کہ امامت دے متعلق بہت ساری آیات موجود نيں،فیر اللہ تعالی نے آخر کیو‏ں اک ہی بار صرٰیح واضح طور اُتے نئيں فرمایا تاکہ ہمیشہ دے لئی اوہ خونریزی تے جھگڑا جو اس موضوع د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہويا،واقع ہی نہ ہُندا؟؟
• سوال نمر 4:ہر کم دا اِنّا ہی اجرت ملدا اے جِنّا اس نے عمل کيت‏‏ا،پس جو اھادیث اک زیارت،یا عزاداری یا اس دے اسيں مثل کماں دے متعلق نيں جنہاں وچ کہیا گیا اے کہ اک زیارت یا اک عزاداری برپا کرنا ایسا اے کہ اس شخص نو‏‏ں ہزار پیغمبراں یا (بدر )شہیداں دے برابر ثواب ملے گا؟ کيت‏‏ا ایسی احادیث درست نيں؟
• سوال نمبر 5:یہ جو کہیا جاندا اے کہ مجتہد امام زمانہ د‏‏ی غیبت وچ نائب امام اے ؟کیہ ایہ گل درست اے ؟ جے درست اے فیر اس دے حدود کیہ نيں؟ کيت‏‏ا ولایت تے حکومت وی اس دے حدود وچ داخل نيں؟
• سوال نمبر 6:جے مجتہد اپنی تنخواہ کم کرکے ،یا اک واضح و معین راستہ تو‏ں لاں تاں اوہ حقائق دسنے وچ آزاد ہوئے گا، کيت‏‏ا ایسا بہتر اے یا جداں اج کل رائج اے کہ عوام(مقلدین) تو‏ں اپنے لئی پیسے(خمس) لیندا اے تے مجبورا اپنی کمائی د‏‏ی خاطر عوام دے موافق ہی گل کردا اے (یعنی مرجع تقلید خود عوام دا مقلد بن گیا اے )؟
• سوال نمر 7: ایہ جو کہیا جاندا اے کہ حوکمت ظالم(طاغوت) اے ؟اس دا مطلب کیہ ایہ اے کہ جدو‏ں کوئی حکومت اپنے فرائض صحیح طور اُتے انجام نہ داں تب اوہ ظالم اے ؟ یا اس دا مطلب ایہ اے کہ حکومت صرف مجتہد دے ہتھ وچ ہوئے تب ہی درست اے ؟؟
• سوال نمبر 8: ایہ جو کہیا جاندا اے کہ ٹیکس لگانا حرام اے تواس دا مطلب کیہ ایہ اے کہ ٹیکس بالکل وی نئيں لینا چاہیے؟ یا اس دا مطلب ایہ اے کہ ٹیکس دے بدلے زکواۃ لینا چاہیے؟ جے مطلب دوم درست اے یعنی زکواۃ لینا چاہیے تاں ساڈے سامنے اج کل تہران د‏‏ی مثال اے ،یا مازنداران د‏‏ی یا ہور شہراں د‏‏ی جو کہ صنعتی شہر نيں تاں اسيں کِداں انہاں تو‏ں زکواۃ لے سکدے نيں(جب کہ شیعہ فقہ وچ زکواۃ صرف 9 چیزاں اُتے ہی اے )؟
• سوال نمبر 9: کيت‏‏ا انساناں نو‏‏ں ایہ حق اے کہ اوہ اپنے لئی (ملکی)قانون وضع ک‏ر سکدے نيں؟جے جواب ہاں وچ اے تاں کيت‏‏ا کِس‏ے ایداں دے قانون د‏‏ی اطاعت واجب اے یا نئيں؟جے واجب اے تاں ایداں دے شخص د‏‏ی سزا کيت‏‏ا ہوئے گی جو اس قانون د‏‏ی خلاف ورزی کرے؟
• سوال نمبر 10:یہ مسلم اے کہ قرآن وچ وی تے حدیث وچ وی بہت جگہ ناسخ و منسوک موجود نيں۔تے اس د‏ی علت وی تغیر زمانہ اے ۔جداں اک زمانہ وچ اک قانون رہیا تاں بعد وچ منسوخ ہويا،۔۔۔ تے ایہ وی کہیا اے کہ تمام قوانین اسلام ہر زمانے دے لئی اے ؟ ساڈی خواہش اے کہ آپ اس دے مسلم حوالے تے اس اُتے روشنی ڈالاں تے اسنو‏ں بیان کرن؟
• سوال نمبر 11:جداں کہ کہیا جاندا اے کہ اج ساڈے پاس جو احادیث نيں اوہ ظنی نيں،تے انسانی عقل وی ایہ نئيں مان سکدا کہ اللہ تعالی قادر و عادل اشرف المخلوقات اُتے اوہ چیز فرض کرن جس دے اوہ مکلف نئيں؟۔اللہ نے انساناں نو‏‏ں عقل دے استعمال اُتے زور دتا(جداں کتاباں اھادیث وچ عقل نو‏‏ں انساناں دا نبی کيت‏‏ا گیا اے ہدایت پانے دے لئی)۔۔
• سوال نمبر 12:بہت ساری احدیث موجود نيں جو عقل و علم تے زندگی تے بلکہ بعض تاں بالکل خلاف حس اے ،حالانکہ ایسی روایات د‏‏ی سند وی صحیح اے ،جداں حدیث گائے د‏‏ی سنگ اُتے دنیا ہونا،مچھلی(جس د‏‏ی وجہ تو‏ں زلزلہ آندا اے )،جابلق و جابلس دے متعلق روایات،یا زکواۃ (کہ صرف 9 چیزاں اُتے زکواۃ اے جدو‏ں کہ اس تو‏ں مالدار جو جانور نئيں رکھدے ارب پتی وی پیسےآں اُتے زکواۃ نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں چھُٹ جاندے نيں بیچارے کسان جنہاں دے پاس چند بکریاں ہوئے بس اوہ زکواۃ دیندے نيں)و جہاد دے متعلق بعض روایات(جداں یمانی،سفیانی،تے خراسانی وغیرہ ہور باب علائم الظہور بحار النوار وچ نيں)، انہاں دا کیہ کرنا چاہیے؟؟
• سوال نمبر 13:آپ دے خیال وچ لوک اج دین تو‏ں دور نيں اس د‏ی اصل وجہ کيت‏‏ا اے ؟؟
  

یہ کل سوالات کتاب دے آخر وچ شائع دے تے ایہ سوالات دراصل انہاں 6 موضوعات دا نچوڑ اے جو کتاب وچ موجود ني‏‏‏‏ں۔

رسالہ ہمایو‏ں

1934 عیسوی وچ انہاں نے اک رسالہ ہمایو‏ں دے ناں تو‏ں جاری کيت‏‏ا جس دا مقصد معاشرے وچ موجود توہمات تے روایات پسندی نو‏‏ں ختم کرنا ہور اسلام وچ اصلاح کرنا سی۔

وفات

آپ د‏‏ی وفات سنہ 4 اکتوبر 1987 نو‏‏ں ہوئی۔تے تہران دے بہشت زھرا قبرستان وچ دفن ہوئے۔