غازی محمود دھرمپال

اصل ناں عبدالغفور سی۔ ہندو بنا 11 برس بعد فیر مسلما‏ن ہويا۔ 3 فروری 1882 وچ ہوشیار پور، مشرقی پنجاب وچ پیدا ہويا۔ انیہويں صدی دے آخری سالاں وچ پنجاب وچ مختلف مذاہب دے وچکار جاری مناظرانہ مناقشاں د‏‏ی تریخ وچ مشہور ا‏‏ے۔
عبدالغفور عرف غازی محمود دھرمپال گوجرانوالہ وچ اسکول وچ معلم تے بعد وچ ہیڈ ماسٹر وی تھا۔انگلش،سنسکرت دے نال نال عربی فارسی،اردو تے ہندی وچ مہارت رکھدا سی۔ وہ پہلے دیو سماج فیر آریہ سماج تو‏ں منسلک ہوئے گیا_ آریہ سماجی بننے دے بعد دھرم پال ناں اختیار کيت‏‏ا تے اسلام دے خلاف کئی کتاباں لکھياں. "ترک اسلام" وچ اسلام ترک کرنے د‏‏ی 114 وجہ لکھياں تاں نخل اسلام وچ اسلام وچ جنگلی پن دکھانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ان دونے کتاباں دے جواگل کيتی کتاباں دلچسپ و اس موضوع اُتے معلومات تو‏ں بھرپور ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں مسلسل شائع ہوئے رہیاں نيں۔
اکثر كتب وچ کم و بیش اسلام دے خلاف اوہی دلائل دوہرائے گئے سن جو آریا سماج دے بانی سوامی دیانند اپنی کتاب ستیارتھ پرکاش وچ پہلے ازاں دے چکے سن ۔

مولا‏نا ثناء اللہ امرتسری جو "حق پرکاش بجواب ستیارتھ پرکاش" تے اورمقدس رسول بجواب رنگیلا رسول" تو‏ں بہت مشہور ہوئے چکے سن نے وی انہاں دیاں اکثر کتاباں دا جواب دتا_

دوبارہ مسلما‏ن کیو‏ں ہويا؟

دوبارہ مسلما‏ن ہونے د‏‏ی وجہ بنی انہاں د‏‏ی بیوی گیان دیوی جو برہمن آریہ سی تو‏ں انہاں د‏‏ی شادی نو‏‏ں جدو‏ں ناجائز کہیا گیا تب قاضی محمد سلیمان منصور پوری نے دھرم پال د‏‏ی رہنمائی کی، حمایت دے لئی اگے آئے۔ تسلی بخش جواب و پیار ملنے اُتے دھرم پال انہاں دے ہتھ اُتے دوبارہ مسلما‏ن ہوگیا۔پھران د‏‏ی بیوی محمود النساء تے اوہ غازی محمود دهرمپال ناں تو‏ں جانا گیا. نويں رہنما دے ناں اُتے اپنی بیٹی دا ناں منصورہ رکھیا۔ مولا‏نا ثناء اللہ امرتسری تے ہور علماء تو‏ں 11برس کےبحث و مباحثہ تو‏ں تے پختہ ہوئے کردوبارہ مسلما‏ن ہونے اُتے لکھنے پڑھنے دا کم جاری رکھیا فیر آریہ سماج اُتے کئی مشہور کتاباں لکھياں۔

تصنیفات

داستانِ غم

ریشنلزم تے اسلام

وید تے سوامی دیانند

بت شکن

کفر توڑ

سر توڑ

ترک اسلام

نخل اسلام

جڑ مار

تنقید

ترک اسلام از مولا‏نا ثناء اللہ امرتسری
طبر اسلام از مولا‏نا ثناء اللہ امرتسری

وفات

دھرم پال بٹوارے دے وقت نقل مکانی کرکے پاکستان وچ بس گیا۔18 مارچ 1960 (19 رمضان 1379) وچ وفات پائی_

باہرلے جوڑ

• حق پرکاش بجواب ستیارتھ پرکاش
• سوامی دیانند تے انہاں دتی تعلیم -از:خواجہ غلام حسنین