قفقاز مہم (۱۷۳۵)
| قفقاز مہم | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بسلسلہ عثمانی–فارسی جنگ(۱۷۳۰–۳۵) تے نادشاہی جنگاں | |||||||||
 قفقاز وچ آرمینیائی-فارسی سرحدی شہر دی اک فنکار دی مثال | |||||||||
| |||||||||
| محارب | |||||||||
 لزگین لوک | |||||||||
| کمانڈر اور رہنما | |||||||||
|
نادر شاہ طہماسپ خان جلائر | کوپرلو عبداللہ پاشا ⚔ | ||||||||
| طاقت | |||||||||
| 55,000-80,000 | ~200,000 | ||||||||
| ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||||
| گھٹ توں گھٹ[۲] | ۵۰٬۰۰۰+ مارے گئے تے زخمی[۳] | ||||||||
۱۷۳۴–۱۷۳۵ دی قفقاز مہم عثمانی – فارسی جنگ (۱۷۳۰–۳۵) دی آخری عظیم مہم سی جس دا خاتمہ فارس دی فتح اُتے ہويا جس نے نادر نوں تقریباً پورے قفقاز ، خطے اُتے فارسی تسلط بحال کرنے دی اجازت دتی تے اسنوں صفوی ریاست دے لئی دوبارہ فتح کيتا۔
اسٹریٹجک سیاق و سباق
[سودھو]
صفوی ریاست دے خاتمے دے نال ۱۷۲۲ توں قفقاز عثمانی کنٹرول وچ آ گیا سی۔ مہم دا پہلا ہدف شیروان خانات نوں دوبارہ فتح کرنا سی، جس دا راجگڑھ شامخی اگست ۱۷۳۴ وچ گرا سی تے فارسی افواج نوں مغرب دی طرف مارچ کرنے تے گنجا دا محاصرہ کرنے دے لئی آزاد کر دتا سی۔ گانجہ دی لڑائیاں دے نال نال اس دے ۱۴٬۰۰۰ سپاہیاں دی چوکی نے اک مضبوط دفاع فراہم کیہ۔ جدوں تہماسپ خان جلیر نے جنوب مشرقی قفقاز وچ اک مشترکہ عثمانی تے کریمیائی تاتاری فوج نوں مار ڈالیا تے اسنوں شکست دتی تاں نادر نے انہاں دی پسپائی دی لائن نوں ہور مغرب وچ کٹ دتا تے انہاں نوں اک ہور شدید دھچکيا لگا، جس توں اوہ شمال دی پہاڑیاں وچ بکھر گئے۔
آوارستان دے شمال وچ پہاڑاں نے شکست خوردہ دشمن دے کسی وی تعاقب نوں خاص طور اُتے سیاݪ دے نقطہ نظر نوں مدنظر رکھدے ہوئے اک پریشان کن امکان بنا دتا سی، اس لئی نادر نے مغرب دی طرف رخ کرنے تے گانجہ دا محاصرہ کرنے دا انتخاب کيتا جتھے اوہ حیرت انگیز طور اُتے مضبوط قلعے اُتے قبضہ کرنے دی شدید کوشش کيتی طرف راغب ہويا۔ فارسی توپ خانے دے پاس حالے وی مضبوط محاصرہ کرنے والی بندوقاں دی شدید کمی سی تے اس وچ بوہتے فیلڈ بیٹریاں شامل سی جو لڑائیاں وچ کارآمد سی لیکن شہر دی دیواراں تے لڑائیاں دے خلاف اہم اثرات مرتب کرنے توں قاصر سی۔
اپنی محاصرہ کرنے والی توپاں دی صلاحیت وچ ناکامی اُتے فارسیاں نے تھلے توں قلعےآں دی دیواراں تک پہنچنے دے لئی زیر زمین کھدائی کرنے دے لئی سیپر بھیجے لیکن ترکاں نوں بروقت انٹیلی جنس اطلاعات موصول ہوئیاں جس توں محصورین دے ارادے دا پتہ چل گیا۔ زیر زمین سرنگاں بنا کے فارس تے عثمانی اک دوسرے دے راستے وچ دھنس گئے جتھوں اوہ ہاتھا پائی دی لڑائی وچ گرفت وچ آگئے۔ فارسی ۷۰۰ عثمانی راکھےآں نوں ہلاک کرنے دے چھ الزامات وچ دھماکے کرنے وچ کامیاب رہے لیکن فیر وی قلعےآں دی دیواراں نوں تباہ کرنے دے اپنے بنیادی مقصد وچ ناکام رہے۔ فارسیاں نے خود وی ۳۰ توں ۴۰ آدمیاں نوں کھو دتا۔
نادر نے عثمانی 'سراسکر' کوپرولو پاشا دے جواب اُتے مجبور ہو کے یریوان تے ٹفلس دی ناکہ بندی کر دتی۔ استنبول نے عثمانی بغداد دے گورنر احمد پاشا دے ابتدائی مذاکرات نوں غیر تسلی بخش پایا تے ۵۰٬۰۰۰ گھڑسواراں، ۳۰٬۰۰۰ جنیسریاں تے ۴۰ توپاں اُتے مشتمل اک بہت وڈی فوج بھیجی جس دی کمان کوپرولو پاشا نے اوطس دے علاقے دے دفاعی دشمن نوں سونپی۔
یغیوارد دی جنگ
[سودھو]نادر نے اس علاقے دے بوہت سارے اہم شہراں تے قلعےآں دا محاصرہ کے لیا سی، نادر دے درباری مورخ مرزا مہدی استرآبادی دے مطابق تقریباً ۱۳۰٬۰۰۰ آدمیاں اُتے مشتمل کوپرولو پاشا دی مرکزی فوج دی آمد دا انتظار سی، جس نے نادر نوں تقریباً ۱۵٬۰۰۰ آدمیاں اُتے مشتمل اپنے پیشگی راکھےآں نوں اکٹھا کرنے تے انہاں نوں مغرب دی طرف مارچ کرنے اُتے آمادہ کيتا۔ کوپرولو پاشا دے ماتحت امدادی فوج نوں شامل کرن۔ اودوں تک جدوں ۴۰٬۰۰۰ دی فارس دی مرکزی فوج جنگ دے مقام اُتے پہنچی نادر نے، تعداد وچ بے پناہ تفاوت دے باوجود، عثمانیاں نوں شکست دے دی، تے آخر کار استنبول نوں قفقاز تے میسوپوٹیمیا دی سرحد اُتے فارس دے کنٹرول نوں تسلیم کردے ہوئے امن اُتے دستخط کرنے اُتے مجبور کيتا ذہاب دا معاہدہ
باغوارد وچ کرشنگ شکست نے ۵۰٬۰۰۰ کریمیائی تاتاریاں نوں پِچھے ہٹنے دے لئی کافی قائل وی فراہم کیہ جنہاں نوں ترک سلطان نے بحیرہ اسود دے ساحل دے نال جنوب دی طرف مارچ کرنے دا حکم دتا سی۔حوالےدی لوڑ؟ [۴] دی مدد دے لئی قفقاز وچ اترنا۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Moghtader, Gholam-Hussein(2008). The Great Batlles of Nader Shah,p. 59. Donyaye Ketab
- ↑ Axworthy, Michael(2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant,p. 203. I. B. Tauris
- ↑ Axworthy, Michael(2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant,p. 203. I. B. Tauris
- ↑ Few armies have used the Black Sea coast. The Crimeans usually used went north of the Caucasus and down to Derbent.
ذرائع
[سودھو]- مقتدر، غلام حسین (۲۰۰۸)۔ نادر شاہ دی عظیم جنگ، دونويں کیتاب
- Axworthy, Michael (2009)۔ فارس دی تلوار: نادر شاہ، قبائلی جنگجو توں ظالم نوں فتح کرنے تک، آئی بی ٹورس
- غفوری، علی (۲۰۰۸)۔ ایران دیاں جنگاں دی تریخ: میڈیس توں ہن تک ، اعتلاعت پبلشنگ