قلعہ لوہ گڑھ

قلعہ لو'ہگڑھ' جو کہ امرتسر دے لوہگڑھ دروازے دے اندر سشوبھت قلعہ، جو کہ امرتسر دی دھرتی 'تے اساریا جان والا پہلا جنگی قلعہ ہے۔ گورو ہرگوبند صاحب نے امرتسر شہر اتے سری ہرمندر صاحب دی سرکھیا دے نال-نال دشمن ترک سینا دے مقابلے لئی فوجی تیاریاں نوں دھیان وچّ رکھدیاں ہویاں 1614: وچّ اس قلعے دا نرمان کروایا اتے 1619: وچّ اس قلعے دے آس-پاس پرانے امرتسر دے کجھ حصے وچّ پکی تے اچی دیوار بنوائی۔

اتہاس

سنّ 1629 وچّ گورو صاحب نے قلعہ لوہگڑھ دے ستھان 'تے ہی شاہی مغل سینا نال مقابلہ کیتا۔ دسیا جاندا ہے کہ بادشاہ شاہجہان دے پالتو چٹے باز نوں گورو جی دے سکھاں ولوں شکار کردیاں پھڑے جان توں بعد جدوں گورو جی نے بادشاہ نوں اس دا باز واپس دین توں انکار کر دتا تاں بادشاہ نے اپنے اک خاص اہل کار مخلص خاں نوں 7000 فوج دے نال امرتسر 'تے چڑھائی کرن لئی بھیج دتا۔ قلعہ لوہگڑھدے مقام 'تے ہی ترک فوج نال گورو جی دا بہت بھاری یدھ آرنبھ ہویا| گورو صاحب نے ترکاں دے اجیہے حملیاں دا مقابلہ کرن لئی پہلاں توں ہی قلعے وچلے کجھ بیریاں دے رکھاں نوں توپاں وچّ تبدیل کر رکھیا سی۔ اوہناں نے اپنی سکھ فوج نوں اوہناں بیری دے رکھاں وچّ کیتے چھیکاں راہیں برود بھر کے توپ وانگو چلاؤن دا حکم دتا۔ ایہناں توپاں دی مار نال چھیتی ترک فوج دے پیر اکھڑن لگے اتے اوہناں نوں قلعے دا گھیرا چھڈن لئی مجبور ہونا پیا۔ آخر ترن تارن روڈ 'تے چبے پنڈ دی جوہ دے مقام 'تے مخلس خاں دے انت نال اس یدھ دی سماپتی ہو گئی۔ بیری دے رکھ دی لکڑی دی بنی اک توپ اج وی قلعہ گرودوارہ لوہگڑھ صاحب دے اندر شوٕ-کیس وچّ رکھی ہوئی ہے۔