قیوم
قَیُّوم، خدا دے اسما و صفات وچوں اے جس دے معنی قائم بذات دے نيں۔ قیوم اک ایسی ہستی دی صفت اے جو دوسرے تمام موجودات دے امور دی تدبیر، حفاظت تے تربیت کرنے والی اے۔ قیوم نوں خدا دے تمام افعالی صفات دی اصل تے جڑ قرار دتی جاندی اے تے صفت "حی" دے نال خدا دے اسم اعظم وچ شمار کيتا جاندا اے۔
مفہوم شناسی[سودھو]
قیوم خدا دے اسامی وچوں اے جو پایندہ، قائم بذات،[۱] جاوید، بے مثل تے بے ہمتا[۲] دے معنی وچ آندا اے۔ قیوم اک ایداں دے موجود نوں کہیا جاندا اے جو اپنی ذات دے نال قائم اے تے دوسرے تمام موجودات اس دے ذریعے قائم نيں۔ ايسے طرح دوسرے تمام موجودات دے امور دی تدبیر، حفاظت، تربیت تے انہاں دی زندگی دی اصلاح اس دے ذمہ اے۔[۳]
لفظ قیوم قرآن وچ تن بار لفظ "حی" دے نال خدا دے افعالی صفات دے طور اُتے ذکر ہويا اے۔[۴] حدیثی منابع وچ اس لفظ دی توصیف[۵] دے نال اس دے خواص دا ذکر ہويا اے من جملہ انہاں وچ اک گناہاں دی مغفرت اس شخص دے لئی جو خدا نوں اس صفت دے نال پکارے۔[۶]
صفت الہی[سودھو]
قیوم قرآن وچ صفت قائم دے نال خدا دے صفات دے طور اُتے استعمال ہويا اے۔ لفظ قائم قرآن وچ دو بار آیا اے جس دے معنی عدل قائم کرنے والا[۷]، نگہبان تے تمام نفوس اُتے مسلط[۸] دے نيں۔
قیوم نوں خدا دے تمام افعالی صفات (جداں خالق، رازق، ہادی تے غافر وغیره) دی اصل تے جڑ قرار دتی جاندی اے جو موجودات دی تمام ضروریات نوں پورا کردی اے۔[۹]
قرآن وچ صفت "حی" تے "قیوم" دا اک نال آنا اس گل کيتی نشاندہی کردی اے کہ صفت "حی" تمام ذاتی صفات تے صفت "قیوم" تمام افعالی صفات دی بنیاد اے تے انہاں دو صفات نوں خدا دے اسم اعظم وچ شمار کيتا جاندا اے۔[۱۰]
حوالے[سودھو]
- ↑ معین، فرہنگ فارسی، ۱۳٧۱ش، ذیل واژہ قیوم۔
- ↑ دہخدا، لغتنامہ، ۱۳٧٧ش، ذیل واژہ قیوم۔
- ↑ راغب اصفہانی، مفردات لفظاں قرآن، ۱۴۱۲ق، ذیل واژہ قوم؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲۰۱۔
- ↑ سورہ بقرہ، آیہ ۲۵۵؛ سورہ آل عمران، آیہ ۳؛ سورہ طہ، آیہ ۱۱۱۔
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴، ۲۰۱؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰٧ق، ج۱، ص۱۱۲۔
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰٧ق، ج۲، ص۴۳٧-۴۳۸، ۵۲۱۔
- ↑ سورہ آل عمران، آیہ ۱۸۔
- ↑ سورہ رعد، آیہ ۲۳۔
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۳۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونہ، ۱۳٧۱ش، ج۲، ص۲٦۴۔
- ↑ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج٧، ص٦۔
مآخذ[سودھو]
- دہخدا، علیاکبر، لغتنامہ، تہران، انتشارات دانشگاہ تہران، ۱۳٧٧ش۔
- راغب اصفہانی، حسین بن محمد، مفردات الفاط قرآن، بیروت - دمشق، دار العلم- الدار الشاميۃ، ۱۴۱۲ق۔
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۳۹۰ق۔
- فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۲۰ق۔
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تہران، دارالکتب الاسلامیہ، ۱۴۰٧ق۔
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق۔
- معین، محمد، فرہنگ فارسی، تہران، امیرکبیر، ۱۳٧۱ش۔
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دار الکتب الاسلامیہ، ۱۳٧۱ش۔