لمیٹڈ کمپنی
لمیٹڈ کمپنی یا لمیٹڈ لایابِلیٹی (Limited Liability Company) توں مراد اک قانونی وجود (entity) اے جو چند تاجراں اُتے مشتمل ہُندا اے جو ممبر کہلاندے نيں۔ ایسی بعض کمپنی دا صرف اک ممبر وی ہوئے سکدا اے جو تنہا مالک وی ہُندا اے۔[۱] انہاں دا کاروبار دے لئی مختص مجموعی سرمائیہ بیان شدہ ہُندا اے تے نقصان دی صورت وچ کمپنی صرف اس بیان شدہ سرمائیہ دی حد تک ذمہ دار ہُندی اے۔ کمپنی نوں قرضہ فراہم کرنے والے کمپنی دے تاجراں دی ذاتی جائیداد اُتے کوئی حق نئيں جتا سکدے۔ مثال دے طور اُتے جے ایسی کمپنی دے کسی تاجر نے کمپنی دے منافع توں ذاتی گھر بنایا تے بعد وچ کمپنی دیوالیہ ہوئے گئی تاں قرض خواہ اس گھر نوں بیچ کر اپنی رقم وصول کرنے دا حق نئيں رکھدے۔ ایسا قانونی وجود صرف حکومت عطا کر سکدی اے جو قانون بناندی اے۔
ایداں دے قانونی وجود (لمیٹڈ کمپنی) نوں غیر ذمہ داری یا غبن دی صورت وچ حکومت صرف جرمانے دی سزا سنیا سکدی اے تے قید تے پھانسی دی سزا "قانونی وجود" نوں دینا ناممکن اے۔
تریخ
[سودھو]نوبل انعام یافتہ دانشور تے کولمبیا یونیورسٹی دے صدر نکولس مرے بٹلر توں 1911ء وچ کِسے نے پُچھیا کہ کس سب توں اہم ایجاد نے صنعتی انقلاب نوں ممکن بنایا؟ بھاپ دا انجن؟ یا بجلی؟ انہاں دا جواب سی کہ نئيں، ایسی ایجادات اس وڈی تے طاقتور دریافت دے اگے کچھ وی نئيں۔ اوہ دریافت جس دی وجہ توں اساں جدید دور دریافت کیہ اوہ “لمیٹڈ کمپنی” سی۔[۲]
برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دنیا دی پہلی کمپنی سی جسنوں 1600ء وچ ملکہ الزبتھ نے لمیٹڈ کمپنی دا حق شاہی فرمان (چارٹر) دے ذریعے عطا کيتا۔ اس دا مطلب سی کہ ایسی تجارت کوئی تے نئيں کر سکدا (یعنی مونوپولی)۔ ایہ دوسرے ملکاں نوں پرتن، تشدد کرنے تے فراڈ کرنے (معاہدے کے دے توڑنے) دا سرکاری اجازت نامہ سی جس نے تریخ دے دھارے دا رخ موڑ دتا۔
- "کمپنیاں قوانین اُتے اثرانداز ہوئے سکدیاں نيں۔ اربابِ اختیار نوں فنڈ کر سکدیاں نيں۔ ایسٹ انڈیا کمپنی نے برطانوی سیاستداناں دے نال اچھے تعلقات دی افادیت سیکھ لی سی۔ جدوں 1770 وچ قحطِ بنگال دی وجہ توں کمپنی دی آمدنی ختم ہوئی تاں برطانوی قانون سازاں نے اسنوں دیوالیہ ہونے توں بچانے دے لئی قانون سازی کیتی۔ اس وچ چائے دی برآمد توں حاصل ہونے والے محصولات اُتے ٹیکس توں چھُٹ سی۔ ایہ اوہ قانون سی جس دی وجہ توں بوسٹن ٹی پارٹی دا واقعہ ہويا تے امریکا دی برطانیہ توں آزادی دا سبب بنیا۔ ایويں کہیا جا سکدا اے کہ امریکا دی آزادی دی اک وجہ سیاستداناں اُتے کارپوریٹ دا زیادہ اثر سی۔"[۲]