صنعتی انقلاب
صنعتی انقلاب 18ویں توں 19ویں صدی دے وشکار دا ویلہ اے جدوں برطانیہ چ وائی بیجی انڈسٹری تجارت تے کم کاج چ تبدیلیاں آیان جنان نے فیر باقی دنیا تے وی اثر پایا۔
صنعتی انقلاب اٹھارہاں تے انیہويں صدی دے درمیانی عرصہ وچ زراعت، کان کنی، مواصلات تے دریافت وچ کئی وڈی تبدیلیاں دا تذکرہ اے جس دی وجہ توں برطانیہ وچ خاص طور اُتے وڈے پیمانے اُتے سماجی و معاشی تبدیلیاں رونما ہوئیاں۔ ایہ تبدیلیاں وقت دے نال نال پورے یورپ، شمالی امریکا تے فیر پوری دنیا وچ رونما ہوئیاں۔ صنعتی انقلاب دی وجہ توں انسانی تریخ نے اک نواں موڑ لیا، جتھے زندگی دے ہر شعبہ وچ اک یا دوسری صورت وچ مثبت تبدیلیاں دیکھی گئياں۔
18واں صدی دے اواخر وچ سلطنت برطانیہ وچ انسانی مشقت تے جانوراں دی مدد توں چلنے والی معیشت وچ مشین دے استعمال کیتی جانب تبدیلی رونما ہوئی۔ سب توں پہلے کپڑے دی صنعت نوں میکانیکی انداز وچ چلایا گیا تے فیر لوہے دی صنعت وچ عظیم ترقی ہوئی جس دی وجہ توں کوئلے دے استعمال وچ بے پناہ اضافہ ہويا۔[۲] ايسے دور وچ تجارت دے شعبے نے وی نويں راہاں دیکھو کیونجے دنیا وچ آبی رستےآں، سڑکاں تے ریل دے ذریعے مواصلات تے ترسیل وچ اضافہ و ترقی ہوئی۔ دنیا وچ بھاپ توں چلنے والے انجن متعارف ہوئے تے انھاں کوئلے دی مدد توں چلایا جاندا سی، جدوں کہ ایہی تریخ دنیا وچ مشین دی عظیم ترقی توں تعبیر دی جانے والی ایجاد تصور کيتی جاندی اے۔ مواصلات و سامان تجارت دی ترسیل وچ اس ترقی دی وجہ توں پیداوار وچ خاطر خواہ اضافہ ہويا تے دنیا وچ کپڑے دی صنعت نے بطور خاص بے پناہ ترقی کيتی۔[۳] دھات بارے تحقیق وچ 19واں صدی دے اوائل وچ بے پناہ ترقی دیکھی گئی جس دی وجہ توں صنعت وچ ترقی تاں ہوئی لیکن اس دے نال نال مشین سازی دی صنعت نے وی ترقی دی جس دی وجہ توں کپڑے، لواے، کوئلے دی صنعت دے علاوہ دوسری صنعتاں نے ايسے دور وچ ترقی دی نويں منازل طے کرنا شروع کيتیاں ۔ برطانیہ توں اٹھنے والے اس انقلاب نے مغربی یورپ تے فیر شمالی امریکا وچ دستک دتی تے انیہويں صدی وچ ہی بالآخر پوری دنیا وچ اپنے پیر جما دیے۔ سماج اُتے اس صنعتی انقلاب دے دوررس اثرات مرتب ہونا شروع ہوئے گئے۔[۴]
اٹھرہواں صدی وچ شروع ہونے والا پہلا صنعتی انقلاب 1850ء وچ دوسرے صنعتی انقلاب وچ اس وقت ضحم ہويا جدوں تکنیک تے معیشت نے بالآخر تیز رفتاری توں ترقی کرنا شروع کیتا۔ اس دور وچ بھاپ توں چلنے والے انجن، کشتیاں، ریل تے فیر انیسیاں صدی وچ ایندھن توں چلنے والے تے بجلی توں جلنے والے انجن دنیا وچ متعارف ہوئے۔ دنیا وچ صنعتی انقلات دے پھیلاؤ بارے تریخ داناں وچ اختلاف پایا جاندا اے، مگر اس گل اُتے ضرور اتفاق اے کہ اس عظیم انقلاب نے برطانیہ توں 1780ء وچ جنم لیا تے فیر 1830ء و 1840ء تک پوری دنیا وچ اس دی بازگشت سنائی دتی جانے لگی۔[۵][۶]
ویہويں صدی دے قابل ذکر تریخ دان جداں جان کلیفماں تے نکولس کرافٹس دے مطابق معاشی تے سماجی تبدیلی دا عمل یک مشت نئيں سی بلکہ ایہ تاں درجہ بدرجہ وقوع پزیر ہونے والا عمل سی جس نوں کِسے وی صورت وچ انقلاب نئيں کہنا چاہیے، ایہ تاں تریخ انسانی وچ اک عظیم و شان تبدیلی سی جو کِسے وی طرح انقلاب دی تعریف اُتے پورا نئيں اترتی۔ اس بارے ہن وی تریخ داناں وچ اختلاف واضع اے۔[۷][۸] ایتھے ایہ گل قابل غور اے کہ صنعتی انقلاب برپا ہونے تے جدید معیشت دے وجود وچ آنے توں پہلے جی ڈی پی دا تناسب بہتر سی ۔[۹] اس بارے کہیا جاندا اے کہ گو کہ فی کس آمدنی وچ اضافہ تاں ہويا اے تے اس وچ وقت دے نال نال اضافہ وی ہُندا رہیا، جو صنعتی انقلاب دے ثمرات نيں مگر ایہ گل قابل غور اے کہ اس دے نال نال آبادی وچ اضافہ وی ايسے تناسب توں ہويا اے تے وقت دے نال افراط زر وچ اضافے دے باعث ترقی دا ایہ تناسب صنعتی انقلاب برپا ہونے توں پہلے دے دور دے مقابلے وچ کم سطح اُتے آ جاندا اے۔[۱۰] شماریات توں واضع اے کہ سالانہ ترقی دا تناسب صنعتی انقلاب دے پہلے سٹھ سال وچ 4۔2 فیصد، انیہويں صدی وچ 1 فیصد رہیا جدوں کہ ایہی تناسب 18واں صدی توں پہلے تقریباً 1 فیصد دے آس پاس رہیا کردا سی ۔ بہرحال، صنعتی انقلاب دے جو وی حالات رہے ہاں یا اس دے جدید معیشت اُتے جداں وی اثرات رہے ہون، تریخ دان اس گل اُتے متفق نيں کہ صنعتی انقلاب دے نتیجے وچ آنے والی تبدیلیاں عظیم سن تے نويں ایجادات نے تریخ انسانی نوں نويں خطوط اُتے استوار کیتا تے مجموعی طور اُتے انسانی طرز زندگی وچ بہتری دیکھنے وچ آئی اے۔[۱۱]
حوالے
[سودھو]- ↑ واٹ سٹیم انجن تصویر: یو پی ایم میڈرڈ دے سکول آف ٹیکنالوجی وچ یادگار دے طور اُتے موجود
- ↑ راجر بیک بی۔ (1999ء). . میک ڈوگل لٹل.
- ↑ "معاشی ترقی دے چیدہ اسباب", . آکسفورڈ یونیورسٹی پریس.
- ↑ رسل براؤن. . جیمز اینڈ جیمز، ارتھ سکین.
- ↑ ایرک ہوبزبام. . ویڈن فیلڈ اینڈ نکلسن لمیٹڈ.
- ↑ جوزف ای انکوری. . کیمبرج یونیورسٹی پریس.
- ↑ میکسین برگ، پاٹ ہڈسن (1992ء). 45. اکنامک ہسٹری ریویو.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
باہرلے جوڑ
[سودھو]وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: صنعتی انقلاب |
- انٹرنیٹ منبع: صنعتی انقلاب Archived 2009-08-31 at the وے بیک مشین
- بی بی سی ہسٹری: صنعتی انقلاب
- نیشنل میوزیم آف سائنس اینڈ ہسٹری: مشیناں تے شخصیتاں
- صنعتی انقلاب تے طرز زندگی کلارل ننڈیلی دے قلم سے
- صنعتی انقلاب وچ مزدوراں دا کردار
- انقلاب دے داعی Archived 2006-03-08 at the وے بیک مشین
- صنعتی انقلاب—آرٹیکل، ویڈیو، تصاویر تے حقائق