لوکدھارا دے عنصر
لوکدھارا دے عنصر
[سودھو]موکھکتا
[سودھو]لوکدھارا دی تشریح تے وچار لئی موکھکتا دا عنصر ودھیرے اہم جاپدا اے۔ جس سبھیاچار وچ بولی دا کوئی لکھتی روپ نہیں اے، اس وچ لگبھگ سارا کمیونیکیشن زبانی روپ وچ ہی کیتا جاندا اے۔ مگر ایلن ڈنڈیز دا وچار اے کہ اس ماپ دنڈ نوں اپناؤن نال اصولی پدھر تے کئی سمسیاواں پیدا ہو جاندیاں ہن۔ سبھ توں پہلی گل ایہہ اے کہ جس سبھیاچار وچ بولی دا کوئی لکھتی روپ نہیں اے اس وچ لگبھگ سارا کمیونیکیشن زبانی روپ وچ ہی کیتا جاندا اے۔ اجیہے سبھیاچار وچ بولی، شکار دیاں ودھیاں جاں ویاہ دے نیم، آدی پشت در پشت زبانی روپ وچ ہی تردے ہن۔ دوسری گل ایہہ اے کہ لوکدھارا دے بہت سارے روپ زبانی دے الٹ صرف لکھتی روپ وچ ہی وئکت تے سنچارت ہندے ہن، جویں آٹوگراف کتاب والے شعری - بند، حاشیہ ٹپنیاں اتے روایتی چٹھیاں آدی۔ زبانی کمیونیکیشن والے ماپ - دنڈ متعلق تیسری مسئلہ ایہہ اے کہ لوکدھارا دے کجھ روپ جسمانی حرکتاں تے انحصار ہندے ہن۔ بھاویں زبانی نوں لکھت روایت دے تجزیہ نال ہی متعلق کیتا گیا اے۔ [۱]
روایت
[سودھو]روایت لوکدھارا دا اہم عنصر اے۔ روایت نال میل توں بنا لوکدھارا جیونت ہی نہیں رہِ سکدی۔ روایت وچ اوہی پکھ آؤندے ہن جو پشت در پشت اگے چلے آؤندے ہن۔ پر ٹی۔ ایس۔ ایلیئٹ اس گل نال سہمت نہیں اے۔ اوہ روایت نوں اک اہم عنصر نہ مندا اے پر اس دی اندھا دھندھ پیروی نوں ٹھیک نہیں مندا۔ اس مطابق، "روایت اک بہت ہی مکمل اہمیت دی چیز اے۔ ایہہ وراثت وچ حاصل نہیں کیتی جا سکدی اتے جے کسے نے اس نوں حاصل کرنا ہی اے تاں اجیہا کرن لئی چوکھی گھالنا اتے لگاتار سرڑ دی لوڑ ہوویگی۔ اتہاس گواہ اے کہ کوئی وی سماج اپنی روایت نوں بھلّ نہیں سکدا۔ لوک گروہ دے علم وچ روایت دے انشاں دی ہوند ہی لوکدھارا اے۔ ڈاکٹر۔ ونجارا بیدی مطابق، "لوک رہتل دی سفر سدا روایت مکھ رہی اے اتے اس سفر دا سارا اڈنبر لوک دھارا دا ہی ساکار اے۔" لوکدھارا وچ لوک جیون دیاں پرمپراواں نوں ہی دیکھیا جاندا اے۔[۲]
لوکمانس
[سودھو]لوکدھارا دا تیجا خاص عنصر لوکمانس اے جو لوکدھارا وانگ ہی سماج تے لوکاں نوں روایت وانگ پشت حاصل ہندا اے۔ ڈاکٹر۔ ونجارا بیدی دے وچار مطابق "لوک سنسکتی دی ہر دماغی تے بھوتک پکریا دے ویگ دا مول سروت گروہی چتّ ہندا اے۔ اسے گروہی چتّ نوں لوک من کیہا جاندا اے۔ لوک من دا مکھ لچھن اسدا ترک رہت ہونا دوجا اسدا پراسرار ہونا اے۔ لوک مانس نوں چار طبقےآں وچ ونڈیا جا سکدا اے۔ پہلاں، لوک من انوکھا سوچ سوچ وچار دا روپ اے۔ لوک من نوں سوچ اتے واستوکتا وچ کوئی انتر دکھائی نہیں دندا اے۔ لوک من دا واستوکتا دا تجزیہ سائنسدان من نالوں وکھرا ہندا اے۔ لوک من لئی اوہ سبھ کجھ اصلی اے جو کلپیا جا سکدا اے۔ جو سوچ وچ آ سکدا اے اوہ ممکن اے، جو ممکن اے اوہ اصلیت اے۔ دوجا، لوک مانس دا یعقین جادو - ٹونے، منتر، جنتر نال ناممکن کماں نوں ممکن بنا سکدا اے۔ اوہ اس نوں قدرتی طاقت دے اک ترقی دے روپ وچ ہی پروان کردا اے۔ جادو ٹونے دے ماہر انسان نوں سیانا جاں چیلا آکھیا جاندا اے۔۔ تیجا، لوک مانس چیتناوادی سوچ وچار اے۔ لوک مانس دا ایہہ یعقین اے کہ جس وستو دا ناں اے اس دی شکل اے۔ جس دا سریر اے اس وچ جان وی اے کیونکہ آتمشیل مفکر مطابق جڑھ وچ چیتنتا اے۔ چوتھا، لوکک اتے استاد کھیتر وچ کئی طرحاں دیاں ریتاں وچ یعقین رکھیا جاندا اے۔ دیوی دیوتیاں نوں خوش کرن لئی، بیماری دور کرن لئی کئیاں ریتاں کیتیاں جاندیاں ہن۔
لوک پروانگی
[سودھو]لوکدھارا دا اک پمکھّ عنصر لوک پروانگی اے۔ لوکدھارا یتناں ولوں گھڑی نہیں جاندی، اسدی اپج سہج سبھا ہندی اے۔ ڈینش بولی سائنسدان جیسپرسن دا وچار اے کہ کسے وی پکار دے لوک ساہت دی رچنا صرف اک انسان ہی کردا اے، پچھوں ادلا بدلی بھاویں سارا سماج کردا اے۔ اس دا مطلب ایہہ ہویا کہ کوئی لوک گیت، لوک کہانی جاں کوئی لوک کہانی کسے اک انسان دی رچنا ہندی اے، پچھوں لوک اس وچ ویلے ویلے بدلی کردے رہندے ہن اتے اسنوں پروانگی دے کے توردے رہندے ہن۔ لوکدھارا دی سامان وچ بہت کجھ لوک گروہ ولوں ہی ہوند وچ آؤندا اے۔ کوئی رچنا جو بھاویں کسے اک انسان دی اے جاں کہ گروہی منڈلی دی اے، جدوں تک لوک گروہ اسنوں پروانگی دے کے اگے نہیں توردا، اوہ پشت در پشت اگے جان والی چیز نہیں بنیگی، نہ ہی اس وچ روایت دے انش شامل ہو سکنگے۔ ایہہ گل پکی ہو چکی اے کہ لوکدھارا دے بہتے عنصر اک پیڑھی توں دوجی پیڑھی تک زبانی روپ وچ چلدے آئے ہن۔ [۴]