لوک پرمپرا اتے ساہت (کتاب)
| لکھاری | سوہندر سنگھ ونجارا بیدی اتے جتندر بیدی |
|---|---|
| دیس | بھارت |
| بولی | پنجابی |
| موضوع | لوک دھارا اتے ساہت |
| چھاپن آلے | پرمپرا پرکاشن،دلی |
| قسم ذرائع ابلاغ | پرنٹ |
| صفے | 205 |
لوک پرمپرا اتے ساہت،ونجارا بیدی اتے جتندر بیدی دی اڈیٹ کیتی کتاب ہے۔ونجارا بیدی پنجابی لوک دھارا وچّ اک وڈی شخصیت ہے۔اس لئی ایہہ کتاب پنجابی سبھیاچار تے لوک-دھارا دے میدان وچّ اہم کتاب ہے۔
کتاب بارے
[سودھو]اس کتاب وچّ وکھ-وکھ ودواناں دے لیکھ دتے گئے ہن جو لوک-دھارا نال سنبندھت وکھ-وکھ وشیاں تے چاننا پاؤندے ہن۔ایہناں لیکھاں دی گنتی 35 ہے،جو ہیٹھ لکھے مطابق ہے :
- لوک-دھارا اتے ساہت- ونجارا بیدی
- پنجاب دے پکھیواسی قبیلے :ویاہ سنسکار- ڈاکٹر.کرنیل سنگھ تھند
- اودھو کاہن دی گلّ سنا کوئی- ڈاکٹر.ہربھجن سنگھ
- روایتاں :کندھ دی سواری- (لوکدھارا وشو کوش)
- تلنگیاں دے گیت- شہریار
- مدھکالی کتھا دے دو روپ:مڈھی تے اصلا- ونجارا بیدی
- لوک کہانیاں دی خانا بدوشی- جوگندر کیروں
- سجے-کھبے دا سنکلپ- ل.و.ک
- لوک-کاو روپ پتل- نروندر سنگھ
- لوک-گیت :نمن گیت- اقبال سنگھ
- لوک ورثہ- ڈاکٹر.روشن لال آہوجا
- پنجابی لوک-اودان اتے استری- رائے جسبیر
- کاوَ تے لوک-کاوَ- ونجارا بیدی
- لوکیان ادھٔین:نوَ پرپیکھ- ڈاکٹر.ترلوک سنگھ کنور
- بھائی گرداس دی پہلی وار :لوکیانک ادھٔین- ڈاکٹر.جگبیر سنگھ
- اکوتر سو دا سنکلپ- ل.و.ک
- وچّ-وچّ رکھ دے موریاں- شہریار
- مائی سانجھی- ل.و.ک
- کتھا –واچک شیلیاں(لوک سنچار جگتاں دے روپ وچّ)- ڈاکٹر.آتمجیت سنگھ
- لوک-ساہت :پنر ملنکن- شیام پرمار
- پنجابی لوکیان وچّ مہاراجہ رنجیت سنگھ- ڈاکٹر.دھرم سنگھ
- ساڈا لوک ورثہ (مراسیاں دیاں ٹچکراں)- گرمیت کور باہن
- کاوَ سنسکار تے لوک من- ونجارا بیدی
- متھّ دا ادھٔین- ڈاکٹر.ستندر سنگھ نور
- لوک ورثے دی سنبھال- ڈاکٹر.کرنیل سنگھ تھند
- پران کتھا ،دھرم تے انشٹھان- جوگندر کیروں
- لوکیان،بانی،ساکھیاں تے چنہ- ڈاکٹر.تارن سنگھ
- گورو نانک بانی دا لوک-تاتوک ادھٔین- جگجیت سنگھ
- لوکیان تے لوکیان-شاشتر- ڈاکٹر.جگبیر سنگھ
- گلی-گلی ونجارا پھردا- افضل پرویز
- پرمانک لوک گیت-اک پچھان- ناہر سنگھ
- کہ راجا رسالو تے پورن سمکالی سن- ل.و.ک
- لوک اتے لوک-سنسکرتی- ونجارا بیدی
- چھنت کاوَ روڑی- ڈاکٹر. مہیندر کور گلّ
- لوکیان تے منووگیان- ڈاکٹر.روشن لال آہوجا
- ونجارا بیدی اپنے پہلے لیکھ لوکدھارا اتے ساہت بارے لکھدے ہن کہ لوکدھارا،لوک-سنسکرتی وچوں ہی اپجدی ہے۔لوکدھارا،لوک-سنسکرتی دا ہی بھاوک تے بودھک پرپنچ ہے۔پرمپرا مکھ چی جاں ہی لوک-سنسکرتی دی یاترا کردیاں ہن اتے اس یاترا دا آڈمبر ہی لوکدھارا دا پاسار ہے۔لوک-سنسکرتی دی مانسک تے بھوتک پریکریا پچھے سموہک چت کم کردا۔
لیکھک کہندا ہے کہ ساڈیاں ہن تکّ دیاں پراپتیاں پچھے کوئی لوکدھارائی روڑی ہی کم کر رہی سی۔لیکھک کہندا ہے کہ لیکدھارا دیاں روڑیاں اتنیاں سارتھک ہن کہ ایہناں توں بناں کوئی مہان ساہتک سرجنا اسمبھو جاپدی ہے۔اس تے لیکھک مدھکالی ساہت دی اداہرن دے کے دسدے ہن کہ مدھکال وچّ رچے جان والے ساہت وچّ کسے دا وستو لوکدھارائی ہے اتے کسے دا روپ اتے ساہت دا وستو اتے روپ دوویں ہی لوکدھارائی ہن۔اس طرحاں اوہ کہندے ہن کہ آدھونک ساہت وچّ جو کجھ وی رچیا جا رہا ہے ایہہ لوک-منک توں باہر ہو کے نجّ-منجّ دوارا رچیا جا رہا ہے
- اس توں بعد اس کتاب وچّ کرنیل سنگھ تھند،نروندر سنگھ، اقبال دیپ،ڈاکٹر. جگبیر سنگھ،جوگندر کیروں،ڈاکٹر.روشن لال اہوجا،ناہر سنگھ،جگجیت سنگھ آدی لیکھکاں نے لوک- دھارا نال سنبندھت وکھ-وکھ وشیاں اتے گلّ کیتی ہے۔
- اس کتاب وچّ پنجاب دے پکھیواس کبیلیا دی گلّ کیتی گئی ہے جو اک توں دوجی تھاں گھمدے رہیندے ہن۔جناں دا کوئی اک پکا ٹکانا نہیں۔پکھیواس قبیلیاں وچّ ویاہ نال سنبندھت رسماں دی گلّ کیتی گئی ہے۔
- اس پستک وچّ لوک روایتاں بارے گلّ کردیاں لیکھک کہندا ہے کہ روایتاں ساڈا قیمتی ورثہ ہن۔ایہناں وچّ وی لوکدھارا دیاں روڑیاں دا جلو دکھائی دندا ہے۔تلنگیاں دے گیتاں دا ویروا ملدا ہے۔لیکھک انوسار لوک-گیت کار جس بارے گیت کہندا ہے اوہ اچیت طور تے ہی لوک-منک دا حصہ بن جاندی ہے۔جویں :
"ادھیں راتیں اٹھیا تلنگا نام ہری دا جپدا،
؎ ڈکے ڈولے کٹھے کرکے چاہ دا پتیلا رکھدا،
تتی-تتی تاں چاہ پی لیندا جاندا کالجا بلدا،
ناں پرمیچھر دا لیکے گدھے وچّ وڑدا ،نہ پرمیچھر دا..." اس طرحاں لیکھک دسدا ہے کہ ایہہ گیت تلنگے دا نہیں تلنگے بارے ہے جو کہ لوک-منک دوارا سوکاریا گیا ہے۔
- ونجارا بیدی مدھکالی پنجابی کتھا روپ تے پرمپرا بارے دسدے ہوئے کہندے ہن کہ مدھکالی کرا دے دو روچک روپ ہن 'مڈھی تے اصلے'۔اوہ دسدے ہن کہ ایہناں کتھاواں دی سرجنا کلپنا دے سنجوگ نال انوکھا روپ دھارن کر لیندی ہے۔مڈھی اتے میوتھّ دا مول انتر دسیا گیا ہے۔لیکھک کہندے ہن کہ مڈھی جدوں کسے ستھان نال سنبندھت ہووے تاں اوہ ستھانک دند-کتھا دا روپ دھار لیندی ہے۔اس طرحاں اوہناں نے اس کتاب دے اک لیکھ وچّ 'مڈھی اتے اصلے' دو مدھکالی کتھاں روپاں توں جانو کرایا ہے۔
- جوگندر کیروں دے لیکھ وچّ لوک-کہانیاں نال سنبندھت گلّ کیتی گئی ہے۔اوہ کہانی نوں لوکیان وچّ مہتوپورن ستھان دندے ہن کہ متھّ اتے روایت نوں عامَ طور تے لوک-کہانی دے ارتھاں وچّ ہی لیا جاداں ہے۔اس طرحاں اس کتاب وچوں لوکاں دی سادھارن کلپنا اتے اساری گئی لوک کہانی دی یاترا توں لوک-کلپنا ولّ جاری رہندی ہے اتھے اک بندو توں سفر کردی ہوئی ہورناں سبھیاچاراں ولّ وی جاری رہندی ہے۔
- ڈاکٹر.نروندر سنگھ دے لیکھ لوک-کاو روپ 'پتل'بارے جانکاری ملدی ہے۔جس وچّ لیکھک دوارا دسیا گیا ہے کہ اس کاوَ روپ دا سنبندھ ویاہ دے خوشیاں بھرے دہاڑے نال ہے۔اس دی پریبھاشا دسّ کے اسدی مہتتا دسی گئی ہے۔اس کاو-روپ دا جنم ساڈے سنسکاراں نال سنبندھت ہون کرکے اس نوں اک لوک-کاو روپ دا ناں دتا گیا ہے۔اس لیکھ وچّ اس کاو-روپ دا اتہاس اتے شیلی دسّ کے اس توں پاٹھکاں نوں جانو کرایا گیا ہے۔
- اقبال دیپ لوک گیتاں بارے گلّ کردیاں ہویاں دسیا ہے کہ جدوں توں منکھی بولی دا جنم ہویا ہے ادوں توں ہی لوک-گیتاں دا جنم ہویا ہے۔منکھ نے اپنی بولی دا اظہار لوک-گیتاں راہیں ہی کیتا ہووےگا۔اوہناں نے لوک-گیتاں دی وڈیائی کردے ہوئے کیہا ہے کہ لوک گیت چھوٹے آکار تے کلپنا نال لئی پھردے ہن۔
- ڈاکٹر.روشن لال آہوجا لوک ورثے بارے گلّ کردیاں کیہا ہے کہ اس لوک-ورثے بارے گلّ کردیاں کیہا ہے کہ اس لوک-ورثے کرکے ہی لوک-ساہت جیوندا رہا ہے۔جس کرکے موکھک ساہت ساڈی پونجی بن گیا۔اسیں اپنے آپ نوں بڑے گورو نال پنجابی آکھن تے اکھواؤن لگے۔
- رائے جسبیر نے اپنے لیکھ 'پنجابی لوک-اودان اتے استری' وچّ مڈھلی ساماجک بنتر بارے دسدیاں ہویاں استری دی دشا نوں پیش کیتا ہے اتے اس سمیں دے رجواڑاشاہی اتے جگیردار سماج دوارا استریاں دے شوشن سنبندھی اتے غلامی سنبندھی بات پائی ہے۔
- ڈاکٹر.جسبیر سنگھ نے اپنے لیکھ وچّ بھائی گرداس دی پہلی وار:دا لوک یانک ادھٔین کیتا ہے۔اوہ دسدے ہن کہ بھائی گرداس دے کاوَ-سرجن دی اینی مہتتا دا کارن اسدا لوکیان نال ڈونگھا سنبندھ ہے۔
- ڈاکٹر.کرنیل سنگھ تھند اپنے لیکھ وچّ لوک-ورثے دی سنبھال سنبندھی گلّ کردے ہوئے کہندے ہن کہ اسدی سنبھال لئی فوری لوڑ ایہہ ہے کہ لوک-ورثے دے سارے بھنڈار نوں نیم-بدھم یوجنا ادھین اکٹھا کیتا جائے۔اسدی سنبھال لئی وشیش اجائب گھر بنائے جان۔جسدی سہائتا نال اپنے کلچر دی پنر اساری کیتی جا سکے جس راہیں لوکاں وچّ سبھیاچارک جاگرتی آ سکے۔لیکھک کہندا ہے کہ لوک-ورثے دی سنبھال کرن نال ہی ساڈی سنسکرتی دا پرسار اتے پرچار ہو سکیگا۔اس طرحاں کرنیل سنگھ تھند اپنے لیکھ وچّ لوک-ورثے دی سنبھال لئی چنتاجنک ہن۔
- جگجیت سنگھ گورو نانک بانی دا لوکتاتوک ادھٔین کردے ہوئے کہندے ہن کہ گورو نانک دی بانی لوک-جیون دا ضروری تتّ اس لئی بنی کیونکہ اس کاوَ وچّ لوک-تتّ بھرپور ماترا وچّ پائے گئے ہن۔لوک-جیون دا کوئی وی ویروا گورو کوی توں بچ نہیں سکیا۔
- اس توں علاوہ اس کتاب وچّ ہور وی وکھ-وکھ وشیاں نال سنبندھت لیکھ ملدے ہن۔جویں:پرمانک لوک-گیت،لوک-سچ،روایتاں،رسماں،وہم-بھرمم،منوتاں،لوک اتے لوک-سنسکرتی،چھنت-کاوَ،لوکیان اتے منووگیان، لوک-دھرم آدی۔
- اس طرحاں انت وچّ اسیں کہہ سکدے ہاں کہ ونجارا بیدی اتے جتندر بیدی نے اس پستک نوں ساڈے سبھیاچار اتے لوک-دھارا دے وکھ-وکھ پکھاں نوں کھنگالدے ہوئے لوک-پرمپرا اتے ساہت دے ادکھّ دسحدیاں توں جانو کرواؤندے ہن ۔