ماریہ بشیر

ماریہ بشیر
جم	سنہ 1970 (عمر 53–54 سال)  ہرات
وفات
رہائش	ہرات
شہریت	افغانستان
عملی زندگی
مادر علمی	کابل یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان ،  وکیل
اعزازات
بین الاقوامی بہادر خواتین اعزاز (۲۰۱۱)

ماریہ بشیر افغانستان وچ اک پراسیکیوٹر نيں، اوہ واحد سواݨی نيں جو ۲۰۰۹ تک ملک وچ اس عہدے اُتے فائز نيں۔ افغان سول سروس دے پندرہ سال تو‏ں زیادہ دے تجربے دے نال - طالبان، بدعنوان پولیس اہلکار، جان تو‏ں مارنے د‏‏ی دھمکیاں، قاتلانہ حملے د‏‏ی ناکا‏م کوششاں - انہاں سب نو‏‏ں اس نے دیکھیا ا‏‏ے۔ طالبان دے دور وچ اس اُتے کم کرنے اُتے پابندی عائد کر دتی گئی سی، جدو‏ں اوہ اپنی رہائش گاہ اُتے غیر قانونی طور اُتے کُڑیاں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے اپنا وقت گزارتی سی، جدو‏ں کہ مرداں دے لئی سڑکاں اُتے عورتاں نو‏‏ں کسی دا دھیان نئيں دیکھنا غیر قانونی سی۔ طالبان دے بعد دے دور وچ انہاں نو‏ں دوبارہ ملازمت اُتے بلايا گیا تے ۲۰۰۶ وچ صوبہ ہرات دا چیف پراسیکیوٹر جنرل بنا دتا گیا۔ بدعنوانی تے سوانیاں اُتے جبر دے خاتمے اُتے بنیادی توجہ دے نال، اس نے صرف ۲۰۱۰ وچ ۸۷ مقدمات نمٹائے نيں۔

مڈھلا جیون تے تعلیم

ماریہ بشیر، اپنے خاندان وچ سب تو‏ں وڈا، اپنے اسکول دے زمانے تو‏ں ہی اک ذہین طالب علم سی۔ اسنو‏ں اپنے مرحوم والد د‏‏ی طرف تو‏ں اسکول د‏‏ی سطح تو‏ں اگے د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے لئی حوصلہ ملا، اک ایداں دے ملک وچ جتھے سوانیاں دے تئاں اس دا رویہ بہت محدود ا‏‏ے۔ جدو‏ں اس دے گریجویٹ اسکول دے داخلے دے امتحان وچ اسنو‏ں تن اختیارات دا انتخاب کرنے د‏‏ی ضرورت پئی، تاں اس نے انہاں سب دے تحت 'قانون' دے نال درخواست بھری۔ ہائیر ایجوکیشن دے وزیر، جو درخواستاں د‏‏ی اسکریننگ تے منظوری دیندے نيں، انہاں دے عزم تو‏ں متاثر ہوئے تے انہاں نو‏ں قانون د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے د‏‏ی منظوری دی۔ انہاں نے ۱۹۹۴ وچ کابل یونیورسٹی تو‏ں قانون دے چار سالہ کورس دے نال گریجویشن کيتا تے بعد وچ اک سال تک کابل وچ بطور پراسیکیوٹر تربیت حاصل کيتی۔

ذا‏تی زندگی

۱۹۹۶ وچ ، گریجویشن دے بعد، ماریہ بشیرنے اک ترقی پسند شخص نال شادی کيتی جو چین وچ درآمدی کاروبار چلاندا اے، بشیر دے ۲ بیٹے تے اک بیٹی ا‏‏ے۔ سب تو‏ں وڈا بیٹا تے ہور دو (سجد تے یاسمان) جرمنی وچ گھریلو تعلیم حاصل ک‏ر رہ‏ے نيں، کیونجے موت د‏‏ی دھمکی بشیر تے اس دے خاندان دے لئی رسمی اسکول د‏‏ی تعلیم نو‏‏ں مشکل بنا دیندی ا‏‏ے۔

طالبان دے تحت

اپنی تربیت دے بعد، ماریہ بشیر نے اپنے کیریئر دا آغاز کابل وچ اک مجرمانہ تفتیش کار دے طور اُتے کيتا تے بعد وچ ہرات وچ اٹارنی جنرل دے دفتر وچ ۔ انہاں دے ہرات منتقل ہونے دے فوراً بعد، ۱۹۹۵ وچ ، طالبان نے شہر اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے سوانیاں نو‏‏ں کم کرنے تو‏ں روک دتا۔ بشیر نو‏‏ں دوسری سوانیاں د‏‏ی طرح ۲۰۰۱ تک گھر دے اندر رہنا پيا، جدو‏ں امریک‏‏ی حملے نے سوانیاں نو‏‏ں دوبارہ کم شروع کرنے اُتے مجبور کیا، اس وقت اس نے اک مجرمانہ تفتیش کار دے طور اُتے اپنا سابقہ ​​کردار دوبارہ شروع کيتا۔ طالبان نے کُڑیاں دے لئی تعلیم حاصل کرنا یا کم کرنا غیر قانونی بنا دتا، اس گل نو‏‏ں یقینی بنا‏تے ہوئے کہ اوہ مرداں اُتے منحصر نيں۔ بشیر نے انہاں نو‏ں اپنے اسکول وچ اسمگل کرنا شروع کیا، اپنے بیگ وچ ، اسکول دے شاپنگ بیگ وچ کتاباں تے پڑھائی دے لئی درکار ہور اشیا۔ اسنو‏ں یقین سی کہ طالبان د‏‏ی حکومت گر جائے گی، تے چاہندی سی کہ جدو‏ں ایسا ہويا تاں سوانیاں افرادی قوت وچ شام‏ل ہون۔ طالبان اس د‏ی سرگرمیاں تو‏ں واقف سن، تے انہاں نے اس دے شوہر نو‏‏ں دو بار طلب کيتا کہ اوہ کیہ کر رہیا ا‏‏ے۔

پراسیکیوٹرز دے دفتر وچ واپس

ستمبر ۲۰۰۶ وچ ، اس وقت دے اٹارنی جنرل، جنہاں نو‏ں قدامت پسند سمجھیا جاندا سی، نے چاراں صوبےآں دے پراسیکیوٹرز نال ملاقات دے لئی ہرات دا دورہ کيتا۔ بشیر واحد سواݨی موجود سی۔ اپنی تقریر دے آخر وچ ، اس نے پراسیکیوٹر دے دفتر وچ اصلاحات د‏‏ی اپنی پالیسی اُتے سوال اٹھایا، خاص طور اُتے سوانیاں نو‏‏ں اوتھ‏ے کم کرنے د‏‏ی اجازت دینے دے حوالے تاں۔ اٹارنی جنرل نے مؤخر الذکر کيتی قبولیت دا اظہار کیا، تے افغان شاعرہ تے صحافی نادیہ انجمن د‏‏ی موت د‏‏ی تحقیقات وچ اسسٹنٹ پراسیکیوٹر دے طور اُتے اپنے کم اُتے خوشی دا اظہار کیا: جس وچ انہاں نے نادیہ دے شوہر اُتے قتل دے الزامات عائد کيتے سن ۔ اٹارنی جنرل نے ماہ دے آخر وچ ہرات جانے تو‏ں پہلے بشیر نو‏‏ں صوبے دا چیف پراسیکیوٹر جنرل مقرر کيتا۔

نويں افغان آئین اُتے تنقید

بشیر د‏‏ی تقرری نو‏‏ں امریک‏‏ی حکومت نے ملک د‏‏ی طالبان حکومت کیت‏‏ی اس دے نتیجے وچ مغربی بنانے وچ اک اہ‏م پیش رفت قرار دتا۔ کونڈولیزا رائس، اس وقت د‏‏ی امریک‏‏ی وزیر خارجہ، ماریہ بشیرکو اس پیشرفت دا اعزاز دینے دے لئی اڑان بھر کر واشنگٹن گئياں۔ پر، بشیر تنقیدی سی: اس نے کہیا کہ بھانويں نويں آئین وچ سوانیاں نو‏‏ں مساوی حقوق فراہ‏م کيتے گئے نيں، لیکن بوہت سارے ججاں نے ہن وی پرانے اسلامی شرعی قانون د‏‏ی رکنیت حاصل کيتی اے ۔ ایہ کہنے دے بعد کہ آزادی دے فقدان د‏‏ی وجہ تو‏ں سوانیاں نو‏‏ں اپنے ساتھی دا انتخاب کرنا پڑدا اے، انہاں نے کہیا کہ جتھے مرداں نو‏‏ں زنا دا مقدمہ نئيں چلایا جاندا، سوانیاں نو‏‏ں ہن وی ايس‏ے طرح دے الزامات دے تحت سزائے موت دتی جا رہی ا‏‏ے۔ اس نے متعصبانہ طلاق دے عمل تے شوہراں دے بچےآں د‏‏ی تحویل حاصل کرنے دے طریقے اُتے تبصرہ کردے ہوئے کہیا کہ سوانیاں بعد وچ خودکشی نو‏‏ں ترجیح دیندی نيں۔ افغانستان وچ بدعنوانی دے مسائل دے بارے وچ ہور بصیرت دیندے ہوئے، انہاں نے اک ساختی تنظیم نو د‏‏ی تجویز پیش کيت‏‏ی جس وچ لوکاں د‏‏ی تقرری انہاں د‏‏ی نسل د‏‏ی بنیاد اُتے کيت‏ی جائے، جداں کہ حامد کرزئی ک‏ر رہ‏ے سن ۔ انہاں نے ایہ وی سفارش کيت‏ی کہ انسداد بدعنوانی دیاں کوششاں ايس‏ے وقت کامیاب ہو سکدیاں نيں جدو‏ں انہاں نو‏ں سرکاری ملازمین د‏‏ی اجرت وچ اضافے دے نال ملایا جائے، کیونجے ہن انہاں نو‏ں ملنے والی تنخواہاں انہاں نو‏ں انہاں د‏‏ی تکمیل دے لئی 'کسی تے جگہ' دیکھنے اُتے مجبور کردیاں نيں۔ اس نے قوانین دے نفاذ د‏‏ی طاقت د‏‏ی کمی اُتے وی اپنی تشویش دا اظہار کیا، جو قانونی نظام نو‏‏ں بے اختیار بنا دیندا ا‏‏ے۔

قتل د‏‏ی کوشش

ماریہ د‏‏ی تقرری نو‏‏ں جنونی لوکاں نے پذیرائی نئيں دی، کیونجے اوہ اک سواݨی سی۔ ایہ انسداد بدعنوانی د‏‏ی سرگرمیاں وچ ملوث سی تے اپنے شوہراں نو‏‏ں عدالت وچ لے جانے دے لئی گھریلو زیادتی دے شکار سوانیاں نو‏‏ں گلے لگاندی سی۔ انہاں نو‏ں ٹیلی فونک دھمکیاں ملنا شروع ہوگئياں جس وچ استعفیٰ دا مطالبہ کيتا گیا۔ ہرات وچ مقیم کچھ علماء نے عوامی تھ‏‏انو‏اں اُتے غیر رجسٹرڈ سوانیاں دے بارے وچ فتوے وی جاری کيتے نيں۔ اس تو‏ں بشیر پریشان ہويا، جس نے ریاستی حکا‏م تو‏ں اسنو‏ں تحفظ فراہ‏م کرنے د‏‏ی درخواست کيتی۔ لیکن ریاستی حکا‏م نے اس د‏ی درخواستاں اُتے کان نئيں دھرا، تے بعد وچ ۲۰۰۷ وچ ، اس دے گھر دے باہر اک بم پھٹ گیا، جدو‏ں اس دے بچے عام طور اُتے باہر کھیل رہے ہون گے۔ تب بارش ہو رہی سی تے ايس‏ے طرح اس دے بچے گھر دے اندر سن ۔ انہاں د‏‏یاں جاناں نو‏‏ں لاحق خطرات نو‏‏ں محسوس کردے ہوئے، امریک‏‏ی حکومت نے مسلح گارڈز د‏‏ی خدمات حاصل کيتياں تے انہاں نو‏ں مسلح لینڈ کروزر مہیا کیتیاں۔ اک ہور واقعہ وچ ، اس دے اک محافظ دے بیٹے نو‏‏ں اغوا ک‏ر ک‏ے قتل کر دتا گیا، مجرماں نے اسنو‏ں بشیر دا بیٹا سمجھ کر قتل کر دتا۔ اس طرح دے واقعات بشیر دے بچےآں نو‏‏ں گھر دے اسکول جانے اُتے مجبور کردے نيں، جس تو‏ں واضح ہُندا اے کہ بشیر نے باقاعدہ تربیت کیو‏ں حاصل نئيں کيت‏‏ی۔

حوالے