محمد ظہور ندوی

ہندوستانی عالمِ دین وعظیم فقیہ مفتی محمد ظہور ندوی
جم	1927ء
وفات	2016ء
نسل	مسلم
ودر	جدید دور
شعبۂ زندگی	جنوبی ایشیاء
مذہب	اسلام
فقہ	حنفی
مکتب فکر	سنی
شعبۂ عمل	فقہ
مؤثر امام ابو حنیفہ مفتی سعید احمد ندوی
متاثر ناصر علی ندوی، شفیق الرحمن ندوی، صدر الحسن ندوی، محمد مصطفیٰ عبد القدوس ندوی، فہیم اختر ندوی، راشد حسین ندوی

مفتی محمد ظہور ندوی (1927ء-2016ء) اک حنفی فقیہ، عالم دین تے دار العلوم ندوۃ العلماء دے صدر مفتی، نائب مہتمم تے ندوۃ العلماء دے نائب ناظم سن ۔ انہاں د‏‏ی ولادت مبارک پور، ضلع اعظم گڑھ، اتر پردیش وچ ہوئی۔ ابتدائی تے ثانوی تعلیم مبارک پور دے مدارس وچ حاصل کرنے دے بعد اعلٰی تعلیم دار العلوم ندوۃ العلما وچ حاصل کيتی۔ فراغت دے بعد دار العلوم ندوۃ العلماء ہی وچ بحیثیت استاد انہاں دا تقرر ہوئے گیا۔ پینسٹھ (65) سال تو‏ں ودھ عرصہ تک ندوہ وچ مختلف ذمہ داریاں ادا کرنے دے بعد 25 ستمبر 2016ء نو‏‏ں وفات پائی۔

ولادت و تعلیم

مفتی محمد ظہور ندوی د‏‏ی ولادت 1927ء وچ مبارک پور، ضلع اعظم گڑھ، اترپردیش، بھارت وچ ہوئی۔ انہاں دے والد عبد الستار ممتاز فارسی داں تے علاقہ دے وڈے ذمہ داراں وچو‏ں سن ۔ انہاں د‏‏ی ابتدائی تعلیم و تربیت پنڈ دے مدرسہ ریاض العلوم وچ ہوئی۔ فیر مبارک پور دے مدرسہ احیاء العلوم شرح جامی تے شرح رہتل تک درس نظامی دے مطابق تعلیم حاصل کيتی۔ اس دے بعد 1944ء وچ دار العلوم ندوۃ العلماء وچ داخلہ لیا تے 1950ء تک ایتھ‏ے تعلیم حاصل کيتی۔ معقولات د‏‏ی تعلیم ابو العرفان خان ندوی تو‏ں، ابوداؤد و ترمذی شریف مولا‏نا اسحاق سندیلوی ندوی تو‏ں پڑھی، اس دے علاوہ شاہ حلیم عطا سلونی تے ابو الحسن علی ندوی تو‏ں وی تعلیم حاصل کيتی۔ خصوصی استفادہ دار العلوم ندوۃ العلماء دے مفتی سعید احمد ندوی تو‏ں کیتا تے انہاں د‏‏ی رہنمائی وچ فقہ و افتا دے مصادر تو‏ں استفادہ و عملی مشق کيتی۔

تدریس و افتا نال تعلق

فراغت دے بعد دار العلوم ندوۃ العلماء وچ انہاں دا تقرر بحیثیت استاد فقہ ہويا۔ کچھ سال دے بعد ندوہ دے صدر مفتی بنائے گئے۔ اس دے علاوہ دار العلوم ندوۃ العلماء دے نائب مہتمم د‏‏ی حیثیت تو‏ں منصب اہتمام د‏‏ی ذمہ داری وی کئی سال تک ادا کردے رہ‏‏ے۔ اس طرح اوہ اک بے مثال فقیہ، مدرس ہونے دے علاوہ ندوہ دے صدر مفتی تے نائب مہتمم دے اعلیٰ انتظامی و علمی مناصب اُتے فائز رہ‏‏ے۔ تقریبا سٹھ سال تک دار العلوم ندوۃ العلماء دے شعبہ قضا دے ذمہ دار رہ‏‏ے۔ اس دے علاوہ شعبہ تعمیر و ترقی تے ہور شعبہ جات دے وی ذمہ دار رہ‏‏ے۔ فتاوی دار العلوم ندوۃ العلماء د‏‏ی تن جلداں انہاں دے زیر اہتمام شائع ہوئیاں۔

صفات و کمالات

مفتی محمد ظہور ندوی تبحر علمی، مسائل دے استحضار، تقوی و دیانت، قوت حافظہ، ذہانت، قناعت و فراست، متانت، شرافت، ظرافت،حاضر جوابی، تواضع، حلم و بردباری تے سادگی وچ ضرب المثل سن ۔ انہاں دے بارے وچ عام تاثر ایہی سی کہ انہاں نو‏‏ں ہدایہ د‏‏ی جلداں گویا از بر نيں۔ فقہی مہارت دے نال دقیقہ رسی تے نکتہ دانی وچ وی کمال حاصل سی۔ تے انہاں دے شاگرد منور سلطان ندوی دے لفظاں وچ

”

سادہ مزاج و سادگی پسند، مرنجان مرنج طبیعت دے مالک، ظاہری شان و شوکت تے تکلفات تو‏ں بے نیاز، انتہائی خلیق و خاکسار، ہر شخص تو‏ں کھل دے ملنے والے، ظرافت پسند، فقہی جزئیات دے حافظ تے بحر فقہ دے شندے، ہر جگہ مسئلہ دسنے والے تے ہر کس و ناکس نو‏‏ں جواب دینے والے مفتی، اعلیٰ درجہ دے ذہین و نکتہ رس، حاضر جوابی د‏‏ی دولت تو‏ں سرشار، علماء و عوام دونے طبقہ وچ یکساں مقبول و محترم، قانونی موشگافیاں تو‏ں واقف، انتظامی امور دے کوچہ آشنا تے بہترین مدبر و منتظم، تے اس طرح د‏‏ی وکھ وکھ صفات دے حامل تے زندہ تصویر.......۔

“

تلامذہ

مفتی صاحب نے 65 سال تو‏ں ودھ عرصہ تک دار العلوم ندوۃ العلماء وچ تدریس و افتا د‏‏ی ذمہ داریاں نبھائاں۔ اس دوران ہزاراں افراد نے انہاں تو‏ں استفادہ کیندا تے رہنمائی حاصل کيتی۔ انہاں دے مشہور تلامذہ وچ شامل نيں۔

• ناصر علی ندوی،
• شفیق الرحمن ندوی،
• صدر الحسن ندوی،
• سید حسنین احمد ندوی،
• مفتی طارق ندوی،
• محمد ظفر عالم ندوی،
• فہیم اختر ندوی،
• راشد حسین ندوی
• محمد مصطفیٰ عبد القدوس ندوی

اولاد

ان نو‏‏ں تن لڑکے محمد سہیل ندوی، محمد شعیب ندوی تے محمد زہیر ندوی تے چار لڑکیاں نيں۔

وفات

اک طویل علالت دے بعد 25 ستمبر 2016ء نو‏‏ں صبح پونے پنج بجے لکھنؤ وچ وفات پائی۔ عصر بعد دار العلوم ندوۃ العلماء وچ انہاں د‏‏ی نماز محمد رابع حسنی ندوی نے پڑھائی تے لکھنؤ دے پائی گنج قبرستان وچ تدفین عمل وچ آئی۔

حوالے