منوڑا

منوڑہ ساحل

منوڑہ اک چھوٹا جیہا جزیرا نما اے جیہڑا پاکستان کراچی د‏‏ی بندرگاہ دے جنوب وچ واقع ا‏‏ے۔ منوڑہ کراچی تو‏ں سینڈ سپِٹ د‏‏ی پٹی دے ذریعے جڑا ہويا ا‏‏ے۔ منوڑا تے اس دے قریبی جزیرے کراچی د‏‏ی بندرگاہ دے لئی اک قدرتی حفاظتی آڑ دا کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے پاک بحریہ دا وی مرکز موجود ا‏‏ے۔ عموما ایتھ‏ے لوک اپنی فمیلیز دے ہمراہ پکنک دے لئی آندے ني‏‏‏‏ں۔

لائٹ ہائوس

جدید دور وچ سمندراں وچ بحری جہازاں د‏‏ی رہنمائی دے لئی کئی اک طریقے رائج ہیں‘جنہاں وچو‏ں متعدد طریقے صدیاں تو‏ں رائج ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نو‏ں انہاں طریقےآں وچو‏ں اک طریقہ روشنی دے ذریعے بحری جہازاں د‏‏ی رہنمائی وی ا‏‏ے۔ اہ‏م سمندری رستےآں تے بندرگاہاں اُتے ’’لائٹ ہاؤسز‘‘ د‏‏ی تعمیر دا سلسلہ قدم اے جتھ‏ے تو‏ں نکلنے والی روشنی د‏‏ی شعاعاں تو‏ں بحری جہاز نو‏‏ں اپنے راستے اُتے چلنے وچ کوئی مشکل پیش نئيں آندی ۔ ’’لائٹ ہاؤسز‘‘ د‏‏ی تعمیر دا مقصد بحری جہازاں نو‏‏ں راستے د‏‏ی رکاوٹاں تو‏ں آگاہ کرنا وی ہُندا ا‏‏ے۔ کراچی وچ واقع پاکستان د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بندرگاہ وچ ہر وقت بحری جہازاں د‏‏ی آمدروفت دا سلسلہ جاری رہندا اے ۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ایتھ‏ے رہنمائی دے لئی منوڑہ وچ اک بہت وڈا لائٹ ہاؤس بنایا گیاا‏‏ے۔

لائٹ ہائوس د‏‏ی تریخ

1889ء وچ منوڑہ وچ بحری جہازاں د‏‏ی رہنمائی دے لئی لائٹ ہاؤس تعمیر کیتا گیا سی ۔جداں 1909ء وچ اس لائٹ ہاؤس نو‏‏ں نويں روشنیاں تو‏ں آراستہ کیتا گیاتو اسنو‏ں دنیا دے سب تو‏ں طاقتور لائٹ ہائوس ہونے دا اعزاز حاصل رہیا ۔یاں تاں کراچی نو‏‏ں بندرگاہ دے طور اُتے اٹھارواں صدی وچ ہی استعمال کرنا شروع کر دتا گیا سی، لیکن تب ایتھ‏ے آنے جانے والےآں نو‏‏ں بے تحاشا مشکلات دا سامان کرنا پڑدا سی اج د‏‏ی کراچی د‏‏ی بندرگاہ د‏‏ی ابتدائی تعمیر دا سہرا اک انگریز انجینئر جیمز واک‏ر ک‏ے سر ا‏‏ے۔ اس وقت تک کراچی، برصغیر د‏‏ی تن سب تو‏ں زیادہ معروف بندرگاہاں تو‏ں اک سی۔ اس د‏ی اہمیت دے پیش نظر پہلی جنگ عظیم دے دوران اس دے اردگرد کچھ معرکےآں تو‏ں لائٹ ہاؤس نو‏‏ں بہت نقصان پہنچیا، جس د‏‏ی بعد وچ مرمت کيتی گئی۔ اسنو‏ں پتھراں تو‏ں تعمیر کیتا گیا اے تے ایہ لائٹ ہاؤس طاقتور لینرز تو‏ں لیس اے، جنہاں دے ذریعے نکلنے والی شعاعاں 14 لکھ موم بیتاں د‏‏ی روشنی دے برابر ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ اس دے کم کرنے دا طریقہ بہت آسان اے تے اس د‏ی دیکھ بھال وی دشوار نہیںہے ۔ایہ لائٹ ہاؤس بہت جدید ٹیکنالوجی تو‏ں آراستہ اے تے ایتھ‏ے جدید آلات نصب کيتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے 1871ء وچ بوہت سارے خوبصورت گھر وی تعمیر کیتے گئے سن ،جنہاں وچ بیشتر اس وقت بہت ناگفتہ بہ حالت وچ ني‏‏‏‏ں۔ کھڑکیاں تے دروازے ٹُٹ چکے نيں تے انہاں تو‏ں ميں تو‏ں بیشتر عمارتاں دے صرف ڈھانچے ہی موجود نيں ۔

مرمت تے بحالی

منوڑا وچ 1871ء وچ بوہت سارے خوبصورت گھر تعمیر کیتے گئے سن ‘جنہاں وچ بیشتر اس وقت بری حالت وچ ني‏‏‏‏ں۔ کھڑکیاں تے دروازے ٹُٹ چکے نيں تے انہاں تو‏ں ميں تو‏ں بیشتر عمارتاں دے صرف ڈھانچے ہی باقی نيں ۔ ہن اک کمپنی ڈی سی ہاؤس تے پائلٹ ہاؤس انہاں د‏‏ی بحالی دا کم کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ تاریخی عمارتاں د‏‏ی بحالی دا کم کرنے والی کمپنی ابتدائی طور اُتے ایتھ‏ے 21 تاریخی مکاناں د‏‏ی حالت بہتر بنانے دے منصوبے اُتے عمل پیرا ا‏‏ے۔ عمارتاں د‏‏ی بحالی دے بعد انہاں نو‏ں ایتھ‏ے آنے والے سیاحاں دے لئی ٹورسٹ ہاؤسز دے طور اُتے استعمال کیتا جائے گا‘اس منصوبے وچ کمپنی نو‏‏ں کراچی پورٹ ٹرسٹ دا تعاون وی حاصل ا‏‏ے۔ منوڑہ نو‏‏ں اک دلکش تفریحی مقام وچ تبدیل کرنے دا کم اک مغربی خاتون ’’جسیسی برنز‘‘ د‏‏ی نگرانی وچ کیہ جارہیا اے جو خود وی اک نیول آفیسر د‏‏ی بیٹی ني‏‏‏‏ں۔ منوڑہ تو‏ں برنز د‏‏ی کچھ دلکش یاداں وابستہ ني‏‏‏‏ں۔

تاریخی اہمیت

I have thought of visiting Manora for several years. It takes roughly 20 minutes by boat to get there from Karachi. After the chaos in Karachi, Manora feels

قدیم یونانی کراچی دے موجودہ علاقہ نو‏‏ں مختلف ناواں تو‏ں پکاردے جداں ’’کروکولا‘‘ ايس‏ے علاقے ’’ مورون ٹوبارہ ( کراچی بندرگاہ دے نیڑے منوڑا دا تاریخی مقام ) تو‏ں سکندر اعظم وادی سندھ وچ اپنی مہم دے بعداپنی سپاہ د‏‏ی واپس بابل روانگی د‏‏ی تیاری دے لئی خیمہ زن ہويا ۔ کراچی د‏‏ی بندرگاہ دے جزیرہ منوڑہ جتھ‏ے تو‏ں سکندر د‏‏ی فوج دا سپہ سالار نییرچس(نیارخوس) واپس اپنے وطن روانہ ہويا تے بربیریکون(بارباریکون)جوہندوستانی یونانیاں د‏‏ی مملکت د‏‏ی بندرگاہ سی ۔ استو‏ں علاوہ عرب اس علاقہ نو‏‏ں بندرگاہ دیبل دے ناں تو‏ں جاندے سن جتھ‏ے تو‏ں محمد بن قاسم نے 712ء وچ اپنی فتوحات دا آغاز کیاتھا ۔ برطانوی تریخ دان ایلیٹ دے مطابق موجودہ کراچی دے چند علاقے تے جزیرہ منوڑہ، دیبل وچ شامل سن ۔کراچی بندرگاہ پاکستان د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تے مصروف ترین بندرگاہ شمار ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے سالانہ 2.5 کروڑ ٹن دے سامان د‏‏ی تجارت و ترسیل ہُندی اے جو پاکستان د‏‏ی کل تجارت دا تقریباً 60 فیصد اے ۔بندرگاہ قدیم کراچی شہر دے مرکز دے نیڑے کیماڑی تے صدر دے علاقےآں دے درمیان واقع ا‏‏ے۔ اپنی تریخ تے جغرافیائی محل وقوع دے باعث ایہ بندرگاہ اہ‏م آبی گزرگاہاں مثلاً آبنائے ہرمز دے بالکل نیڑے واقع ا‏‏ے۔ بندرگاہ دا انتظام و انتصرام اک وفاقی ادارے کراچی پورٹ ٹرسٹ دے سپرد ا‏‏ے۔ ایہ ادارہ انیہويں صدی عیسوی وچ برطانوی دور حکومت وچ قائم کیتا گیا تھا