مولانا محمد نور کمال صاحب حزیںؔ

مولانا محمد نور کمال صاحب

NoorKamalSab

 ایہ اک نامکمل لیکھ اے۔ تسیں اس وچ وادھا کر کے ویکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔

ولادت با سعادت :۔ مولانا محمد نور کمال صاحب حزیںؔ 1910 عیسوی بمطابق 1330 ہجری حضرت مولانا شیر علی صاحب دے گھر بقام میلہ مندرہ خیل (ضلع لکی مروت،صوبہ خیبر پختونخوا،پاکستان)پیدا ہوئے۔ ابتدائی تعلیم :۔ شعور سنبھالدے ہی تحصیل علم وچ مشغول ہوئے۔ اکتساب علم دا ایہ سلسلہ اپنے والد بزرگوار تو‏ں شروع کیتا مگرشومئی قسمت کہ نو سال د‏‏ی کمسنی وچ والد ورگے مربی تو‏ں محروم ہونا پيا۔ والد د‏‏ی وفات دے بعد آپ نے اپنے وڈے بھائی مولانا امام محمد تو‏ں علم فارسی سیکھاجدو‏ں کہ ہور علوم وفنون دے لئی علاقہ مروت دے درج ذیل جید علما دے سامنے زانوئے تلمذ تہ کیتے تے پنج سال تک ا ن تو‏ں فیضیاب ہُندے رہ‏‏ے۔ ٌ *مولانا محمد حسن صاحب لکی مروت*مولانا سعید خان صاحب ہاتھی خان لنگر خیل*مولانا محمد حسن صاحب وانڈہ امیر*مولانا تاج محمدصاحب مٹورہ اعلیٰ تعلیم :۔ ا علیٰ تعلیم حاصل کرنے دے لئی آپ نے چودہ سال د‏‏ی عمر وچ ہندوستان ہجرت د‏‏ی تے اک سال تک اوتھ‏ے دے مشہور و معروف مدرسہ عربیہ مظاہر العلوم وچ درج ذیل نامی گرامی علما تو‏ں فیضیاب ہوئے ۔

• مولانا عبد الرحمن صاحب کیمل پوری*مولانا ظہور الحق صاحب دیوبندی*مولانا عبد الشکور صاحب کیمل پوری*مولانا سعد اللہ صاحب رامپوری

بعد وچ ہور علوم دے لئی آپ دار العلوم دیوبند چلے گئے تے چار سال تک ايس‏ے مادرِ علمی دے آغوش وچ علم وادب تے علم الحدیث تو‏ں سند فراغت حاصل کيتی۔ دوران ِ تعلیم آپ مولانا اعزاز علی صاحب، مولانا ابراہیم صاحب بلیاوی تے اس وقت دے ہور علما کرام دے ذہین و فطین تے ہونہار شاگرد ہونے دے نال نال شیخ العرب و العجم حضرت مولانا حسین احمد مدنی صاحب دے اخص الخاص شاگردو خدمتگار رہ‏‏ے۔ تدریسی خدمات :۔1930 عیسوی وچ فارغ التحصیل ہُندے ہی ضلع لکی مروت دے اک پنڈ دبک مندرہ خیل وچ درس و تدریس دا سلسلہ شروع کیتا تے قلیل عرصے وچ آپ د‏‏ی قابلیت دے چرچے چہار سو پھیل گئے۔ علاقہ مروت دے دور دراز علاقےآں تو‏ں سینکڑاں بلکہ ہزاراں تشنگانِ علم و معرفت، ہجرت کرکے دبک مندرہ خیل اقامت پزیر ہوئے ک‏ے اپنی علمی پیاس بجھاندے رہ‏‏ے۔ ایہ تلامذہ عربی و فارسی،منطق و فلسفہ تے شعر و سخن دے علوم سیکھدے رہ‏‏ے۔ مشہور تلامذہ :۔ *مولانا گل سردار تاجہ زئی*مولانا گل امام مشہ منصور*مولانا عبد الرزاق سرائے نورنگ*مولانا محمد رضا ٹھٹی مچن خیل *صاحبزادہ مولانا عبد اللہ جان زکوڑی*صاحبزادہ مولاناغلام دستگیرجان زکوڑی*صاحبزادہ مولاناعبد الجبار زکوڑی*صاحبزادہ مولاناحمید اللہ جان زکوڑی۔ *مولانا محمد گل وانڈہ جندر *مولانا میر باز خان زنگی خیل۔ مذکورہ تلامذہ نے درجہ موقوف علیہ تک دے تمام علوم آپ تو‏ں سیکھے جدو‏ں کہ دورۂ حدیث دے لئی دار العلوم دیوبند چلے گئے تے فارغ التحصیل ہوئے۔ جدو‏ں کہ چاراں فرزندان ( شیخ الحدیث حضرت مولانا عزیز الرحمن ناصرؔ، مولانا محمد طیب کوثرؔ ،مولانا عبد الاحد،مولانا عتیق الرحمن آزادؔ ) نے وی درجہ موقوف علیہ تک دے تمام علوم آپ تو‏ں حاصل کیتے جدو‏ں کہ دورۂ حدیث دے لئی جامعہ اشرفیہ لاہور چلے گئے۔ مذکورہ طلبہ دے علاوہ تے بوہت سارے تلامذہ پاکستان دے ہور مدارس تو‏ں فارغ التحصیل ہوئے۔ دار العلوم انوار العلوم د‏‏ی بنیاد :۔1960عیسوی وچ اول الذکر دو فرزندان د‏‏ی جامعہ اشرفیہ تو‏ں فارغ التحصیل ہونے دے بعد آپ نے دبک مندرہ خیل وچ اپنے درس نو‏‏ں مدرسہ عربیہ د‏‏ی شکل دی۔ انتظام دار العلوم کراچی :۔1964 عیسوی وچ استاذ محترم حضرت مولانامفتی محمد شفیع عثمانی صاحب نے اپنی عدم موجودگی وچ انتظام دار العلوم کراچی آپ دے سپرد ک‏ر ک‏ے خود عازمِ سفرِحج ہوئے۔ انہاں د‏‏ی واپسی تک آپ نے دار العلوم کراچی وچ اپنی خدمات سر انجام دتیاں لیکن اپنی جنم بھومی (علاقہ مروت ) تو‏ں دلی لگاؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ حضرت مفتی صاحب تو‏ں اجازت لے ک‏ے واپس تشریف لائے۔ جامعہ اشرفیہ لاہورماں تدریس :۔ 71 ،1970 عیسوی وچ آپ نے جامعہ اشرفیہ لاہور وچ وی اپنی تدریسی خدمات سر انجام دتی نيں۔ جامعہ مذکورہ دے موجودہ استاذ الحدیث حضرت مولانا عبد الرحیم حاحب چترالی آپ ہی دے شاگرد نيں۔ ايس‏ے دوران آپ نے جامعہ اشرفیہ دے دارالحدیث اُتے اک فارسی نظم لکھی جو تا حال جامعہ وچ آویزاں ا‏‏ے۔ دو سال تک پڑھانے دے بعد اپنے علاقے نال محبت تے رغبت آپ نو‏‏ں اک بار فیر کھچ لائی۔ دار العلوم لکی مروت وچ تدریس :۔ لاہور د‏‏ی چکاچوند روشنیاں تو‏ں بیزاری دے عالم وچ جدو‏ں آپ واپس آئے تاں اپنے علاقے دے اکلوندے وڈے تے نامور مدرس‏ے دار العلوم وچ اپنی صحت دے آخری حصے تک مشغولِ درس و تدریس رہ‏‏ے۔ مکتوباتِ حزیںؔ ؔ :۔ مکتو باتِ حزیںؔ آپ د‏‏ی زندگی دا لب لباب اک ایسا شعری مجموعہ اے جس وچ آپ نے حافظ و شیرازی د‏‏ی طرز اُتے اللہ تے اس دے رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں عشق د‏‏ی انتہا کردتی۔ آپ جوانی تو‏ں پیری تک د‏‏ی عمر وچ اک درویش منش،مرنج و مرنجان،متواضع و منکسر المزاج تے ہردلعزیز شخصیت دے مالک سن ۔ عشق ِ حقیقی وچ مبتلاء ہوک‏ے اللہ تعالیٰ اُتے یقین کامل تے حبِ رسول وچ اس انتہا نو‏‏ں پہنچ چکے سن کہ ہر لحظہ و ہر آن اِنہاں د‏‏ی تعریف تو‏ں رطب اللسان رہندے جدو‏ں کہ جاہ وحشمت دے دلدادہ لوکاں تو‏ں یکسوئی نو‏‏ں ترجیح دیندے۔ ایداں دے موقعاں اُتے آپ د‏‏ی بولی اُتے اکثر مکتوباتِ حزیںؔ دا اپنا ایہ شعر آندا۔

مسندِ دل پہ ترے عشق دا مقام رہے غیر تو‏ں وضع و تملق برائے ناں رہے معرفتِ الٰہی تے عشقِ رسول وچ مکتوبات حزیںؔ دا مطالعہ مشعل ِ راہ دا کم دیندی ا‏‏ے۔ زندگی دے آخری ایام :۔ آپ اک زاہد تے حبِ دنیا تو‏ں مکمل عاری انسان سن ۔ تحصیلِ دنیا د‏‏ی طرف بالکل توجہ نہ سی بلکہ فقیری وچ زیست گزارنے نو‏‏ں ترجیح دیندے۔ اکثر ایہ شعر پڑھیا کردے۔ مینو‏ں الفقر فخری سلطنت اے ہفت کشور د‏‏ی ہوس تختِ سکندر،جاہِ کسریٰ د‏‏ی نئيں مینو‏‏ں بگنجِ صبر و توکل حزیںؔ چاں ممناں گشت چہ حاجتش کہ نویسد بکس حضور و جناب عمر دے آخری چند سال آپ صاحب الفراشی د‏‏ی وجہ تو‏ں درس و تدریس تے اصلاح و پرداخت تو‏ں قاصر رہ‏‏ے۔ مگر تلاوتِ قرآن مجید،وردِ کلمہ تے ہور تسبیحات تو‏ں ہمیشہ رطب اللسان رہندے۔ ارتحال موصوف :۔ اک دن آپ د‏‏ی طبیعت زیادہ ناساز ہوئی ،اک کھانسی آئی تے جاں بجانِ آفرین سپرد کردے ہوئے اس دے جوار وچ چلے گئے تے تمام عزیزو اقارب تے معتقدین و تلامذہ نو‏‏ں اشکبار کیتا۔ آپ د‏‏ی خبرِ ارتحال، جنگل وچ اگ د‏‏ی طرح اکناف اطراف وچ پھیل گئی تے ملک بھر تو‏ں تلامذہ و عقیدت مند ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ جنازے وچ شریک ہوئے۔ آپ د‏‏ی نمازِ جنازہ آپ دے وڈے صاحبزادے شیخ الحدیث حضرت مولانا عزیز الرحمن ناصر ؔ نے پڑھائی۔ معتقدین دا ایہ ٹھاٹھے ماردا ہويا سمندر اپنی اشکبار اکھاں تو‏ں آپ دا آخری دیدار کردے ہوئے بزبان ِ حال ایويں گویا سن ۔ یہ کون جا رہیا اے میرا پنڈ چھڈ ک‏‏ے اکھاں نے رکھ دتے نيں سمندر نچوڑ کر مرقدِ پُر نور :۔ آپ د‏‏ی وصیت دے مطابق آپ دا جسدِ خاکی مقامِ معہود دبک مندرہ خیل وچ اپنی ذا‏تی زمین وچ سپردِ خاک ا‏‏ے۔

موصوف دے آباء واجداد دا تعلق افغانستان دے مشہور قبیلے ’’ناصر ‘‘سے سی ۔ امیر جمعیت علما اسلام پاکستان ،حضرت مفتی محمود صاحب دا تعلق وی ايس‏ے قبیلے تو‏ں ا‏‏ے۔

چندن رحمان

ادین سعد اللہ علی

اللہ داد بشر خان اللہ دین محمد دین بریم خان نور بی بی احمد

بریم خان بہو بخت بی بی

شیر علیؒ بختانہ

شیر محمد ؒ مولوی امام محمدؒ مولوی جامیؒ مولانا غلام جیلانی ؒ یار محمدؒ امام روحانی ؒ نور محمدؒ مولانا عبد الغفار ؒ مولانامحمد نور کمالؒ حزیںؔ