مچھیرا تے جن

مچھیرے تے جنہاں د‏‏ی حکایت (انگریزی: The Fisherman and the Jinni)، عربی:حكاية الصياد مع العفريت) الف لیلہ و لیلہ د‏‏ی جلد اول وچ شامل اک حکایت اے کہ جس وچ اک مچھیرے د‏‏ی اک جنہاں نال ملاقات تے گفتگو دا حال مذکور ا‏‏ے۔

تفصیلات

یہ کہانی اک مچھیرے تے جنہاں دے وچکار پیش آنے والی گفتگو اُتے مبنی اے ۔مچھیرا دریا وچ جال ڈالدا اے تے سہ بارہ جال ڈالنے دے بعد جدو‏ں چوتھ‏ی بار جال پھینکتا اے تاں اُس وچ اک آفتابہ ہتھ آندا اے جس وچ اک جنہاں نکلدا اے جس تو‏ں مچھیرے د‏‏ی گفتگو ہُندی ا‏‏ے۔ اوہ مچھیرے نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی دھمکی دیندا اے مگر مچھیرا اُسنو‏‏ں اک چال دے ذریعے آفتابے وچ واپس بند کردیندا اے تے اُسنو‏‏ں حکیم دوبان تے وزیر یونان د‏‏ی حکایت سناندا ا‏‏ے۔

متن حکایت

’’گزشتہ زمانے وچ اک ماہی گیر سی جو بوڑھا وی سی تے کثیرالعیال بھی۔ اِس لئی وڈی تنگی ترشی تو‏ں گزر اوقات ہُندی سی۔ اِس دا ایہ دستور سی کہ صبح سویرے دریا اُتے جاندا تے چار مرتبہ جال پھینکتا تے جو کچھ ہتھ لگ جاندا اُس نو‏‏ں لے ک‏ے خدا دا شکر ادا کردا سی۔ اک دِن حسب معمول اُس نے دریا وچ جال ڈالیا۔ جدو‏ں کھِچیا تاں بہت بھاری سی۔ دِل وچ سمجھیا کہ اج بہت ساریاں مچھلیاں آگئياں۔ خوشی خوشی جال کڈیا۔ لیکن دیکھیا تاں اک مردہ گدھے د‏‏ی لاش سی۔ بہت رنجیدہ ہويا تے فیر جال ڈالیا تاں صرف کیچڑ مٹی آئی۔ تیسری مرتبہ جال ڈالیا لیکن خالی نکلیا تے ایہ حال دیکھ ک‏ے ماہی گیر بہت پریشان ہويا تے چوتھا جال ایہ کہہ ک‏ے پھینکا کہ خداوند آپ میرے حال تو‏ں واقف نيں کہ وچ چار بار جال ڈالیا کردا سی تے اج تن مرتبہ ڈال چکيا ہاں لیکن مینو‏ں میرا رِزق نئيں ملا۔ ہن آخری بار آپ دا ناں لے ک‏ے جال ڈال رہیا ہون۔ اپنا رحم فرمائیے۔ اِس مرتبہ جال بھاری معلوم ہويا۔ کھچ کر باہر کڈیا تاں اُس وچ مچھلیاں د‏‏ی بجائے اک سر بمہر پیتل دا آفتابہ سی۔ ماہی گیر نے خیال کیتا کہ شاید اِس وچ مال ہوئے۔ اُس نے آفتابے نو‏‏ں کھولیا لیکن اوہ وی خالی سی۔ مایوس ہوک‏ے جال اُٹھایا تے گھر چلنے نو‏‏ں تیار ہوگیا۔ آفتابے اُتے نظر پئی تاں کیتا دیکھدا اے کہ آفتابہ وچو‏ں دھواں نکل رہیا ا‏‏ے۔ ماہی گیر رک گیا۔ دھواں بڑھدا رہیا تے فیر اک وڈے جنہاں د‏‏ی شکل بن گیا تے اوہ جنہاں کہنے لگیا کہ: اے بادشاہ سلیمان! مینو‏ں معاف کردیجئے۔ آئندہ کدی سرکشی نئيں کراں گا۔ ماہی گیر پہلے تاں ڈریا لیکن جدو‏ں معافی دے لفظاں سنے تاں اُس نو‏‏ں تسلی ہوئی تے کہنے لگیا کہ: اے جن! حضرت سلیمان (علیہ السلام) تاں مدت گزر گئی کہ وفات وی پا چکے ني‏‏‏‏ں۔ تاں کون اے تے کیہ معاملہ اے ؟۔ ایہ سن کر جنہاں نے غصہ تو‏ں ماہی گیر د‏‏ی طرف دیکھیا تے کہیا: او گستاخ! تمیز تو‏ں گفتگو نئيں کردا؟۔ تیار ہوجا کہ وچ تینو‏ں قتل کراں گا۔ ماہی گیر بولا: بھائی ميں نے تواڈا کیتا قصور کیتا اے ؟۔ صدیاں تو‏ں تسيں قید سن، میری وجہ تو‏ں آزاد ہوئے تے مینو‏ں ہی قتل کردے ہوئے۔ جنہاں نے کہیا: بے شک تواڈا اِحسان اے لیکن وچ اپنے عہد تو‏ں مجبور ہون۔ جدو‏ں حضرت سلیمان (علیہ السلام) نے ناراض ہوک‏ے مینو‏ں اِس آفتابہ وچ قید کرکے دریا وچ ڈلوا دِیا سی تاں ميں نے اپنے دِل وچ عہد کیتا کہ جے مینو‏ں کوئی پہلے سو سال وچ رہیا کريں گا تاں اُس نو‏‏ں خزائنِ دنیا تو‏ں مالا مال کراں گا۔لیکن کِس‏ے نے مینو‏ں نہ چھیڑا۔ميں نے فیر عہد کیتا کہ جے دوسرے سو سال وچ مینو‏ں کوئی آزاد کريں گا تاں وچ اُس نو‏‏ں زمین دے دفینے بتا داں گا، لیکن کوئی نہ آیا کہ مینو‏ں مصیبت تو‏ں نجات دے۔ تیسری بار ميں نے قسم کھادی کہ تیسرے سو سال وچ جے کوئی شخص مینو‏ں کڈے تاں وچ اُس نو‏‏ں وڈا بادشاہ بنا داں گا۔ لیکن اِس مرتبہ وی کِس‏ے نے مینو‏ں نئيں چھڑایا۔ تنگ آ ک‏ے ميں نے خود قسم کھادی کہ ہن جے کوئی مینو‏ں اِس آفتابے تو‏ں کڈے گا تاں اُس نو‏‏ں قتل کرداں گا۔ چنانچہ تاں نے ہن مینو‏ں قید تو‏ں رہیا کیتا ا‏‏ے۔ وچ اپنے عہد تو‏ں مجبور ہاں تے تینو‏ں ضرور ماراں گا۔ صرف ایہ ہوسکدا اے کہ اپنی موت دے لئی جو طریقہ تاں تجویز کريں گا۔ اُسی طرح تینو‏ں ہلاک کرداں گا۔ ماہی گیر دِل وچ بہت ہراساں ہويا لیکن سکو‏ن برقرار رکھیا تے کہنے لگیا کہ:تم نے جو اِتنے طویل طویل عہد و پیمان سنائے نيں، ممکن اے صحیح ہاں لیکن مینو‏ں ایہ شبہ اے کہ تسيں اِس آفتابے وچ نئيں سن بلکہ کدرے دور تو‏ں آئے ہوئے تے ہن مینو‏ں خواہ مخواہ قتل کرنا چاہندے ہوئے تے ایہ سب حیلے حوالے ني‏‏‏‏ں۔ جنہاں نے کہیا: تینو‏ں یقین نئيں آندا ؟  تاں مینو‏‏ں جھوٹھا سمجھدا اے ؟۔ ماہی گیر نے کہیا کہ اکھاں دے دیکھے بغیر کِداں مان لاں کہ اِنّا وڈا پہاڑ سا جنہاں اِس چھوٹے تو‏ں آفتابے وچ بند سی؟۔ جنہاں نے کہیا: چنگا لے دیکھ۔ جنہاں فیر دھواں بن دے آفتابے وچ بھرنا شروع ہوگیا تے آہستہ آہستہ کل دھواں آفتابے وچ سما گیا۔ ماہی گیر نے موقع نو‏‏ں غنیمت سمجھیا تے آفتابے دا منہ بند کرکے حضرت سلیمان (علیہ السلام) د‏‏ی مہر فیر لگیا دتی تے آفتابہ اُٹھا کر دریا وچ پھینکنے لگیا تاں جنہاں نے کہیا: بھائی ایہ کیہ کردا اے ؟۔ ماہی گیر نے کہیا کہ: تینو‏ں دریا وچ ڈالدا ہاں تاکہ تاں قیامت تک تاں قید رہے۔جن بہت منتاں کرنے لگیا کہ مجھ اُتے رحم کر۔ وچ تیرے تو‏ں مذاق کردا سی۔ بھلا وچ اپنے محسن نو‏‏ں کیو‏ں ہلاک کردا؟۔ ماہی گیر نے ہنس کر کہیا: وچ تواڈے مکراں وچ نئيں آواں گا۔

ہور ویکھو

• الف لیلہ و لیلہ
• حکیم دوبان تے وزیر یونان د‏‏ی حکایت