میاں لوک

میاں لوک
معلومات نسلی گروہ

میاں لوک (মিঞা)، جس نوں نہ-آسامیا (ন-অসমীয়া لٹ۔ نیو-آسامی ) وجوں وی جانیا جاندا اے، جدید مائیمنسنگھ، رنگ پور اتے راجشاہی ڈویزناں دے پرواسی مسلماناں دے اترادھکاریاں نوں درساؤندا اے، جو بریٹیش ویلے دوران برہمپتر گھاٹی وچ وس گئے سن۔ 20ویں صدی وچ آسام دا بستییکرن۔ 1757 توں 1942 دوران بنگال صوبہ توں بستیوادی بریٹیش سرکار ولوں اوہناں دے پرواس نوں مُتحرک کیتا گیا سی سانچہ:Better source needed اتے ایہہ تحریک 1947 تک جاری رہا۔

میاں آبادی دے علاقے

ویتپتی

میاں میاں توں لیا گیا اے، اکّ مسلم سجن نوں مخاطب کردے ویلے پورے برصغیر وچ ورتے جاندے فارسی مول دے اکّ اعزاز یوگ شبد۔ کمیونٹی دے خلاف اپمانجنک طور اُتے ورتیا گیا، ایہہ شبد میاں شاعراں دے اکّ گروہ ولوں دوبارہ لاگوُ کیتا گیا سی جیہناں نے اپنی پچھان دا دعوہ کرنا شروع کر دتا اے۔ میاں جاں میاں مسلمان ہن گمبھیر پروچن وچ دکھائی دین لگ پئے ہن۔ نہ-اسامیا شبد، آسامی بولی وچ، شبدی مطلب اے 'نوَ-آسامی' اتے اسدی ورتوں آسام وچ اکّ نویں پچھان وجوں سماج اتے مقامی کلین لوکاں ولوں آسامی بولی نال اکّ رشتہ قائم کرن لئی کیتی گئی سی۔ اوہناں نوں چارو مسلمان وی کیہا جاندا اے، جس دا شبدی مطلب چاراں (ندی دے جزیرےآں) دے مسلمان ہن، کیونکہ اوہ چاراں وچ وسن نوں ترجیح دیندے ہن؛ اتے پاموآ مسلمان وجوں، شبدی مطلب مسلم کسان، کیونکہ کھیتی باڑی اوہناں دی مکھ روزی-روٹی اے۔

اتہاس

آسام لئی اندرونی پرواس

بریٹیش بنگال پریزیڈینسی (موجودہ بنگلہ دیش) دے راجشاہی، رنگ پور اتے میمنسنگھ ڈویزناں توں کامروپ (موجودہ آسام) ول بنگالی مسلماناں دا اندرونی پرواس 1901–1911 دی مردمشماری دے دہاکے دوران شروع ہویا سی۔ مردمشماری دیاں رپورٹاں دے مطابق، 1911 اتے 1941 دے وچکار پوربی بنگال توں آسام وچ انسانی آبادی دا اکّ وڈے پدھر اُتے پرواس ہویا سی پرواسی آبادی دا 85% سماجی اتے معاشی طور اُتے کمزور مسلمان سن جو آسام دیاں بربادی وچ وس گئے سن۔ زیادہ تر اندرونی پرواسیاں موجودہ بنگلہ دیس دے پرانے انونڈے مائیمنسنگھ اتے رنگ پور ضلعیاں توں آئے سن، کامروپ راج دے کھیتر کی سن۔

سابقہ پاکستان دے پوربی بنگال توں مسلمان کساناں دے اندرونی پرواس نوں سرکاری طور اُتے بریٹیش سامراجیاں، آل-انڈیا مسلم لیگ اتے آسامی کلین طبقہ دے اکّ حصے ولوں بھارت دی ونڈ توں پہلاں مُتحرک کیتا گیا سی؛ 1947 وچ بھارت دی ونڈ توں بعد اس نوں صرف غیر قانونی منیا گیا سی جدوں آسام بھارت دا سی اتے پوربی بنگال پاکستان دا سی۔سانچہ:Better source needed ایہناں وچوں بہت سارے پرواسی مسلمان برہمپتر اتے ہور نیویں علاقیاں دے چاراں جاں دریائی جزیرےآں اُتے وس گئے سن۔ 1947 وچ بھارت دی آزادی توں بعد، گروہ نے اپنی بنگالی لسانی پچھان نوں چھڈّ دتا، آسامی بولی نوں اپنی مول بولی وجوں اپنایا۔ ہولی-ہولی اوہناں نے آسامی سبھیاچار نوں اپنا لیا جس کارن اوہناں نوں نہ-آسامیا (نیو-آسامی، جو بنگالی مول دے ہن) وجوں جانیا جاندا اے۔ نہ-اسامیاں آسام دے چار پرمکھ مسلم نسلی گروہاں وچوں سبھ توں وڈے ہن، جو مل کے آسام دے ووٹراں دا اکّ تہائی حصہ بناؤندے ہن۔

آسام دے مقامی پتونتے، جیہناں وچ متبر، بارپیٹیا ماٹیگری، مارواڑی اتے آسامی شاہوکار شامل سن، نے اپنے مقصداں لئی اندرونی پرواس نوں مُتحرک کیتا۔ ماتبر (بنگالی وچ شبدی مطلب 'بااثر انسان') پہلے پرواسی سن، جیہناں کول 1,000 توں 5,000 ایکڑ تک وڈی مقدار وچ واہی یوگ زمیناں دے مالک سن۔ زمیدار بنن دی لالسا نال اوہ پوربی بنگال وچ اپنے جدی پنڈاں وچ اپنے غریب رشتے داراں نوں واہی یوگ زمیناں دی اپلبدھتا دا سنیہا بھیجنگے۔ پھر اوہ جاں تاں غیر-سرکاری طور اُتے اندرونی پرواسی مسلماناں نوں اپنیاں زمیناں لیز اُتے دینگے جو بعد وچ آئے سن جاں اوہناں نوں اپنیاں زمیناں اُتے کھیتی کرن لئی کرائے اُتے دینگے۔ اس طرحاں اوہ اصل زمیداراں وجوں کم کرنگے۔ بارپیٹا ضلعے وچ بارپیٹیا ماٹیگری آسامی عام لوکاں دا اکّ حصہ سی جسنے اندرونی پرواسی مسلماناں نوں وادھو زمیناں ویچ کے منافع کمایا اتے ہور تیزی نال منافع کماؤن لئی ہور پرواس نوں مُتحرک کیتا۔ مارواڑیاں اتے آسامی شاہوکاراں نے جوٹ، آہو چاول، دالاں اتے سبزیاں دی کاشت لئی اندرونی پرواسی مسلماناں نوں مالی مدد دتی۔

آبادی

1 کروڑ میاں لوک مکھ طور اُتے بارپیٹا، دھوبری، نلباڑی، گولپاڑا، کامروپ، سونتپر، ناگاؤں، ہوجئی، درانگ، چرانگ، کوکراجھار، دکھنی سلمارا، لکھیم پور؉ ، بکسا، موریگانو، اتے بونگئیگاؤں ضلعیاں وچ رہندے ہن۔

آبادی

میاں دی آبادی لگبھگ 9.87 ملیان اے جو کہ راج دی آبادی دے 30% نوں کور کردے ہوئے پورے آسام وچ پھیلی ہوئی اے، حالانکہ اوہ مکھ طور اُتے بارپیٹا، دھبری، گولپاڑا، کامروپ، نگاؤں، ہوجئی، دارنگ، چرانگ ، کوکراجھار، دکھنی سلمارا وچ مرتکز ہن۔، نلباڑی، موریگانو، سونتپر اتے بونگائیگانو ۔ برہمپتر دا پورا دکھن کنارہ ہن میاں دا دبدبا کھیتر اے۔ اتھوں تک کہ اتری کنڈھے اُتے، دھوبری، گوریپر، بونگائیگاؤں، کوکراجھار ورگے ضلعیاں وچ کافی آبادی اے۔

بولی

جورہاٹ وکھے منعقد 1940 آسام ساہت سبھا دے پردھانگی بھاشن وچ۔ ڈاکٹر۔ موئدل اسلام بورا، اکّ آسامی مسلم خود، نے خوشی نال نوٹ کیتا کہ پرواسی مسلم بھائیچارے دے اکّ بھائیچارے دے لیڈر نے مان نال قبول کیتا اے کہ بھائیچارے دے درڑھ تجزیہ نوں مکھ دھارا آسامی سبھیاچار دا حصہ بن گیا اے۔ بھارت دی ونڈ توں بعد، مسلم لیگ نے آسام وچ پارٹی نوں بھنگ کر دتا اتے مسلم لوکاں نوں کانگرس وچ شامل ہون لئی کیہا۔ مسلم لیگ لیڈرشپ نے تجویز دتا کہ مسلماناں نوں اپنے نواس دے دیس دی بولی اتے سبھیاچار نوں قبول کرنا چاہیدا اے۔ اس مطابق لیڈرشپ نے آسام دے مسلماناں نوں جنگننا دوران اپنے آپ نوں آسامی بولن والے وجوں رجسٹر کرن لئی کیہا۔ لیڈرشپ نے مسلماناں نوں ایہہ وی کیہا کہ اوہ اپنی پچھان آسامی وجوں کرن اتے اپنے بچیاں نوں آسامی زریعہ والے سکولاں وچ بھیجن۔ مسلم لیگ لیڈرشپ دے نردیش مطابق، پرواسی مسلماناں نے اپنی لسانی پچھان چھڈّ دتی اتے آسامی نوں اپنی بولی وجوں اپنا لیا۔ 1951 دی جنگننا وچ، نن۔ آسام وچ آسامی بولن والیاں دی گنتی ودھ کے 56.7% ہو گئی اے۔

ہولی-ہولی آسامی بدھیجیویاں نے وی پرواسی مسلماناں نوں آسامی پچھان دے گھیرے وچ قبول کرنا شروع کر دتا۔ بیندھر شرما، 1956 وچ دھوبری وکھے ہوئی آسام ساہت سبھا دے پردھان، نے محسوس کیتا کہ مکھ دھارا دے آسامی لوک کوچ، کچاری اتے اہومس دی طرحاں، اندرونی پرواسی مسلماناں دا آسامیاں وچ سوآگت کرکے خوش سن۔ اس ویلے تک پرواسی مسلماناں نے آسامی سبھیاچار دی مکھ دھارا وچ ابھید ہون دی کوشش کردے ہوئے آسامی زریعہ والے سکول اتے کالج قائم کرنے شروع کر دتے۔ 1961 وچ، مردمشماری کمیشنر نے رپورٹ دتی کہ نہ-اسامیا آسامی بولی سکھن اتے اپنے بچیاں نوں آسامی زریعہ والے سکولاں وچ بھیجن دے اپنے ارادے وچ ایماندار سن۔ اس طرحاں پرواسی مسلمان نہ-اسامیاں وجوں جانے جان لگے۔ اج تک، نہ-آسامیاں دے دبدبے والے کھیتراں وچ اکّ وی بنگالی زریعہ والا سکول نہیں اے۔

آسامی بولی دی سرکاری سویکرتی اتے گولپاریا بولن والیاں دی نیڑتا دے نال، میاں نے ہولی-ہولی اکّ کریؤل میا گھریلو بولی وی ترقی یافتہ کیتی اے۔ بولی تحریک دوران میاں نے سرکاری طور اُتے آسامی بولی نوں اپنایا۔ رسمی اتے سرکاری میٹنگاں وچ، اوہ سٹینڈرڈ آسامی وچ بدلن دے یوگ ہندے ہن۔

شاعری

میاں سماج دے کئی مفکر کویتاواں ( میاں کویتاواں ) راہیں میاں سماج نوں اچا چکن دی کوشش کر رہے ہن۔ اسدا اکّ مقصد "میا" شبد نوں مڑ دعوہ کرنا اے، جو اکثر غیر-مسلماناں ولوں اپمانجنک طور اُتے ورتیا جاندا اے۔ اوہناں نے غریبی، بال ویاہ، آبادی بمب، ان پڑھتا نوں اپنے موضوع وجوں چنیا اے۔ ایہناں کویتاواں دے مجموعہ نوں میاں کویتاواں کیہا جاندا اے۔ اجوکے ویلے وچ، شعری حوالہ دے کارن، میاں شاعری نے آسام وچ، خاص کرکے اس دے آدواسی لوکاں وچ اکّ اختلاف پیدا کیتا اے۔ ایہہ تحریک 2016 وچ حافظ احمد ولوں "لکھو، میں اکّ میاں ہاں" دے اشاعتاں نال شروع ہویا سی۔ میڈیا اتے پولیس نوں شکایتاں آئیاں ہن کہ اجیہی شاعری "آسامی مخالف" اے بھاویں ایہہ آسامی بولی وچ لکھیاں گئیاں اے۔

مشہور لوک

• حافظ احمد (جم 1962)، سماجی کارکن
• عثمان علی سوداگر (1856–1948)، سیاستدان اتے ماہر تعلیم

ایہہ وی ویکھو

• غیر قانونی پرواسی (ٹربیونل ولوں نردھارن) ایکٹ، 1983

نوٹس

حوالے