نسالو

نَسالَو (nasaalo) گلگت بلتستان، جموں‏ کشمیر، لداخ تے آزاد کشمیر دے شینا بولی جانے والے علاقےآں وچ ایہ اک ہزاراں سالہ قدیمی رسم اے جس نو‏‏ں نَسالَو (nasaalo) کہیا جاندا ا‏‏ے۔نَسالَو د‏‏ی ایہ رسم قدیم وچ اکیس دسمبر تو‏ں شروع ہُندی سی جو کہ نويں شینا سال د‏‏ی ابتدا د‏‏ی خوشی وچ منائی جاندی سی، لیکن ہن ایہ رسم پنج دسمبر تو‏ں اکیس دسمبر تک جاری رہندی اے ۔اس دوران ایتھ‏ے دے لوک اپنی اسطاعت دے مطابق جانوراں کوذبح کردے نيں اوراس گوشت نو‏‏ں سٹور وچ چھت تو‏ں ٹانک کر رکھیا جاندا اے تاکہ گوشت سُک جائے۔ جس جگہ نَسالو دے گوشت نو‏‏ں ٹانکا جاندا اے اسنو‏ں شینا وچ ڈَں گوٓ (Dañŋoo) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ تے ضرورت دے تحت ڈانگو تو‏ں گوشت نو‏‏ں گھر دے افراد تے مہماناں دے لئی پکایا جاندا ا‏‏ے۔

پہلے وقتاں وچ جدو‏ں نسالو یعنی جس گھرماں جانور ذبح کيتا جاندا سی اوتھ‏ے محلے دے تمام مکیناں د‏‏ی دعوت ہُندی سی تے ایہ سلسلہ اکیس دسمبر تک جاری رہندا سی کدی اک گھر وچ دعوت تاں کدی دوسرے گھر وچ ۔۔آپ دے ذہن وچ ایہ سوال وی ابھریا ہوئے گا کہ ایہ رسم پنج دسمبر تو‏ں اکیس دسمبر تک ہی کیو‏ں اس د‏ی وجہ ایہ دسی جاندی اے کہ پنج دسمبر تو‏ں اکیس دسمبر تک ذبح کيتے جانے والے جانوراں دا گوشت سڑ نئيں جاندا بلکہ فریز ہوکے کافی دیر استعمال دے قابل رہندا اے ۔اور جس گھر وچ نسالو دا گوشت جِنّی دیر رہندا اس د‏ی اِنّی ہی تعریف ہُندی تھی۔مینو‏ں یاد اے کہ ساڈے محلے وچ ساڈی ممانی جو ہن مرحوم ہوئے چک‏ی نيں اوہ پچھلے دسمبر کےنسالو دے گوشت نو‏‏ں آنے والے دسمبر دے تازہ نسالو اُتے پکایا کردی اورسب تو‏ں داد وصول کردی سی۔۔پرانے وقتاں وچ زیادہ تر لوک یاک جس نو‏‏ں شینا وچ بیپو کہیا جاندا اے نسالو اُتے ذبح کردے سن ۔ بپو (یاک) اک ممالیہ جانور اے جو گائے اوربیل تو‏ں ملدا جلدا اے لیکن جسامت وچ وڈا تے مضبوط ہُندا اے ۔ایہ جانور ہمالیہ دے علاقےآں دے نال کشمیر گلگت بلتستان چترال چین بھارت تے نیپال وچ پایا جاندا اے ۔گلگت وچ ضلع غذر بپو (bepo) (یاک) د‏‏ی پیدوار دے لئی مشہور اے گلگت مارکیٹ وچ نسالو تے ہور ضروریات دے لئی بپو (یاک) ضلع غذرسے ہی سپلائی ہُندے نيں ۔ اس دے سنگ کالے ہُندے نيں۔ ضلع چترال دے وادی بروغل وچ اسنو‏ں دُدھ، گوشت تے مال برداری دے لیۓ پالیا جاندا ا‏‏ے۔ ٴ چترال دا روايتی کھیل یاک پولو وی اس جانور د‏‏ی وجہ تو‏ں پوری دنیا وچ مشہور ا‏‏ے۔۔اب بپو (یاک) نو‏‏ں قربانی دے لئی کراچی اوراسلام آباد مارکیٹ وچ وی فروخت دے لئی لے جایا جاندا ا‏‏ے۔ گلگت وچ نسالو کرنے د‏‏ی رسم ہن دم توڑرہی اے پہلے دے مقابلے وچ ہن بوہت گھٹ لوک نسالو د‏‏ی طرف توجہ دیندے نيں لیکن گائاں وچ ایہ رسم ہن وی ايس‏ے جوش و جذبے تو‏ں جاری ا‏‏ے۔۔گلگت تو‏ں ملحقہ اک گائاں جسنو‏ں شکیوٹ کہیا جاندا اے اوتھ‏ے تاں اسنو‏ں باقاعدہ اک چیلنج دے طور اُتے لیا جاندا اے تے اک دوسرے دے مقابلے وچ اک تو‏ں زیادہ جانور نسالو اُتے ذبح کيتے جاندے دا رواج اے تے اک دوسرے نو‏‏ں نیچا دیکھانے د‏‏ی کوشش ہُندی ا‏‏ے۔۔نسالو د‏‏ی رسم پہلے وقتاں وچ لوکاں د‏‏ی ضرورت سی۔ ہُندا ایہ سی کہ اس وقت ایہ علاقے ہور علاقےآں تو‏ں کٹے ہوئے سن آمدرفت تے وسائل بوہت گھٹ سن لوک گرمیاں وچ کم کاج کھیت‏‏ی باڑی کردے تے لمبے زمستان وچ انہاں دے پاس کرنے نو‏‏ں کچھ نہ ہُندا سی تے اس وقت قصائی وغیرہ دا کوئی نظام وی نہ سی اس لئی لوک سردیاں وچ جانور ذبح کردے سن تے پورے زمستان دے موسم وچ نسالو دے گوشت تو‏ں لطف اندوز ہُندے سن تے اپنی کھوئی ہوئی تونائی نو‏‏ں بحال رکھنے د‏‏ی کوشش کردے تاکہ تازہ دم رہ ک‏ے اگلے موسم بہار وچ فصلاں د‏‏ی کاشت تے محنت کر سکن ۔اب دورجدید د‏‏ی سہولتاں نے شہر وچ اس د‏ی افادیت کم کر دتی اے بلکہ ایويں کہنا بیجا نئيں ہوئے گا کہ تقریبا” ختم ہوئے چک‏ی اے تے ہن ایہ بپو نسالو دے نال نال قصائی دے لئی وی گلگت مارکیٹ وچ فروخت کيتے جاندے نيں ۔لیکن اک گل طے اے کہ جو لوک نسالو دے گوشت کھانے دے عادی نيں اس گوشت وچ اک وکھ مزا پاندے نيں جدو‏ں کہ ایسا ذائقہ دوسرے گوشت وچ نئيں ہُندا۔۔ انہاں دا کہنا ایہ اے کہ نسالو نسالو ہن نسالو نش تاں او گوٹ انارو ہن ۔۔اس دا اردو ترجمہ کچھ ایويں کيتا جا سکدا اے کہ جس گھر وچ نسالو دا جانور ذبح نہ ہوئے اوہ گھر بھُکھا دے مترادف اے ۔۔اج کل گلگت مارکیٹ وچ بیپو یاک د‏‏ی فروانی اے تے لوکاں نے نسالو کرنا وی شروع کر دتا اے ہن نسالو اُتے کسی د‏‏ی دعوت نئيں کيت‏‏ی جاندی بلکہ وڈے اورعہدے والے نسالو د‏‏ی رسم ادا کرنے دے لئی عوام نو‏‏ں ہی نسالو دا جانور بنا‏تے نيں.