نمھ

نم

پچھان
دیس:	بوٹے
برادری:	پھلوالے بوٹے
ٹبر:	نم ٹبر
سائینسی ناں	Azadirachta indica

Azadirachta indica

نم نم ٹبر دا اک رکھ اے جیہڑا پاکستان تے ہندستان وج اگدا اے۔ ایہدے پھل وچوں نم دا تیل نکلدا اے۔

نمّ دے پتے تے پھلّ

نمّ (Azadirachta indica) اینجاڈائریکٹا ناں دا ترقی فارسی بولی دے ڈیک ناں توں ہویا اے۔ کیونکہ نمّ اتے ڈیک کافی ملدے جلدے ہن۔ انڈیکا توں مطلب اے بھارتی۔ پورے ناں توں مطلب اے بھارت وچ ملن والا ڈیک دا رکھ اے۔

وکھالہ[لکھو]

نم تیز اگنوالا رکھ اے جیہڑا 15–20 میٹر (49–66 فٹ) تک تے کدے ایس توں اچا جاندا اے۔ ایہ سداہرا رہنوالا رکھ اے پر سوکے وچ اپنے پتے سٹ دیندا اے۔ اتوں ایہ گول ہوجاندا اے۔ پتے اک دوجے دے سامنے ہوندے نیں تے تے پتہ ٹاہنی 20–40 سینٹی میٹر (7.9–15.7 انچ) ہوندی اے جیدے تے 20 توں 30 تک مدرے توں گوڑے ہرے رنگ دے 3–8 سینٹی میٹر (1.2–3.1 انچ) ناپ دے پتے لگے ہوندے نیں۔ ایہدے تے چٹے خوشبو والے پھل لگدے نیں۔ ایہدا فروٹ انڈیورگا یا گول ہوندا اے۔

پچھان[لکھو]

نمّ بھارتی مول دا اک سدابہار رکھ اے۔ ایہہ صدیاں توں سمیتکمیل دیساں - پاکستان، بنگلہ دیش، نیپال، میانمار (برما)، تھائیلینڈ، انڈونیشیا، شری لنکا آدی دیساں وچ پایا جاندا رہا اے۔ لیکن بیتے لگبھگ ڈیڈھ سو سالاں وچ ایہہ رکھ بھارتی اپمہادیپ دی جغرافیائی سیما نوں ٹپّ کے افریقہ، آسٹریلیا، دکھن مشرق ایشیا، دکھن اتے مدھ امریکہ اتے دکھن پرشانت دیپ گروہ دے کئی اشن اتے اپ-اشن کٹیبندھی دیساں وچ وی پہنچ چکیا اے۔ اس دا بنسپتک نام ‘Melia azadirachta اتے Azadiracta Indica’ہے۔ نمّ درمیانے توں وڈے قد دا سدابہار رکھ اے۔ جسدی چھاں بہت سنگھنی ہندی اے۔ ایہہ درخت چارے طرف پھیلردا اے۔ اس دا تنا وی موٹا اتے موٹی کھڑھوی کالی جہی بھوری چھلّ والا ہندا اے۔ اس دے پتے متحدہ لمبے تے لمکویں ہندے ہن۔ ہر شوہر عام پتے ورگی نظر آؤندی اے۔ پھلّ چھوٹے سائز تے چٹے رنگ دے ہندے ہن۔ نمّ دے پھل نوں نمولی کیہا جاندا اے۔ جدوں ایہہ پکن لگدا اے تاں اس وچ مٹھاس جہی آ جاندی اے۔ اس لئی پرندے اس تے ٹٹ پیندے ہن۔

ہور بولیاں وچ نام[لکھو]

انگریزی نے نیم ہندی توں ادھار لیا اے۔ اردو، عربی، اتے نیپالی نام وی نیم ہی ہن۔ سندھی وچ پنجابی وانگ نمّ، بنگالی وچ نم، (تمل) وچ ویمبو، آریہ ویپو (ملیالم)، آزاد درخت (فارسی)، نمبا، ارشتا، پیکوماردا (سنسکرت، اوڑیا)، لمبو (گجراتی بولی)، کاڈو-لمبا (مراٹھی) کہندے ہن۔ ڈوگونیارو (کجھ نائیجیریا بولیاں وچ - جویں ہوسا وچ)، مارگوسا، نمٹری، ویپُ (వేపు)، ویپو (வேம்பு)، ویپا (వేప) (تیلگو)، بیوو (ಕಹಿ ಬೇವು) (کنڑ)، کودو نمب (کونکنی)، කොහොඹ (کوہومبا، پھنش)، تامار (برمی)، sầu đâu, xoan Ấn Độ (ویئتنامی)، ស្ដៅ (سداؤ، کھمیر)، สะเดา (سداؤ، تھائی)، ممبا (انڈونیشیائی)، امبا (جاوانی)، Intaran (بالانی)، אזדרכת (عبرانی)، Maliyirinin (بامبارا بولی) اتے Paraiso (سپینش)۔ پوربی افریقہ وچ اس نوں Muarubaini (سواہلی)، sisibi (کسال ورگیاں کجھ گھانائی بولیاں وچ) دے طور اُتے وی جانیا گیا اے۔

اہمیت[لکھو]

نمّ بہت لابھکاری رکھ اے۔ چھاں توں علاوہ ہوا نوں سدھّ کرن والا سمجھیا جاندا اے۔ لکڑ وی کافی سخت تے ہنڈھنسار ہندی اے۔ اس دی لکڑ نوں سیونک نہیں لگدی۔ نمّ وچ بہت سارے ویدک گن ہن۔ جدوں ایہہ درخت پرانا ہو جاندا اے تاں اس وچوں اک قسم دی گوند جہی خارج ہونا شروع ہو جاندی اے، جو نہایت شیریں ہندی اے۔ اس لئی لوک اس نوں جماں کر کے بطور خوراک استعمال کردے ہن۔