رکھ

رکھ سدابہار لکڑ والے بوٹے نوں کیندے نیں ایدیاں کئی ٹانیاں ھوندیان نیں نالے اک تنا ھوندا اے جیھڑا اینوں زمین توں اتے چکی رکھ دا اے۔ وڈا ھونے تے ایدی کٹ توں کٹ اونچائی 3 توں 6 میٹر تک ھوندی اے۔ کج لوک سمجدے نیں جے اگر ایدا قطر 10 سینٹی میٹر کٹو کٹ ھووے یا گھیر 30 سینٹی میٹر ہووے تے تاں اے رکھ ھووگا۔ اک ٹوں زیادھ نکے نکے تنے اس نوں چاڑی بنا دندے نیں۔

رکھ تھاں نوں گھیرن دے مقابلے دا اک وکھالہ اے۔ تھاں تے دھپ لئی اک بوٹا دوالے دیاں بوٹیاں توں اچا تے چوڑا ہوندا اے۔ بوٹیاں دے ٹانچے وکھرے وکھالے دے ہوندے نیں جیہڑے اوہناں دے تنے نوں ودھن تے پتیاں نوں وڈی تھاں گھیرن وچ کم آندے نیں۔ ایہناں دے موٹے تنے اچیچیاں ولگناں نال بنے ہوندے نیں جنہاں نال ایھدے ٹانچے تکڑے تے پینڈے ہوندے نیں۔ ایہناں دے تنے محول نال گزارا کرن والے تے اچے جاندے نیں تے پتے پساردے نیں۔ ایہ لمبا چر جیندے نیں تے ہر ورے لکڑ والے تنے بناکے اپنا آپ وڈا کردے نیں۔ ایہ چآڑیاں نالوں وکھرے ہوندے نیں۔ ایہناں دا اک تنا ہوسکدا اے تے ایہ لمے ہوندے نیں پر کسے نکے رکھ تے وڈی چآڑی نوں آپس وچ وکھرا کرنا اوکھا اے۔ رکھ اوکھے ویلیاں وچ نکے وی رہ جاندے نیں۔ 100,000 ونڈاں نال رکھ سارے بوٹیاں دا 25٪ بندے نیں۔ ایہناں دیاں چوکھیاں ونڈاں ثراپک تھاواں دیاں واسی نیں تے ایہنادی ہجے گنتی پوری نہیں کیتی جاسکی۔

رکھاں نوں دو ونڈاں وچ ونڈیا گیا اے۔ پھلوالے بوٹے تے ننگے بی۔ پھلوالے بوٹے چوڑے پتے والے بوٹے وی اکھواندے نیں۔

جڑ

اک رکھ دیاں جڑاں رکھ نوں سہارا دیندے نال اوہنوں اوہدے لئی پانی تے ودھن والیاں چیزاں لے کے رکھ دے دوجے اتلے انگاں تک لیجاندی اے۔ ایہ ایہدی نسل ودھان، بچان، جیوندا رکھن، خوراک کٹھی رکھن تے ہور کئی کم آندی اے۔ پہلی جڑ جیہڑی بی وچوں نکل کے سدھی تھلے جاندی اے اوہنوں ٹوٹی جڑ کیہندے نیں۔ کج ہفتیاں وچ ای ایہدے توں ہور جڑاں نکلدیاں نیں جیہڑیاں زمین دی پدھر دی سیدھ وچ پھیلدیاں نیں۔ ویلے نال ٹوٹی جڑ مک جاندی اے تے ایہ پدھر ول تے دوالے نکلن والیاں جڑاں ریندیاں نیں۔ ایہناں جڑاں دیاں دیاں سریاں تے جڑ وال نکلدے نیں جیہڑے مٹی چوں پوٹاشیم تے ہور طاقت والیاں شیواں تے پانی کھچدے نیں۔ جڑ نوں سآ لین دی وی لوڑ ہوندی اے تے صرف دو رکھ ایسے نیں جیہڑے پانی وج ہوندے نیں: مینگروو تے پانی سرو۔ چوکھے سارے بوٹے کسے فنگس نال مائکوریزا والا ساک بناندے نیں۔ مائکوریزا ساک نال رکھ فنگس کولوں پوٹاشیم لیندے نیں تے اوہنوں کاربو ہائیڈ ریٹ دیندے نیں۔ ایہ فنگس جڑاں نوں شکاریاں تے روگاں کولوں بچاندی اے۔ پرانے نشاناں توں رکھ تے ایس فنگس دا ساتھ 40 کروڑ ورے پرانا دسدا اے۔ کج رکھ جڑاں نال اک دوجے نال جڑ جاندے نیں۔ کج رکھ اپنیاں جراں زمین توں باہر وی لیجاندے نیں تاں کے آکسیجن لے سکن۔

تنا

تنا جڑ تون اتے بوٹے دے پتیان نوں کھلارن دا کم کردا اے تاں جے ایہ جوکھا جانن لے سکے۔ ایہ بوٹے دی ہر تاں تک پانی تے خوراک لجان دا وی ول اے۔ پھلوالے تے دوجے بوٹیاں وج تنے دے اتلی پدھر نوں چھل کیندے نیں تے ایہ کج مرے ولگناں نال بندی اے۔ ایہ تنے دے اندرلے جیوندے انگ نون باہرے موسم، پچھ، روگ، پانی، ڈنگراں دے ہلے، اگ تے ہور رپھڑاں توں بچاندی اے۔ چھل وج موریاں ہوندیاں نیں جیدے توں ایہ سآ لیندی اے تے ایہ لگاتار بدلدی ریندی اے یعنی ایہدی تھان نویں چھل بندی ریندی اے۔ لندن پین دی چھل وڈے چھلڑاں وج اپنی جھل لاندی اے تے سلور برچ پٹیاں وج چھل لاندی اے۔ جوں جون تنا موٹا ہوندا اے ایھدی چھل وج چیر آندے نیں۔ چیڑ دی جھل وچوں گوڑا پانی سار نکلدا اے جیہنوں جمکن کیندے نین تے ایہ ویریاں نوں پرے نساندا اے جد کے ربڑ رکھ وچوں دد ورگا پانی سار نکلدا اے۔ سنکونا چھل رکھ دی چھل وچ کڑتن ہوندی اے جیھدے باہجوں ایہنوں کھانا اوکھا اے۔

تنے دے حصے:
1. پتھ, 2. Protoxylem, 3. Xylem I,
4. فلوئم ,
5. Sclerenchyma (bast fibre),
6. Cortex,
7. Epidermis

چھل دے سب توں اندرلے حصے نوں فلوئم کیندے نین ایہ چانن پکائی وچ بنن والے شکر والے رس نوں رکھ دے دوجے انگاں تک لجاندا اے۔ ایہ نرم ولگناں دے بنے ہوندے نین تے فلوئم نال اندر کرکے زائلم ہوندے نیں۔ ایہ نکیاں نالیاں ورگیان ہوندیاں نین تے جڑ توں پتیاں تک دھاتاں تے پانی لجاندیاں نیں۔ ویلے نال زائلم پکی لکڑ وچ پلٹدی اے تے نویں زائلم ولکن بندے نیں۔ پکی اندرلی لکڑ دا رنگ زاغلم نالوں گوڑا ہوندا اے تے ایہ اندرا انگ اے جیہڑا تنے نوں پینڈا کردا اے۔

زائلم دا 3/4 حصہ سلولوز نال بنیا ہوندا اے تے ریندے دا چوکھا لگنن نال بنیا ہوندا اے۔ اک تنے نوں اگر کٹ کے ویکھیا جاۓ تے اوہدے دے چکر بنے دسدے نیں ایہ سلانہ چکر ہوندے نیں تے ہر سال اک نواں چکر بندا اے۔ کئی پرانے رکھ اندر توں کھوکھلے ہوجاندے نیں پر فیر وی کھڑے ریندے نیں۔

رکھ سارا سال نہیں ودھدے ریندے اوہ چٹکے مار کے ودھدے نیں تے اوہناں دا وادھا موسم نال جڑیا ہوندا چوکھی ٹھنڈ یا سوکے وچ اوہناں دا وادھا رکیا ریندا اے۔ رکھ وچوں انگوری یا نویں پتی دے بچاؤ لئی بوٹے نے اوہدے تے غلاف جڑھایا ہوندا اے۔ ٹھنڈ تے نکے دناں وچ اگنا رکیا ریندا اے تے بسنت وج ایہدا آکنا تے اگے ودھنا ٹردا اے۔ تنے تے جڑ دا وادا مڈھلا وادا اے تے اک خاص اچائی تے جاکے تنے وج وادا رکدا اے تے ایہ جڑ دے حساب نال اپنے آپ نوں پدھر وج رکھدا اے۔

پتے

پتے کسے رکھ دی خوراک بنان دا کارخانہ نیں نے رکھ تنے راہیں اتلے پتیاں تک پانی زائلم نال اپڑاندا اے۔ اگر ایہ ناں اپڑ سکے تے پتے سک جاندے نیں۔ پتے کئی شکلاں تے ناپاں وچ ہوندے نیں تے تے ایہناں دے بنن وچ محول وی کم کردا اے۔ ایہ چیڑے یا سوئی ورگے، ادھے یا پورے، پدھرے یا والاںوالے, سادے یا انسادے، نرم یا کھؤرے، سدا رہنوالے یا پتچڑی ہوسکدے نیں۔ کونیفر دے پتے سوئی ورگے ہوندے نیں ایہ ھنڈے تے برفوالے رکھاں تے ہوندے نیں تے ایہناں تے برف ڈگے تے ایہناں کج نہین ہوندا چوڑے پتے والے پھٹڑ ہوسکدے نیں' ایہ چوڑے پتیاں ورگے دے نمونے تے ای بنے ہوندے نیں تے کماں اوہو ای کردے نیں۔ چوکھے پالے وچ ایہناں دے مورے بند وی ہوجاندے نیں۔ ایہ ٹھنڈیاں تھانوان تے اتے کدکے اکدے نین جتھے زمیں ڈیادھ ٹھنڈی وی نان ہووے تے دھپ وی جوکھی لگے۔ ایہناں دیاں ٹاہنیاں وی لفنوالیاں ہوندیان نیں تے برف پوے تے لف جاندیاں نیں تے ٹٹن تون بج جاندیاں نیں۔

چوڑے پتے والے گرم تھانواں دے رکھ پالے نال اپنے ول نال نبڑدے نیں۔ پالے وچ جدوں گرمی ناپ تھلے اجاندا اے تے سورج دا چانن ویلہ تھوڑا ہوندا اے اودوں پتیاں وچ چانن پکائی دا کم رک جاندا اے تے پیلے لال رنگوالے مادے اگڑدے نین تے ہرے مک جاندے نیں اینج پتچڑی وج پتیاں دے رنگ لال پیلے ہوجاندے نیں پتے وج اک ہارمن آکسن دا بننا وی بندا ہوجاندا اے جس باہجوں پتے دا ٹاہنی نالوں جور ماڑا ہوجاندا اے تے اوہ رکھ نالوں ڈگ پیندا اے۔ ٹراپک تے سب ٹراپک تھانواں دے کئی رکھ اپنے پتے سیال وچ نہیں ڈیگدے تے اوہناں دے پتے نال ریندے نیں۔ کئی پتچڑی رکھ پتے کڈھن توں پہلے پھل کڈھ لیندے نیں۔

نسلی وادا

رکھ بوٹیاں دے کئی ٹبراں وچ ہوندے نیں تے ایہناں دا نسل ودھان دا کم نکے بوٹیاں تے چاڑیاں نال رلدا اے۔ کئی رکھ اپنے بی بنان لئی اپنے پراگ اک تھاں توں دوجی تھاں تک لجان لئی ہوا دا سہارا لیندے نیں۔ اچی تھاں تے ہون جاہجوں اوتھے چلن والی ہوا دا اسانی نال فیدا لیا جاسکدا اے۔ ایس کم لئی رکھ چوکھی گنتی وچ پولن بنا کے ہوا وچ اچیچے موسم وچ چھڈدے نیں۔ ایہ ایس لئی ہوندا اے جے کسے اپنے دے رکھ دے مادھ پھل تے پولن دے ڈگن دا چانس تھوڑا ہوندا اے اوہ ایس لئی چوکھی گنتی وچ پولن بنا کے ہوا وچ چھڈ دے نیں۔ ہوا نال بی بنانوالے رکھاں دے پھلاں دے رنگ نہیں ہوندے تے ناں ای خوشبو تے اوہناں دے نر مادھ رکھ یا پھل وکھرے ہوسکدے نیں۔ نر رکھ اچے تے مادھ نیوں ہوندے نیں تاں جے اتوں نر توں پولن ڈگ کے تھلے مادہ پھل تے آۓ۔ چیڑ دے پولن وچ خالی تھان ہوندی اے جیہڑیایہنون ان وـ اسانی دینید اے تے ایس باہجوں ایہ 500 میل/800 کلومیٹر تک وی جاسکدا اے۔ رکھوں دے پولن نال لوکاں نون الرجی وی ہوجاندی اے۔

بی

بی کسے رکھ دا اپنی نسل نوں اکے ودھان دا وڈا ول اے تے اوہناں دے بی کئی ناپ تے شکلاں وچ ہوندے نیں۔ وڈے بی رکھاں توں ای آندے نیں پر دنیا دا سب توں وڈا رکھ سب توں نکا بی بناندا اے۔ رکھاں دے پھلاں تے بیاں وچ ونسونے نمونیاں نال ایہ پتہ چلدا اے جے رکھ اپنے بچیاں دی سانبھ وج کنے ول ورتدے نیں۔ کئی رکھ اپنے بی دے دوالے گودے ورگی مٹھی طاقتوالی کھانوالی شے بناندے نیں جیہنوں دوجے جانور تے پنچھی کھاندے نیں تے اوس رکھ دے بی نوں دور جا سٹدے نین تے اینج اوہ نویں تھاں تے جا اگدا اے ایس دی ادھارن امب، مالٹا، جامن، امرود ورگے رکھ آندے نیں۔ ننگے بی وجوں چیڑ اپنے بی نوں اک پینڈی کون وج بچاندا اے۔ کون وج کئی واری بی کئی ورے پیا ریندا اے جیویں جیک پائن دا بی اگ لگن نال ای باہر آکے آکدا اے اودوں اگ لگن باجوں جنگل دی زمین تے سوآ وی ودھ ہوندی اے تے دوجے بوٹے جنہاں نال ایہدا ٹاکرا ہوندا اے اوہ وی سڑ چکے ہوندے نیں۔ ک‏ی بیاں دے باہرلے چھلڑ پکے پینڈے ہوندے نیں جیویں اخروٹ، بدام، پستہ۔

اک رکھ نوں اگن لئی تھاں تے چانن دی لوڑ ہوندی اے اگر اپنے ای رکھ تھلے ڈگے تے اوہدا اوتھے اوسے رکھ توں ڈگنوالے ہور بیاں توں بننوالے بوٹیاں نال کھیچل بن جاویگی ایس لئی کج رکھ اپنے بی ہولے تے پتلے بناندے نیں تاں جے اوہ اڈ کے دو جا ڈکن جیویں ٹاہلی دا پتلا ہوندا اے تے اڈ کے ہوا نال اپنے ماپے رکھ توں دور جاکے ڈک سکدا اے۔ ایلڈر اپنے بی نال پھوں سارا تیل لادندا اے تے جدون بی پانی وچ ڈگدا اے تے تیردا ہویا کتے دور جاکے اگدا اے۔ کاپوک دے بی نال لگی روں اوہنوں اڈا کے دور جا کے اگن وچ سہارا دیندی اے۔ بلدا رکھ اگدا سہارا تے نہیں لیندا پر ایہدی بی والی پھلی دی دو پاسے سک کے کڑک کرکے وکھرے ہوندے نیں تے ایہدے اندروں بی تیر وانگوں دور جاکے ڈگدا اے۔ گل بکاؤلی پانی وچ اگدا اے تے ایھدے بی یا نکے بوٹے ایہدے پتیاں وچ ہوا ہون باہجوں پانی تے تردے ہوۓ اک تھاں توں دوجی تھاں تک جاندے نیں۔ کئی گریاں والے بیاں نوں جانور زمین وج فیر کھان لئی لکا دیندے نیں تے بھل جاندے نيں ایناں دا پینڈا چھلڑ زمیں توں وتر لے کے نرم ہوجاندا اے تے بوٹا اگ آندا اے۔

تریخ

سب توں پہلے رکھ فرن رکھ ہورس ٹیل تے لائکو فائٹ سن جیہڑے کاربونیفرس ویلے وچ 35 توں 25 کروڑ ورے پہلے ہوۓ۔ وٹیزا جنس دے رکھ سب توں پہلے رکھ ہوسکدے نیں ایہ پتھر ہوۓ نیویارک صوبے وچ ڈیونین ویلے وچ (385 ملین ورے پہلے) لبے نیں۔ ایس توں پہلے آرکائیوپٹیرس نوں سب توں پرانے رکھ سمجھیا جاندا سی۔ ایہ بی دی تھاں سپور نال اپنی نسل اگے ودھاندے سن تے ایہ فرن تے ننگے بی دے وشکار ساک سن جیہڑے ٹرائیسک ویلے (20 توں 25 کروڑ ورے پہلے) بنے. گنکگوفائٹا دیاں کئی ونڈاں اک وڈے تھاں تے پھیلیاں سن پر ہن ایسدا اکو بوٹا گنکگو بچیا اے ایہدے 27 کروڑ ورے پرانے پتھری جاندار وی لبھے نیں تے ایہ اک جیوندا پتھری جاندار اے ایہنے لمے ویلے وج ایہدے وج کوئی تبدیلی نہیں آئی۔

وشکارلے ویلے وچ (25 توں 6 کروڑ ورے پہلے تک) کونیفر وددے نیں تے ساریاں زمینی تھانواں تے اپنے آپ نوں اگاندے نیں۔ ایس مگروں پھلانوالے بوٹے کریٹیشیس ویلے وچ اگے آندے نیں تے ٹرٹائری ویلے وچ (65 ملین توں 2 ملین پہلے تک) جدوں ساری زمین تے جنکل سن، ایہ فرن نوں پچھے کر دیندے نیں۔ 15 لکھ ورے پہلے جدوں محول ٹھنڈا ہویا تے جار برفانی ویلیاں وجوں پہلا برفانی ویلہ آیا تے برف دے اگے ودھن نال جنگل پجھے ہٹدے گۓ۔ برفانی ویلیاں دے وسرام وچ چنگل فیر اگے ودھدے سن تے اگلے برفانی ویلے وچ فیر پچھے ہٹ جاندے سن۔

رکھ محول

زمین دے محول نوں بنان وچ رکھاں دا کم بہت وڈا اے تے ایہ کئی ونڈاں دے جیوناں نوں رہن دی تھاں دیندے نیں۔ فرن، لورورٹ تے ہور کئی دوجیاں تے پلن والے جیون ایھدیاں ٹاہنیاں نال لٹکے ہوندے نیں، ایہدے تے ای الجی، لیچن تے فنجائی وسدے نیں تے دوجیاں دے وسن دا سہارا بندے نیں۔ ایہناں تے ای پنجھی تے جانور وی ریندے نیں۔ پتے، پھل تے فروٹ اپنے اپنے موسماں وچ ہوندے نیں رکھاں تھلے چھاں ہوندی اے تے ایتھے ڈگے پتیاں، ٹٹیاں ٹاہنیاں تے پرانی لکڑ ہوندی اے جنہاں وچ ہور بوٹے تے جیون ہوندے نیں۔ رکھ زمین نوں سمبھال کے رکھدے نیں، تیز مینہ مکرون زمین نوں ٹٹن توں روکدے نیں، روہی دا راہ ڈکدے نیں۔

کئی رکھاں دیاں ونڈاں اپنی پسند دے اجیچے جنور اپنے دوالے رکھدیاں نیں۔ انگریزی بلوط/پیڈنکلیٹ بلوط تے 284 ونڈاں دے کیڑے وسدے نین تے تسمانی بلوط تے 306 کیڑیاں دیاں ونڈاں وسدیاں نیں۔ کسے رکھ نوں کسے ہور تھاں تے لایا جاۓ تے اوہ اوتھے کیڑیاں پنجھیاں نوں اپن کول نہیں کھچدا۔ پنجاب دے کئی وڈے شہراں وچ ایسے بدیسی رکھ جیویں ایلسٹونیا لگاۓ کۓ نیں جنہاں تے کوئی پنچھی نہیں بیٹھدا۔

رکھ محول نوں صاف رکھن دی اکی وڈی راہ نیں۔ خراب تھان نوي ٹھیک کیتا جاسکدا اے تے اگے ودھدی روہی یا ریت تے روک لائی جاسکدی اے۔ رکھاں نال سمندری کنڈیاں تے بوٹے لاکے سمندر دیاں چھلاں نوں روکیا جاسکدا اے، سمندری کنڈے نوں ٹٹن توں بجایا جاسکدا اے تے سمندری کنڈے نوں ڈونکا ہون توں وی بچایا جاسکدا اے۔

ورتن

رکھاں دا تے انساناں دا پرانا ساتھ اے رکھ انسان دے کھان پین، گھر بنان، گھر دے سمان لئی تے کم کاج وچ کم آندے نیں۔

کھان پین

رکھ دنیا دے ودیا گودے والے کھان پین وچ اندے نیں: امب، سیب، مالٹا، چیری، انجیر انار۔ ٹراپک تے ٹمپریٹ تھانواں تے ایہ بپار لئی اگاۓ جاندے نیں۔ کھجور کوکونٹ، انناس تے انجیر وی رکھان تے ہون والے فروٹ نیں۔ پام آئل پام دے رکھ توں ملدا اے تے ایہدے کئی ورتن نیں۔ کوکوا رکھ دے پھل توں کوکوا تے چاکلیٹ بندا اے۔ کافی رکھ توں کافی دے دانے ہوندے نیں۔ جنگلاں چوں دوالے دے پنڈ کھان لئی فروٹ لیندے نیں۔

کچھ رکھ اپنے تے ایسے رس والے پھل بناندے نیں جس نوں پین لئی مکھیاں آندیاں نیں تے اپنے چھتیان وج ماکھیو بناندیاں نیں۔ ایہ ماکھیو لبھنا لانا تے ویچنا وی پنڈاں تھانواں دا اک کاروبار اے۔ رکھاں دے پتے ڈنگراں دے کھان پین دے کم آندے نیں۔ پان داپتہ پان وچ ودتیا جاندا اے تے تیج پات چاولاں دا زیقہ ودھاندے نیں۔ چآ دے بوٹے دے پتے چآ بنان لئی ورتے جاندے نیں ایہدے پتے اینے توڑے جاندے نین جے ایہ ایہ نکا ای ریندا اے رکھ نہیں بندا۔

کج گرم تھانواں تے سیال دے مکن تے جڑ ولوں سیپ اتے ول جاندا اے۔ اتلے امریکہ وچ شکر میپل چوں رس جڑ توں تنے راہیں اتے ول جاندا اے۔ اوہدے تنے وچ موہری کرکے اوس نوں کڈیا جاندا اے۔ اوہدا 90% پانی تے 10٪ وکھریاں دھاتاں دا گتاوا ہوندا اے۔ ایہنوں فیر کج سواد رلا کے ویچیا جاندا اے۔ ککر دے رکھ توں گوند نکلدی اے۔ رکھ دے کئی انگ مصالے لئی ورتے جاندے نیں دال چینی دال چینی رکھ دی چھل اے۔ لونگ لونگ دے رکھ دے پھل دیاں ڈوڈیاں نیں۔ جائفل وی اک رکھ دا فروٹ اے۔

بالن

لکڑ بالن لئی ورتی جانوالی سب توں اچیچی شے اے۔ خاص کرکے پنڈاں تھانواں وچ یا تھوڑا اگے ودھیاں دیساں وچ ایہ اے بالن لئی ورتی جانوالی شے اے۔ ایہنوں باہر لبھن لئی دور جانا پیندا اے۔ کھلی تھاں تے بالن لگیاں لوڑ نالوں چوکھی بالی جاندی اے کج اگے ودھے دیساں وج ایہنوں چھڈ کے بالن دیاں ہور وی شیواں مل سکدیاں نیں، نویں چلہے ایسے بناۓ گۓ نیں جنہاں وچ تھوڑا بالن ورتیا جاندا اے۔ لکڑ توں کسی پٹھی وچ آکسیجن کڈ کے کولے بناۓ جاندے نیں جیہڑے فیر کسے ویلے وی تے کتے وی ورتے جاسکدے نیں۔ کولے بنان وج 15 کینٹے لگدے نیں تے ایہ باربیکیو تے کباب بنان وچ وی کم آندے نیں۔

ہور

ربڑ رکھ توں اگر اوہنوں چیرا لایا جاۓ تے اوہدے پجھڑ نوں مکان لئی ررھ نکلدا اے۔ ایس نوں بپاری ول تے ایہ رکھ لگا کے کٹھا کیتا جاندا اے تے ایہدے ٹیر، مینہ توں بچن دا سمان تے ربڑ دیاں ہور شیواں بنایاں جاندیاں نیں۔

رکھاں دی لکڑ نال گھر دفتر سکول یا جتھے وی لوڑ ہووے فرنیچر بنایا جاندا اے۔ کرسی میز منجی الماری بوآ کھڑکی شتیر بالے چوگاٹھ توں لے کے چمچ تک لکڑ دا بندا اے۔ ایہ نیانے دا پنگھوڑا وی ہے تے ووہٹی دی ڈولی وی۔ ایہدے نال مردے نوں قبرستان کھڑن لئی اچیچی منجی بنائی دی اے تے لکڑ دے بنے تبوت وج ای مردے نوں دبیا جاندا اے۔ پہلے تے پورا گھر ای لکڑ دا بندا سی تے ہجے وی کئی دیساں جیویں جپان یا امریکہ وچ لکڑ دے گھر بندے نیں۔ لکڑ نال ای کشتیاں بندیاں نیں جنہاں باہجوں پانی وچ چلنا اسان ہویا۔

جرنل شرمن رکھ کیلیفورنیا امریکہ وچ گھیر نال دنیا دا سب توں وڈا رکھ اے۔ میتھوسلا 4845 ورے دی عمر نال دنیا دا سب توں پرانا رکھ اے۔ ایہ وی کیلیفورنیا وچ اے۔

مورت نگری

• 
• 
• 
• 
• 

  tree bark

• 

  Tree trunk

• 

  Beech trunk (Fagus)

• 

  European birch bark (Betula pendula)

• 
• 
• 
•