نناوت
نناوت کینیڈا دی سبتوں نویں تے سبتوں وڈی ریاست اے ۔ اسنوں شمال مغربی ریاست توں یکم اپریل 1999ء چ نناوت ایکٹ تے نناوت لینڈ کلیمز ایگریمنٹ راہیں جدا کیتا گئیا سی ۔ اسدیاں سرحداں دا تعین 1993ء چ کیتا جا چکئیا سی ۔ ننوت دا قیام عمل چ آن نال کینیڈا دے نقشے چ 1949ء چ نیو فاؤنڈ لینڈ تے لیبرے ڈار دے قیام دے بعد اک وڈی تبدیلی اے ۔
ننوت دا صدر مقام ایکالوئٹ اے جہڑا مشرق چ بافن دے جزیرے تے واقع اے ۔ دوجے اہم علاقےآں چ رینکن ان لٹ تے خلیج کیمرج نیں ۔ نناوت چ ایلیسمیری دا جزیرہ وی شامل اے جہڑا شمال چ واقع اے ۔ جزیرہ وکٹوریہ دے جنوبی تے مشرقی حصے وی اس چ شامل نیں ۔ نناوت رقبے دے لحاظ نال کینیڈا دی سبتوں وڈی تے آبادی دے لحاظ نال سبتوں نکی ریاست اے ۔ اس دی کل آبادی 29474 افراد تے مشتمل اے جہڑی تقریبا مشرقی یورپ دے برابر علاقے چ پھیلی ہوئی اے ۔ جے نناوت اک آزاد دیس ہندا تے ایہہ جگ دا سبتوں گھٹ گنجان آباد ملک ہندا ۔ مثلا گرین لینڈ دا رقبہ نناوت دے تقریبا برابر اے پر آبادی نناوت توں دوگنی اے ۔
نناوت دا مطلب اے "ساڈی بھوئیں (ساڈی زمین)" ایہہ انوکتی بولی دا لفظ اے ۔ اس دے باشندے نناومیوت کہلاندے نیں ۔ اک باشندہ نناومیوک کہلائے گا ۔
تریخ
[سودھو]نناوت چ تقریبا 4 ہزار سال توں مسلسل انسان آباد رہے نیں ۔
نناوت دی تحریری تریخ دا آغاز 1576ء چ ہوئیا ، جدوں مارٹن فروبشر اک مہم دی رہنمائی دے دوران ایتھے پہنچئیا تے اسنے سوچئیا کہ اسنے خلیج فروبشر دے پانیاں چ سونے دی کان تلاش کر لئی اے ۔ اگرچہ ایہہ کان بیکار نکلی تاہم فروبشر نے انوئت لوکاں نال یورپیاں ولوں پہلا رابطہ قائم کیتا ۔ ایہہ رابطہ اگرچہ بوہت بھیانک سی کیونکہ اسنے 4 انوئت لوکاں نوں اغوا کیتا تے اینہاں نوں انگلستان لے آئیا جتھے اوہ بوہتی دیر زندہ نا رہ سکے ۔ شمالی رستے دی تلاش چ 17ویں صدی عیسوی چ بوہت سارے مہم جو جنہاں چ ہنری ہڈسن ، ولیم بافن تے رابرٹ بیلوٹ شامل سن ، ادروں لنگھے ۔
جغرافیہ
[سودھو]
نناوت دا کل رقبہ 19 لکھ مربع کلومیٹر اے جس چ بھوئیں تے پانی دونہے شامل نیں ۔ اس چ اتلے کینیڈا دا حصہ ۔ جس چ آرکٹک دا حصہ ، خلیج ہڈسن ، خلیج جیمز تے خلیج انگاوا دے سارے جزیرے شامل نیں ۔ اینج ایہہ جگ دی پنجویں وڈی ریاست اے ۔ جے نناوت آزاد دیس ہندا تے ایہہ دنیا دا 13واں وڈا دیس ہندا ۔ نناوت دیاں سرحداں شمال مغربی ریاست ، اونٹاریو تے نیو فاؤنڈ لینڈ تے لیبررے ڈار نال ملدیاں نیں ۔ اسدیاں آبی سرحداں کیوبک تے اونٹاریو دے علاوہ منیٹوبا تے گرین لینڈ نال ملدیاں نیں .
نُنا وُت دی انتہائی کم آبادی دی وجہ توں اسنوں صوبے دا درجہ شاید کدی نہ مل پائے۔ اُتے جے یوکون نوں جو آبادی وچ نُنا وُت توں ذرا سی زیادہ اے، نوں صوبے دا درجہ مل جائے تاں نُنا وُت نوں وی صوبہ بنایا جا سکدا اے۔
عام طور اُتے ایہ غلط فہمی پائی جاندی اے کہ نُنا وُت نوں شمال مغربی ریاست توں وکھ کیتا گیا اے۔ ایسا نئيں اے۔
حکومت
[سودھو]نُنا وُت دا سربراہ کمشنر ہُندا اے جسنوں وفاقی وزیر برائے انڈین معاملات تے شمالی ترقی مقرر کردا اے۔ دوسری ریاستاں دی مانند، کمشنر دا کردار نمائشی ہُندا اے جداں کہ صوبےآں وچ لیفٹیننٹ گورنر دا ہُندا اے۔ اُتے کمشنر ملکہ دی نمائندگی نئيں کردا۔
یک ایوانی اسمبلی برائے نُنا وُت دے ارکان دا انتخاب وکھ وکھ ہُندا اے کیونجے ایتھے کوئی پارٹی نئيں ہُندی۔ مقننہ عموماً اکثریت رائے توں کم کردی اے۔ حکومت دا سربراہ نُنا وُت دا پریمئر ہُندا اے۔ اس دا انتخاب قانون ساز اسمبلی کردی اے۔
ریاست دی پہلی قانون ساز اسمبلی نوں 16 جنوری 2004 وچ تحلیل کیتا گیا جس دے فوراً بعد انتخابات ہوئے۔ 2007 تک نُنا وُت اپنی دوسری حکومت دے دور توں گزر رہی اے۔
اپنی پالیسیاں اُتے تنقید دے بعد پریمئر پال اوکلیک نے اک مشاورتی کونسل بنائی اے جس دا کم ایہ طے کرنا اے کہ کِداں مقامی افراد نوں قانون سازی تے ریاست دے روز مرہ کماں وچ نمائندگی دتی جائے۔
ریاست دا سالانہ بجٹ 70 کروڑ کینیڈین ڈالر اے جو تقریباً سارا دا سارا وفاقی حکومت دیندی اے۔ 2004 وچ سابقہ وزیر اعظم پال مارٹن نے شمالی علاقےآں دی ترقی نوں اپنی ترجیح قرار دتا سی تے اضافی 50 کروڑ کینیڈین ڈالر انہاں تن ریاستاں وچ تقسیم کیتے سن ۔
2005 وچ مقامی حکومت نے وفاقی حکومت دے نال مل کے اک فرم کھولی اے جس دا کم مصنوعی سیارےآں دی مدد توں نُنا وُت دے لوکاں نوں تیز رفتار انٹرنیٹ مہیا کرنا اے۔ اس دے باعث ریاست نوں دنیا دی اکیس سمارٹ کمیونیٹیز وچ شامل کیتا گیا اے۔
آبادی
[سودھو]2006 دی مردم شماری دے مطابق نُنا وُت دی کل آباد 29474 نفوس اے جنہاں وچ 24640افراد خود نوں انوئت کہندے نيں، 100 افراد خود نوں قدیم یورپ توں آنے والے افراد دی نسل توں، 130خود نوں میٹس تے 4410 افراد خود نوں غیر مقامی کہندے نيں۔
بولی
[سودھو]انوکٹیٹُٹ دے علاوہ انگریزی تے فرانسیسی وی سرکاری زباناں نيں۔
اہم کاناں
[سودھو]- 1882 تا 2005 سونا
- 1982 تا 2002 زنک تے سیسہ
- 1976 تا 2002 زنک تے سیسہ
- 1957 تا 1962 نکل تے تانبہ
- 2006 تا حال ہیرے
اس دے علاوہ بہت سارے ہور کان کنی دے منصوبے جاری نيں