نند داس
نند داس (1533ء – 1583ء) پشٹی مارگ دے اشٹ چھاپ بھکتی کویاں (شاعر) وچوں اک نيں۔ ایہ سورداس دے بعد دوسرے وڈے کوی/شاعر نيں۔ (گوسوامی وٹھل ناتھ نے شری ناتھ جی (اوتارِ کرشن) دی اشٹیام سیوا پوجا دے لئی انہاں دی لیلا دے جذبہ دے مطابق وقت تے موسماں دے خاص راگاں دے ذریعے کیرتن کرنے دا اہتمام کیتا سی۔ اس کم دے لئی انھاں نے اٹھ کویاں دی اک بھکتی منڈلی بنائی سی۔ جو راگ راگنیاں نوں دھیان وچ رکھ دے کیرتن کرنے وچ ماہر سن ۔ انہاں نوں کواشٹ چھاپ کوی کہیا جاندا اے۔) تذکرہ "دو سو باون ویسنون دی واردا" تے "اشٹ سکھان دی واردا" دے مطابق درویشی اختیار کرنے توں پہلے نند داس اک بھر پور دنیاوی مزاج شخص سن ۔
سوانح[سودھو]
وہ تلسی داس دے چچیرے بھائی سن ۔ 1533ء وچ اترپردیش دے علاقہ سوراں ضلع ایٹہ دے رامپور پنڈ وچ پیدا ہوئے۔ سناڈھیہ برہمن سن ۔ والد دا ناں جیون رام سی۔ نر سنگھ پنڈت توں سنسکرت دی تعلیم حاصل کيتی۔ تلسی داس دے نال کاشی جا کے شاستراں دے مطالعہ دا آغاز کیتا۔ اک خوبصورت عورت دی محبت وچ گرفتار ہوئے گوکل پہنچے تے ایتھے گوسوامی وٹھل ناتھ نال ملاقات دے بعد پشٹی مارگی بن گئے تے درویشی اختیار کر لئی۔ روایت اے کہ سورداس دے کہنے اُتے پنڈ رامپور پرت کر کملا ناں دی لڑکی نال شادی کر لئی سی۔ زندگی دے آخر ایام وچ اوہ گووردھن پرت گئے سن ۔
نند داس وڈے ذہین شاعر سن ۔ اناں نے باقاعدہ شاستراں دا مطالعہ کیتا سی۔ "راس پنچا دھیائی" وچ عشق مجازی تے عشق حقیقی نوں ہم آہنگ کر کے پیش کیتا گیا اے۔ موضوع، بولی و اسلوب، تخیل، شعری حسن تے اصلی جذبات دے لحاظ توں ایہ نند داس دی سب توں بہترین تصنیف اے۔ "بھنور گیت" نند داس دی علمیت، روشن ضمیری تے منطقی اسلوب نوں ثابت کرنے والی کرشن بھگتی کاویہ اے۔ "سدھانت پنچا دھیائی" وچ کرشن لیلا نوں قلم بند کیتا گیا اے۔ "نند داس پداولی" شاعری دے معیار توں متعلق اے۔ "انیکارتھ منجری" اک طرح دی ڈکشنری اے۔ "سداما چرت" دی کہانی بھگود گیتا توں ماخوذ اے۔ اس وچ کرشن بھگتی دے وسیلے توں دوسری دے جذبہ اُتے روشنی پائی گئی اے۔
نند داسنوں جڑیا دا خطاب دتا گیا اے۔ انہاں دیاں لکھتاں دی بولی صاف ستھری اے۔ انلاں خواب صورت تے مانوس لفظاں، ضرب المثل تے محاوراں دے انتخاب اُتے وڈی دسترس حاصل سی۔ لفظاں دے انتخاب وچ اوہ لَے تے سُر دا وی خیال رکھدے سن اس لئی انہاں دی تخلیقات وچ روانی تے حسن پیدا ہوئے گیا اے۔
تخلیقات[سودھو]
- انیکارتھ منجری
- مان منجری
- رس منجری
- روپ منجری
- ورہ منجری
- پریم بارہ کھڑی
- شیام سگائی
- سُداما چرت
- رکمنی منگل
- بھنور گیت
- راس پنچا دھیائی
- سدھانت پنچا دھیائی
- دشم اسکندھ بھاشا
- گووردھن لیلا
- نند داس پداولی
حوالے[سودھو]
- अष्टछाप के कवि नंददास, कृष्णदेव