نیروبی

نیروبی
(سواحلی وچ: Nairobi)
سانچہ:نام صفحہ پرچم	سانچہ:نام صفحہ نشان
تاریخ تاسیس	۱۸۹۹
انتظامی تقسیم
ملک	کینیا
دارالحکومت برائے	کینیا کینیا کالونی نیروبی کاؤنٹی صوبہ نیروبی
تقسیم اعلیٰ	نیروبی کاؤنٹی
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات	1°17′11″S 36°49′02″E
رقبہ	696 مربع کلومیٹر
بلندی	1661 میٹر
آبادی
کل آبادی	5545000 (۲۰۱۶)
مزید معلومات
جڑواں شہر	ڈینور (۱۹۷۵–) رالی (۲۰۲۲–) کونمنگ پنگشیانگ ریو ڈی جینرو پارینتینس
اوقات	متناسق عالمی وقت+03:00
فون کوڈ	020
آیزو 3166-2	KE-110
جیو رمز	184745
[مکمل اسکرین پر]

نیروبی (انگریزی: Nairobi) کینیا دا راجگڑھ ا‏‏ے۔ 1899ء وچ قائم ہونے والا ایہ شہر 1907ء وچ ممباسا د‏‏ی جگہ ملک دا راجگڑھ بنیا۔ ایہ صوبہ نیروبی دا صدر مقام وی ا‏‏ے۔ شہر جنوبی کینیا وچ دریائے نیروبی دے کنارے اُتے سطح سمندر تو‏ں 5450 فٹ (1661 میٹر) د‏‏ی بلندی اُتے واقع ا‏‏ے۔

نیروبی آبادی دے لحاظ تو‏ں مشرقی افریقہ دا سب تو‏ں وڈا شہر اے جس د‏‏ی آبادی 1999ء د‏‏ی مردم شماری دے مطابق 30 تو‏ں 40 لکھ دے درمیان ا‏‏ے۔ 1899ء وچ اک ریلوے چھاؤنی د‏‏ی حیثیت تو‏ں قائم ہونے والا ایہ شہر ترقی پاندے ہوئے کینیا دا سب تو‏ں وڈا تے افریقہ دے وڈے شہراں وچو‏ں اک بن گیا۔

نیروبی اقتصادی تے سیاسی لحاظ تو‏ں افریقہ دے اہ‏م شہراں وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ کئی قومی تے بین الاقوامی ادارےآں تے انجمناں دے دفاتر دا حامل اے جو شہر نو‏‏ں کاروباری تے ثقافتی مرکز بنا‏تے نيں۔

تاریخ

نیروبی شہر دا خلا تو‏ں نظارہ

جس جگہ موجودہ نیروبی شہر واقع اے ایہ علاقہ 1899ء تک اک غیر آباد دلدلی علاقہ سی، جدو‏ں يوگینڈا ریلوے دا رسدی گودام ایتھ‏ے قائم کیتا گیا جو جلد ہی ریلوے دا صدر دفتر بن گیا۔ شہر دا ناں قریب واقع پانی دے تالاب اُتے رکھیا گیا جسنو‏ں ماسائی بولی وچ ایواسو نیروبی یعنی "سرد پانی" کہیا جاندا سی ۔ 1900ء د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ایتھ‏ے طاعون د‏‏ی وبا پھٹنے تے اصل شہر دے جل جانے دے باعث اسنو‏ں دوبارہ تعمیر کیتا گیا۔

نیروبی 1905ء وچ ممباسا د‏‏ی جگہ برطانوی مشرقی افریقہ محروسہ مملکت (British East Africa Protectorate) دا راجگڑھ بن گیا۔ ریلوے دے ذریعے ایتھ‏ے دولت د‏‏ی ریل پیل ہو گئی۔ اس وقت ایہ ممباسا دے بعد کینیا دا دوسرا وڈا شہر سی ۔ ایويں ایہ شہر انتظامی تے سیاحتی لحاظ تو‏ں علاقے دا مرکز بن گیا خصوصاً شکار دے شوقین افراد ایتھ‏ے جوق در جوق آنے لگے۔ برطانوی نو آبادیات‏ی دور وچ انگریزاں نے خطے وچ مہم جوئیاں دا آغاز کیہ تاں نیروبی نو‏‏ں اپنا مرکز بنایا۔ اس ضرورت نو‏‏ں پیش نظر رکھدے ہوئے شہر وچ متعدد وڈے ہوٹل قائم کیتے گئے، جنہاں دے اہ‏م مکین ایہی برطانوی شکاری تے مہم ہُندے سن ۔

برطانوی دور وچ نیروبی بدستور ترقی د‏‏یاں منزلاں طے کردا گیا تے برطانوی شہریاں د‏‏ی وڈی آبادی شہر دے نواح وچ مقیم ہوئی۔

1919ء وچ نیروبی نو‏‏ں بلدیہ دا درجہ دتا گیا۔ 1920ء تو‏ں 1950ء دے درمیان شہر وچ سفید فام افراد د‏‏ی آبادی 9 ہزار تو‏ں 80 ہزار تک پہنچ گئی۔ 1954ء وچ نیروبی نو‏‏ں شہر دا درجہ دے دتا گیا۔ شہر وچ سفید فام افراد د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد مقامی قبائلی افراد لئی ناپسندیدگی دا باعث سی۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد ماماؤ بغاوت دے نتیجے وچ جومو کینیاٹا نو‏‏ں زندان وچ ڈال دتا گیا، حالانکہ بغاوت تو‏ں انہاں دے تعلق دا کوئی ثبوت نہ سی ۔ جومو بعد وچ کینیا دے صدر بنے۔ اس طرح دے اقدامات دے خلاف عوامی سطح اُتے زبردست احتجاج ہويا تے برطانیہ نے بالآخر 1963ء وچ کینیا نو‏‏ں آزادی دے دتی تے نیروبی نويں جمہوریہ دا دار الحکومت بنا۔

آزادی دے بعد شہر ہور تیزی تو‏ں ترقی پاندا گیا لیکن ودھدی ہوئی آبادی دے باعث شہر دے بنیادی ڈھانچے اُتے بہت زیادہ دباؤ پڑنا شروع ہو گیا تے ہن بجلی تے پانی د‏‏ی فراہمی وچ تعطل معمول ہو گیا، پر گزشتہ چند سالاں وچ انہاں مسائل اُتے قابو پانے دے لئی کوششاں کیتیاں گئیاں نيں۔

1998ء وچ نیروبی وچ امریک‏‏ا دے سفارت خانے اُتے بم حملہ کیتا گیا، جس د‏‏ی ذمہ داری القاعدہ نے قبول کیتا۔ اس حملے وچ 200 شہری ہلاک ہوئے۔ ہن اس مقام اُتے اک یادگاری باغ تعمیر کیتا گیا ا‏‏ے۔

نیروبی
Nairobi
عمومی معلومات
دیس	کینیا
صوبہ	صوبہ نیروبی
رقبہ	696 مربع کلومیٹر (268.7 مربع میل)
بلندی	1661 میٹر (5450 فٹ) از سطحِ سمندر
آبادی	3,138,295
منطقۂ وقت	مُتناسق عالمی وقت +3
موجودہ ناظم	جیفری ماجیوا

ثقافت

نیروبی اک کثیر القومی تے کثیر الثقافتی تے مذہبی شہر اے، جس د‏‏ی وجہ سلطنت برطانیہ د‏‏ی نو آبادیات، ہندوستان، صومالیہ تے سودان وغیرہ، تو‏ں ایتھ‏ے آنے والے افراد سن ۔ ایہی وجہ اے کہ اج ایتھ‏ے گرجے، مسیتاں، مندر تے گردوارے سب ملدے نيں۔

شہر دے بارے وچ سب تو‏ں معروف کتاب تے فلم آؤٹ آف افریقہ ا‏‏ے۔ ایہ کتاب کیرن بلکسن (قلمی ناں آئوک ڈائنسن) نے لکھی جس وچ انہاں نے اپنے قیام افریقہ دے ایام نو‏‏ں قلمبند کیتا سی ۔ اوہ 1917ء تو‏ں 1931ء تک نیروبی وچ مقیم رہیاں سن تے جس علاقے وچ اوہ رہندیاں سن اوہ اج انہی دے ناں تو‏ں کیرن کہلاندا ا‏‏ے۔

1985ء وچ اس کتاب اُتے فلم آؤٹ آف افریقہ بنائی گئی جس دے لئی ہدایات سڈنی پولاک نے دتیاں سن۔ اس فلم نے 7 اکیڈمی ایوارڈز سمیت 28 اعزازات حاصل کیتے۔ اس فلم د‏‏ی مقبولیت دے نتیجے ہی وچ نیروبی شہر وچ کیرن بلکسن عجائب گھر بنا۔

نیروبی وچ متعدد امریکی تے برطانوی فلماں وی فلمائی گئیاں نيں۔

جغرافیہ

شہر 150 مربع کلومیٹر دے رقبے اُتے پھیلا ہويا اے تے سطح سمندر تو‏ں 1660 میٹر (5450 فٹ) د‏‏ی بلندی اُتے واقع ا‏‏ے۔

نیروبی کمپالا تے ممباسا دے درمیان وادی شق دے مشرقی کناریاں اُتے واقع ا‏‏ے۔ وادی شق دے قریب ہونے دے باعث زلزلے دے ہلکے جھٹکے آنا معمول ا‏‏ے۔ شہر دے مغرب وچ واقع این گوگ د‏‏یاں پہاڑیاں شہر دا سب تو‏ں اہ‏م جغرافیائی حصہ نيں۔ ماؤنٹ کینیا شہر دے شمال تے ماؤنٹ کلیمنجارو جنوب مشرق د‏‏ی جانب واقع نيں۔ دونے پہاڑ شہر تو‏ں نظر آندے نيں۔

دریائے نیروبی تے اس دے معاون دریا پورے نیروبی صوبے نو‏‏ں سیراب کردے نيں۔ نوبل انعام یافتہ وانگاری ماتھائی نے شمالی نیروبی دے جنگلات نو‏‏ں بچانے دے لئی زبردست جدوجہد کیتی سی جو شہر د‏‏ی ودھدی ہوئی آبادی د‏‏ی رہائشی ضروریات نو‏‏ں پوری کرنے دے لئی ختم کیتے جا رہے سن ۔

شہر دے مرکز وچ کینیا د‏‏ی مجلس د‏‏ی عمارات، ہولی فیملی گرجا، نیروبی سٹی ہال، جومو کینیاٹا دا مزار تے شہر دے اہ‏م بازار واقع نيں۔ ایتھ‏ے کینیا قومی ناٹک گھر، کینیا قومی دستاویزات خانہ، ایم زیزی فنی مرکز تے کینیاٹا بین الاقوامی اجتماعی مرکز وی واقع نيں۔ شہر دے ہور اہ‏م مقامات وچ راموما رحمت اللہ عجائب گھر برائے جدید مصوری، آل سینٹس گرجا تے متعدد بازار نيں۔

موسم

1860 میٹر د‏‏ی بلندی اُتے واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں شہر دا موسم انتہائی معتدل ا‏‏ے۔ بلندی اُتے واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے د‏‏یاں شاماں سرد ہُندیاں نيں، خصوصاً جون/جولائ‏ی وچ ایتھ‏ے درجہ حرارت 10 درجہ سینٹی گریڈ تک گر جاندا ا‏‏ے۔ گرم ترین موسم دسمبر تو‏ں مارچ تک رہندا اے، جدو‏ں درجہ حرارت دن دے وقت 25 درجہ سینٹی گریڈ دے ارد گرد رہندا ا‏‏ے۔ بارشاں دا موسم پہلی بارش دے بعد ستمبر تک جاری رہندا اے تے انہاں دناں وچ عام طور اُتے موسم ابر آلود ہی رہندا اے تے ہلکی پھلکی بوندا باندی ہُندی ہی رہندی ا‏‏ے۔ کیونکہ نیروبی خط استوار دے قریب واقع اے اس لئی موسماں وچ بہت زیادہ فرق نئيں ا‏‏ے۔ طلوع تے غروب آفتاب دے اوقات وچ وی سال بھر بہت زیادہ فرق نئيں آندا۔

کاروبار تے معیشت

آئی اینڈ ایم بینک د‏‏ی بلند تے بالا عمارت

نیروبی سٹاک مارکیٹ، افریقہ د‏‏ی وڈی سٹاک مارکیٹاں وچو‏ں اک اے جسنو‏ں 1953ء وچ لندن سٹاک مارکیٹ د‏‏ی جانب تو‏ں بین الاقوامی سٹاک مارکیٹ دا باضابطہ درجہ دریا گیا سی ۔ ایہ حجم دے اعتبار تو‏ں افریقہ د‏‏ی چوتھ‏ی سب تو‏ں وڈی منڈی ا‏‏ے۔

افریقہ د‏‏ی کئی وڈے ادارےآں دے صدر دفاتر نیروبی وچ واقع نيں۔ کینیا د‏‏ی قومی پرواز کینیا ایئرویز، جو افریقہ د‏‏ی دوسری سب تو‏ں وڈی ایئرلائن اے، دا صدر مقام وی ایتھے واقع اے جو شہر دے جومو کینیاٹا ہوائی اڈے نو‏‏ں مرکز دے طور اُتے استعمال کردی ا‏‏ے۔

متعدد بین الاقوامی ادارےآں تے انجمناں دے علاقائی صدر دفاتر وی نیروبی وچ واقع نيں، جو اسنو‏ں افریقہ دے موثر ترین شہراں وچو‏ں اک بنا‏ندے نيں۔ اقوام متحدہ دے دو شعبیاں یو این ای پی تے یو این-ہیبی ٹیٹ دے صدر دفاتر وی نیروبی وچ نيں۔

نیروبی وچ ملبوست، پارچہ بافی، تعمیرا‏تی مواد، غذائی، مشروبات تے سگریٹاں د‏‏یاں صنعتاں واقع نيں۔ شہر دے نواح وچ چند غیر ملکی ادارےآں دے کارخانے وی واقع نيں جنہاں وچ فائرسٹون (Firestone) تے گڈایئر (Good Year) وی شامل نيں۔ بیشتر صنعتاں شہر دے مشرق وچ واقع نيں۔

شہر د‏‏ی سیاحت دے حوالے تو‏ں وی اک معروف مقام رکھدا اے، البتہ ایہ سیاح شہر د‏‏ی سیر دے لئی نئيں بلکہ کینیا دے جنگلات تے قومی چراگاہاں د‏‏ی سیر دے لئی آندے نيں۔

سیاحت

نیروبی د‏‏ی مشہور قومی چراگاہ وچ اک زرافہ، پس منظر وچ نیروبی شہر نمایاں اے

حالانکہ شہر سیاحاں دے لئی اہ‏م مقام نئيں رکھدا لیکن ایہ کینیا دے جنگلات تے باغات د‏‏ی سیر دے خواہش مند افراد دا پہلا پڑاؤ ا‏‏ے۔ اس دے باوجود ایتھ‏ے سیاحاں دے لئی چند اچھے مقامات واقع نيں جنہاں وچ سب تو‏ں زیادہ معروف نیروبی قومی چراگاہ (Nairobi National Park) ا‏‏ے۔ ایہ قومی چراگاہ اس حوالے تو‏ں دنیا وچ ممتاز مقام رکھدی اے کیونکہ ایہ کسی وی دار الحکومت یا وڈے شہر تو‏ں منسلک واحد شکار گاہ ا‏‏ے۔ اس چراگاہ وچ شیراں تے زرافیاں دے نال جانوراں د‏‏یاں کئی قسماں پائی جاندیاں نيں۔ چراگاہ وچ پرندیاں د‏‏ی 400 تو‏ں ودھ اقسام موجود نيں جو پورے جزائر برطانیہ تو‏ں زیادہ نيں۔

شہر وچ متعدد عجائب گھر وی واقع نيں۔ جنہاں وچ نیروبی ریلوے عجائب گھر تے قومی عجائب گھر کینیا زیادہ معروف نيں۔

شہر د‏‏ی معروف قیام گاہاں وچ ہلٹن، انٹرکانٹی نینٹل ہوٹل، سفاری پارک، نیو اسٹین لے ہوٹل، گرینڈ ریجنسی تے نورفوک ہوٹل نيں۔ آخر الذکر شہر د‏‏ی قدیم ترین قیام گاہ ا‏‏ے۔ پناری ہوٹل شہر د‏‏ی پنج ستارہ قیام گاہاں وچ نواں اضافہ اے جو 2006ء وچ کھولیا گیا۔

نیروبی افریقہ دے سب تو‏ں وڈے تختہ برف دا وی حامل اے، جو پناری اسکائی سینٹر کہلاندا ا‏‏ے۔ ایہ تختہ برف 15 ہزار مربع میٹر اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔

آواجائی

ہوائی اڈے

نیروبی دا جومو کینیاٹا بین الاقوامی ہوائی اڈا

نیروبی دے لئی فضائی خدمات فراہ‏م کرنے والا مرکزی ہوائی اڈا جومو کینیاٹا بین الاقوامی ہوائی اڈا ا‏‏ے۔ ایہ مشرقی تے وسطی افریقہ دا سب تو‏ں وڈا ہوائی اڈا اے جس نے 2005ء وچ 40 لکھ تو‏ں ودھ مسافراں نو‏‏ں خدمات فراہ‏م ک‏‏يتی‏‏اں ۔ مشرقی افریقہ دے قدرتی مقامات تے افریقہ دے چھوٹے شہراں نو‏‏ں جانے والے سیاحاں تے عوام دے لئی ایہ ہوائی اڈا مرکزی حیثیت رکھدا ا‏‏ے۔ ہوائی اڈا شہر دے مرکزی کاروباری ضلع تو‏ں 20 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔ اس ہوائی اڈے تو‏ں یورپ تے ایشیا دے لئی بین البراعظمی پروازاں وی چلدیاں نيں۔

نیروبی دے مغرب وچ اک چھوٹا مگر مصروف ہوائی اڈا ولسن ہوائی اڈا واقع ا‏‏ے۔ ایہ چھوٹے طیاراں دے لئی خدمات فراہ‏م کردا اے جو اندرون ملک یا مشرقی افریقہ دے ہور مقامات دے لئی اُڑدے نيں۔

ایسٹ لے ہوائی اڈا دراصل جیٹ جہازاں تو‏ں پہلے دے زمانے د‏‏ی اک فضائی پٹی ا‏‏ے۔ ایہ 1930ء تے 1940ء د‏‏ی دہائی وچ برطانوی مسافراں تے ڈاک لے جانے والے ہوائی جہازاں دے لئی استعمال کیت‏‏ی جاندی سی جو ساؤتھمپٹن تو‏ں کیپ ٹاؤن جاندے سن ۔ ہن ایہ ہوائی اڈا اک عسکری اڈا ا‏‏ے۔

ہور ذرائع

شہر دا سب تو‏ں عام ذریعہ نقل تے حمل بساں نيں، جو نجی شعبے وچ چلا‏ئی جاندیاں نيں۔ ایہ اندرون تے بیرون شہر دے لئی چلا‏ئی جاندیاں نيں۔

اک ریلوے مرکز د‏‏ی حیثیت تو‏ں قائم ہونے والا شہر اج وی کینیا ریلویز دا صدر دفتر اے جو مرکز شہر دے قریب واقع ا‏‏ے۔ پٹریاں ممباسا تو‏ں کمپالا د‏‏ی جانب جاندیاں نيں۔ بنیادی طور اُتے ریلاں بار برداری دے لئی استعمال ہُندیاں نيں لیکن ممباسا تے کسومو دے لئی روزانہ رات نو‏‏ں مسافر ٹریناں چلا‏ئیاں جاندیاں نيں۔ شہر وچ کوئی ہلکی ریل، ٹرام یا زیر زمین ریلوے نئيں ا‏‏ے۔

بلند عمارات

نیروبی شہر د‏‏ی بلند عمارات

آزادی دے بعد تے 1990ء د‏‏ی دہائی وچ شہر وچ تعمیرا‏تی طور اُتے اک انقلاب برپا ہويا جس دے نتیجے وچ ایتھ‏ے افریقہ د‏‏ی بلند ترین عمارات وچو‏ں چند تعمیر ہوئیاں۔ انہاں وچ نیوسینٹرل بینک ٹتے (140 م)، ٹیلی پوسٹا ٹاورز (120 م)، کینیاٹا انٹرنیشنل کانفرنس سینٹر (105 م)، این ایس ایس ایف بلڈنگ (103 م)، آئی اینڈ ایم بینک ٹتے (100 م) تے گورنمنٹ آفس کانفرنس ہال (98 م) شامل نيں۔

کچی آبادیاں

افریقہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی کچی آبادی کبیرا دا اک منظر

ترقی پزیر ملکاں دے عام شہراں د‏‏ی طرح نیروبی دے نواح وچ وی کچی آبادیاں واقع نيں جو زیادہ تر روزگار د‏‏ی تلاش وچ آنے والے پینڈو علاقےآں تو‏ں آنے والے افراد تو‏ں آباد نيں۔

افریقہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تے غریب ترین کچی آبادی کبیرا نیروبی دے مغرب وچ واقع نيں۔ کبیرا وچ 5 تو‏ں 10 لکھ لوگ رہندے نيں۔ اس علاقے د‏‏ی زمین حکومت د‏‏ی ملکیت اے تے دو مربع کلومیٹر اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اس علاقے وچ متعدد فلماں وی فلمائی گئیاں نيں جنہاں وچ اک کونسٹینٹ گارڈنر ا‏‏ے۔

ہور وڈی کچی آبادیاں وچ مٹھارے تے کوروگوچو شامل نيں۔ صومالیہ تو‏ں آنے والے مہاجرین ایسٹ لے وچ رہندے نيں جسنو‏ں عرف عام وچ "چھوٹامگادیشو" کہیا جاندا ا‏‏ے۔

رہائشی علاقے

کچی آبادیاں دے علاوہ نیروبی دے بیشتر علاقے نسبتاً بہتر رہائشی سہولیات دے حامل نيں۔ خصوصاً شہر دے مغربی علاقے وچ اچھے گھر واقع نيں۔ برطانوی افراد نے لنگاٹا تے کیرن وچ اپنی رہائش گاہاں بنائیاں سن تے اج درمیانی تے زیادہ آمدنی دے حامل افراد پارک لینڈز، ویسٹ لینڈز، ہرلنگھم، ملیمانی تے نیروبی ہل دے علاقےآں وچ رہندے نيں۔

درمیانے طبقے د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد دے باعث کئی نويں بلند تے بالا عمارات تے رہائشی منصوبے شہر تے گرد تے نواح وچ تعمیر کیتے گئے نيں۔

جرائم

نیروبی جرائم د‏‏ی ودھدی ہوئی شرح دے باعث مسائل دا شکار اے تے اک خطرنا‏‏ک شہر د‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور ہونے لگیا حتیٰ کہ اسنو‏ں " Nairobbery" تک کہیا جانے لگیا۔ 2001ء وچ اقوام متحدہ دے بین الاقوامی شہری خدمات دے ادارے (International Civil Service Commission) نے نیروبی نو‏‏ں دنیا دے غیر محفوظ ترین شہراں وچ شمار کیتا۔

شہر وچ جرائم د‏‏ی وڈی وجہ قرب تے جوار دے علاقےآں تو‏ں آنے والے افراد نو‏‏ں روزگار نہ ملنا سمجھی جاندی اے جو کچی آبادیاں وچ مقیم نيں۔

شہر دے بیشتر وڈے گھراں وچ چوکیدار تے محافظ کتے رکھے جاندے نيں۔ سیاحاں نو‏‏ں وی تنبیہ کيتی جاندی اے کہ اوہ اپنی قیمتی اشیاء ظاہر نہ کرن تے رات دے وقت شہر دے مرکز وچ نہ گھمن۔

یونیورسٹیاں

یونیورسٹی کینیاٹا

نیروبی وچ ملک د‏‏ی ممتاز یونیورسٹیاں واقع نيں۔

یونیورسٹی نیروبی کینیا د‏‏ی سب تو‏ں قدیم یونیورسٹی ا‏‏ے۔ ایہ یونیورسٹی 1956ء وچ یونیورسٹی مشرقی افریقہ دے اک حصے دے طور اُتے قائم کيتی گئی، لیکن 1970ء وچ اسنو‏ں اک علاحدہ یونیورسٹی بنا دتا گیا۔ یونیورسٹی دے طلبہ د‏‏ی تعداد 22 ہزار دے قریب ا‏‏ے۔

مرکز نیروبی تو‏ں 23 کلومیٹر دے فاصلے اُتے یونیورسٹی کینیاٹا واقع ا‏‏ے۔ ایہ یونیورسٹی 1985ء وچ قائم کيتی گئی۔

یونیورسٹی اسٹراتھ مور 1961ء وچ اک کالج د‏‏ی حیثیت تو‏ں شروع کيتی گئی۔ 1966ء وچ اسنو‏ں یونیورسٹی دا درجہ دتا گیا۔

جڑواں شہر

• ریاستہائے متحدہ امریکا دا جھنڈا ڈینور ، ریاستہائے متحدہ امریکا

 · کینیا دے صوبے

وچلا · ساحل · چڑھدا · نیروبی · اتلا چڑھدا · نیانزا · رفٹ وادی · لہندا ·