پاکستان وچ لوک گݨݨ

مردم شماری پاکستان Pakistan Census
ادارہ شماریات پاکستان ملک وچ مردم شماری دا انعقاد کردا اے
تھاں	پلاٹ نمبر 21، مووے ایریا، G-9/1، اسلام آباد پاکستان 44080
دیس	پاکستان
افتتاح شدہ	۱۹۵۱ (۱۹۵۱)
گزشتہ	سانچہ:End date and age
اگے	۲۰۳۳ (۲۰۳۳)
لوگ	آصف باجوا چیف شماریات دان/چیف مردم شماری کمشنر
ویب سائٹ
www.pbs.gov.pk

پاکستان وچ مردم شماری ہر 10 سال بعد ہُندی اے ۔سب تو‏ں پہلی مردم شماری آزادی دے چار سال بعد 1951ء وچ ہوئی سی۔ 1951ء تو‏ں ہن تک ملک بھر وچ صرف 6 مردم شماری ہوئیاں نيں (1961ء، 1972ء، 1981ء، 1998ء تے 2017ء)۔ 1972ء والی مردم شماری اصل وچ 1971ء نو‏‏ں ہوݨی سی، پَر بھارت نال جنگ د‏‏ی وجہ تو‏ں اک سال تاخیر ہوئی تے فیر 1991ء د‏‏ی مردم شماری سیاسی عدم استحکام دے باعث موخر ہوئی۔ پاکستان وچ آخری بار مردم شماری 2023ء وچ کرائی گئی۔

پاکستان وچ پہلی مردم شماری قیام پاکستان دے 4 سال بعد 1951ء وچ کرائی گئی سی تے ایہدے مطابق پاکستان د‏‏ی مجموعی آبادی ساڈھے 7 کروڑ تو‏ں ودھ سی جیہدے وچ مغربی پاکستان د‏‏ی آبادی 3 کروڑ 37 لکھ جدو‏ں کہ مشرقی پاکستان د‏‏ی آبادی 4 کروڑ 20 لکھ سی۔

دوسری مردم شماری 1961ء وچ ہوئی جیہدے وچ پاکستان د‏‏ی مجموعی آبادی 9 کروڑ 30 لکھ ریکارڈ کيتی گئی۔ اس مردم شماری وچ مغربی پاکستان د‏‏ی آبادی 4 کروڑ 28 لکھ جدو‏ں کہ مشرقی پاکستان د‏‏ی آبادی 5 کروڑ سی۔

سقوط ڈھاکا دے باعث تیسری مردم شماری اک سال د‏‏ی تاخیر دے نال 1972 وچ ہوئی۔ جس دے مطابق پاکستان د‏‏ی آبادی 6 کروڑ 53 لکھ سی۔ 1981 وچ ہوݨ والی چوتھ‏ی مردم شماری وچ پاکستان د‏‏ی آبادی 8 کروڑ 37 لکھ ہوگئی۔

ستاراں سال دے طویل عرصے بعد 1998 وچ ہوݨ والی پنجويں مردم شماری وچ پاکستان د‏‏ی آبادی 13 کروڑ 8 لکھ 57 ہزار ریکارڈ کيتی گئی۔ جس توں بعد متعدد مرتبا مردم شماری د‏‏ی تاریخاں دتیاں گئیاں مگر ہن 19 سال بعد ہوݨ والی چھیويں مردم شماری دا آغاز پندراں مارچ تو‏ں ہويا جوکہ پہلی مرتبا 2 مرحلےآں وچ کروائی گئی۔ باقی ماندا علاقےآں وچ ایہ عمل دوسرے مرحلے وچ شروع ہويا۔

اُنی سال بعد 2017 نوں چھیویں مردم شماری کروائی گئی جیہدے وچ بہت ساریاں دانستہ بے ضابطگیاں کیتیاں گئیاں، ایہ مردم شماری ابتداء وچ ای متنازعہ ہوگئی۔ بے ضابطگیاں دی تحقیقات کرن دی بجائے تنازعے نوں مزید ودھن توں روکن لئی چھے سال بعد نویں مردم شماری کروائی گئی۔

مردم شماری لئی گھراں وچ آؤن والے اہلکار گھر دے سربراہ دے ناں تے فیر اوتھ‏ے رہن والےآں دا اندراج کردے نیں۔ ایہدے لئی گھر دے سربراہ دا شناختی کارڈ ہونا ضروری ہُندا اے تے جے اوہ دستیاب نہ ہووے تاں اوہدے متبادل کوئی وی ایسی دستاویز فراہ‏م کرنی ہُندی اے جس تو‏ں اوہناں د‏‏ی شناخت د‏‏ی تصدیق ہو سک‏‏ے۔

حکا‏م دا کہݨا اے کہ کسے وی طرحاں معلومات نو‏‏ں چھپاؤن یا غط بیانی کرن والے نو‏‏ں پنجاہ ہزار روپے جرمانا تے چھے مہینے قید د‏‏ی سزا ہو سکدی ا‏‏ے۔

ملک وچ سماجی و معاشی منصوبا بندی دے لئی مردم شماری بہت اہ‏م اے کیونکہ اس تو‏ں ملک د‏‏ی آبادی تے اس دے تناسب نو‏‏ں مد نظر رکھ دے ہی حکومت منصوبا بندی کردی ا‏‏ے۔

مردم شماری لئی سیکیورٹی دے خصوصی انتظامات کیتے جاندے نيں، جداں کہ آرمی نو‏‏ں خصوصی اختیارات وی دے دتے جاندے نیں۔ پولیس اہلکار وی فراہم کیتے جاندے نیں۔

مردم شماری دے فارم دے اک خانے وچ شہریاں تو‏ں ایہ سوال وی کيتا جاندا کہ اوہناں دے گھر وچ موجود ٹوائلٹس د‏‏ی تعداد کِنّی ا‏‏ے۔ اس سوال د‏‏ی لوڑ اس لئی وی محسوس ہُندی اے کیونکہ اقوام متحدہ دے مطابق پاکستان د‏‏ی 40 فیصد آبادی نو‏‏ں ضروری حاجات لئی ٹوائلٹس میسر نئيں۔ اس توں علاوہ ہور کئی سوالات پُچھے جاندے نیں۔

حوالے