پنجابی ثقافت وچ ذاتاں تے قبیلے

پنجابی سبھیاچار وچ جاتاں اتے گوت

ہر اکّ سماج دی بنتر،اسدی ترقی رفتار اتے سمت وچ جاتی نظام دا خاص یوگدان ہندا اے۔ جاتی اکّ تررا دا بند طبقہ ہندا اے۔اکّ انسان جس ذات وچ جم لیدا اے، عمر بھر اسدا میبر رہندا اے۔ ہر سبھیاچار دیا اپنیاں جاتاں تے گوت ہندے ہن۔ جو اس تے نکھڑوے لچھنا دا حصہ بندے ہن پر اتھے جے آپاں پنجاب دی گل کریئے تاں پنجاب دی دھرتی دھنّ شری گرو نانک دیوَ جی اتے سارے ہی دس گرو صاحبان دی چرن چھوہ حاصل دھرتی اے۔ اس کرکے پنجاب وچ سکھ دھرم دے لوک زیادہ ہن۔ جیکر اسیں سکھ دھرم دا نصیحت جو سانوں گربانی تو ملدا اے اتے گرو گوبند سنگھ جی دا حکم اے کہ "مانس کی ذاتِ سبھے ایکے پہچانبو" سکھ دھرم وچ ذات-پات، ستیاں، اتے ہور کرم کانڈ توں صاف مناں کیتا گیا اے پر پھر وی اج دے سماج وچ لوک جاتاں پاتاں مگر لگے ہوئے نے۔

جاتپات شبد اتے تشریح

'جاتپات'شبد اگریزی کاسٹ دا روپانتر اے۔ جسدی اتپتی پرتگالی شبد casta تو ہوئی منی جاندی اے۔ جسدے مطلب ہن 'نسل دے بھید' جاتی نظام دی اتپتی تے ترقی بارے انیکا اصول پرچلت ہن پر ہلے تک کوئی تسلیبخس نرنا نہیں ہویا اصل وچ جاتی نظام اکّ بہت گجھلدار عمل اے۔ جسنوں متاثر کرنا، بہت ہی کٹھن کم اے۔

پنجاب دیا جاتاں

پنجاب دا موجودہ اتہاس آریہ جاتی تو شروع ہندا اے۔ ایہناں دے مڈھلے ساہت رگوید وچ اس ویلے دے صرف تن ورناں دا ہی ذکر ملدا اے۔ جنا نوں براہمن، کستری اتے ویش کیہا جاندا سی۔ تیسرے طبقہ وچ باقی عام لوکا دے گروہ ہندے سن۔ اس تو بعد رگوید دے دسوے منڈل دے پرس سوکت نام دے حصہ وچ چار ورناں دا ذکر ہویا اے۔ اوہ ہن براہمن، راجنی،ویش،سودر ایہہ چارے ورنا نوں رچنہارے نے ترتیب وار مونہہ،باہاں،پٹا اتے پیرا تو پیدا ہوئے منیا اے پنجاب وچ ملدی جاتی نظام ایہناں ورناں دا ہی وستار اے۔

براہمن

پنجاب وچ براہمناں دے پرمکھ کم تعلیم پڑھنی،پڑھاؤنی، یگّ کرنا، کراؤنا، دان لینا،دینا آدی ہن۔ پنجاب وچ براہمنا دیا دو پرمکھ جاتیا ہن۔ جہنا وچوں اکّ سارسوت براہمن اے۔تے دوجی گوڑ براہمن اے۔ 1سارسوت براہمن شروع وچ ایہہ جاتی سرسوتی ندی دے کنڈھے رہیا کردی سی۔اسے کارن ایہہ سارسوت ناں نال جانے جاندے ہن۔ اینا وچ وی اگے انیکا اپجاتاں اتے گوت ملدے ہن۔ جویں بھاردواج، جوشی، پربھاکر،کوسک،آدی ونگیا ہن۔ ایہہ ویاہ شادی اپنی جاتی اندر مگر نانکے تے دادکے گوت تو باہر کردے ہن۔ 2گوڑ براہمن ایہہ بہت چست چلاک جاتی اے گلاں باتاں راہی ایہہ نویں دنیا سرج لیندے ہن۔ اینا بارے مشہور اے:-

ان پڑھ گوڑ پڑیا ورگا
 پڑیا گوڑ خدا ورگا'

دان دچھنا لینا پاٹھ کرنا پروسے لینے اینا دا کم اے۔پر بہت تھانئی ایہہ چنگی مال دار؉ آسامی بنے ہوئے ہن۔

جٹّ

پنجاب دی کرسانی وسوں دا اکّ وڈا حصہ جٹّ ہن جو جسے دے تکڑے محنتی ہن پنجاب وچ وسدے سکھ جٹاں دیا کئی غوطہ سندھو، سدھو، براڑ، سیکھوں، گریوال، چوہان آدی جیسلمیر تو پنجاب وچ آ کے وسے۔

ماجھے وچ سندھو گوت دے جٹّ ودھیرے ہن۔ اس تو الاواں بھلر،مان،گل آدی وی موجود ہن۔ جٹّ جاتی کریوا،بیواہ ویاہ،چادر پاؤنا آدی ویاہ دیا رسماں نوں مندے ہن۔ جٹّ دے سبھاء کرکے جٹّ سودا،جٹّ بوٹ آدی کئیاں شبد جٹّ دے ونّ سونے کردار ول وی اشارہ کردے ہن۔

بانیئے

ایہہ ودھیرے کرکے ہٹی جاں ونج کردے رہے ہن، ایہہ ویش جاتی وچو منے جاندے ہن۔ ایہہ ونڈ تو پہلا پوربی پنجاب وچ رہندے سن۔

کاشتکار تے پیشہ ور جاتاں

سینی،کمبوج،ارادی، مایار ادِ۔ پیشاور جاتا نائی، چھیبے،جھیؤر آدی پیشاور جاتا ہن نائی دی پنجاب وچ ہر اہم رسم کرن ویلے حاضری ضروری اے۔

کاریگر،کلاکار جاتا

اس وچ لکڑی لوہا،پتھر، سونا آدی وکھ- وکھ پدارتھا دی رنگائی، دھلائی، گھڑائی دا کم کرن والیا جاتا شامل ہن لوہار، ترکھان،سنیار، گھمیار آدی۔

جاتانں

ایہہ سودر جاتی دیا شاکھاوا ہن۔ اینا وچ دو قسم دیا جاتیا شامل ہن اکّ اوہ جاتی اے جس دے چھوہے تو بھٹّ نہیں چڑدی، مگر دوجے دے پرچھاوے تک دی وی بھٹّ چڑھ جاندی اے،جدکہ بھنگی،چھیبے اچھوت نہیں ہن۔

ہورویکھو

• پنجابی سبھیاچار وچ ذاتاں اتے گوت