پھلکاری

پھلکاری
معلومات لباس

پٹیالے دی پھلکاری

پھلکاری اک طرحاں دی کڈھائی ہندی ہے جو چنیاں/دپٹیاں اتے ہتھاں راہیں کیتی جاندی ہے۔ پھلکاری شبد "پھلّ" اتے "کاری" توں بنیا ہے جسدا مطلب پھلاں دی کاریگری۔پہلوں پہل ایہہ شبد ہر طرحاں دی بنائی / کڈھائی لئی ورتیا جاندا سی، پر بعد وچّ ایہہ شالاں اتے سر تے لین والیاں چادراں لئی راکھواں ہو گیا۔ پنجابی لوک شلپ کلا دیاں وبھنّ ونگیاں وچّ پھلکاری کلا دا اہم ستھان ہے۔ پھلکاری پنجابن دا کجن ہے جو اس دے من دے ولولیاں، ریجھاں اتے سرجنشکتی دا پرتیک رہی ہے۔

کلا دی علامت

پرانے سمیاں وچّ بچپن وچّ ہی دھیاں دھیانیاں نوں چجّ سلیقے دی سکھیا دتی جان لگدی اَتے سُرت سمبھالدیاں ہی اوہناں نوں چلھے چونکے دے کماں توں علاوہ کڈھن، بنن اَتے کتن دا کم وی سکھایا جاندا سی۔ کڑیاں آسانی نال اس فن وچ ماہر ہو جاندِیاں نیں۔ پنجابی سماج وچّ دھی نوں ویاہ ویلے دتے جان والے جہیز وچّ کجھ چیزاں کڑی آپ تیار کردی ہے۔ ایہہ اُنھاں دی فنکاری دا مونہ بولدا ثبوت سی۔ پنجاب دی کُڑی اپنے من دے جذبات ، ہم سفر دی تانگھ، خوشگوار مستقبل دے سپنے، ایہناں سبھ دا اظہار اوہ کھل کے نہیں کر سکدی سی۔ فن پارے وی اس دے لئی اپنے جذبات دے اظہار دا اک وڈا ذریعہ بن گئے۔ کسے رومال، چادر، پھلکاری تے رنگ برنگے دھاگیاں نال بنائے پھُل، چہکار کردے پنچھی، ہرن جتھے پیار دیاں جذباتاں نوں ظاہر کردے، اتھے ڈاروں وچھڑی کونج دے وچھوڑے اتے من دی اداسینتا نوں اک اکلا درخت پرگٹ کردا۔ جوانی دی دیہلیز ’تے پیر رکھدیاں مٹیاراں۔ کرتی ورگ دیاں مٹیاراں ولوں چترے آکار رنگ روپ ودھیرے جیوتّ ہن کیونکہ گھروگی تھڑہاں دی سپنسازی کرن لئی اوہناں کول اکو-اککو وسیلہ سی پھلکاری۔ اپنے من دیاں جذبات اتے ریجھاں دے اظہار لئی صرف اک موٹی سوئی سی جاں کھدر دا کپڑا جاں رنگ-برنگے دھاگے|

ورتوں

• ایہناں دا اپیوگ پنجابی کڑیاں دوارا ویاہ اتے تیوہاراں دے موقعے اتے کیتا جاندا ہے۔
• شگناں دے موقعیاں ’تے لوک پھلکاریاں ہی ورتیا کردے سن۔
• لوک داج وچّ دھیاں نوں وی پھلکاریاں دے باغ دندے۔ ایہہ پھلکاریاں نانیاں، دادیاں توں اگے پیڑھی در پیڑھی چلدیاں رہندیاں۔
• ویاہ دے رسمو رواجاں وچّ جویں چوڑا چڑھاؤن ویلے نانی اپنی دوہتی نوں چوپ پہناؤندی۔ چوپ جو پھلکاری توں تھوڑھا وڈا ہندا سی۔
• لاواں پھیریاں دے موقعیاں ’تے کڑی سر ’تے پھلکاری لیندی جو اس لاڑی دے روپ نوں چار چن لا دندی۔

لوک گیتاں وچّ پھلکاری

پھلکاری نال پنجابناں دیاں انیکاں بھاوناواں جڑیاں ہوئیا ہن۔جو لوک گیتاں وچّ پرگٹ ہندیا ہن

پھلکاری میری ریشمی رنگ ڈھکائے ٹھیک

چھیتی درشن دیونے،میں رستے رہی اڈیک

اک ہور

ویر میرے نے کڑتی بھیجی، بھابو نے پھلکاری،

نیں جگّ-جگّ جی بھابو، لگے ویر توں پیاری۔

اک ہور

مینوں تاں کہندا کڈھن نیں جاندی، کتن نیں جاندی۔

میں کڈھ لئی پھلکاری، وے جد میں اتے لئی

تیں ہونگر کیوں ماری۔

اوہناں سمیاں وچّ کتے بڈھی دادی سر ’تے پھلکاری لئی نظر آؤندی، کتے اپنے سر ’تے اپنے سائیں دا بھتا چکی جاندی مٹیار دی پھلکاری واجاں ماردی

اگے-اگے میں تردی، میرے تردے نے مگر شکاری،

ہوا وچّ اڈدی پھرے، میری تتراں والی پھلکاری

پھلکاری دِیاں قسماں

باغ

باغ بہت محنت نال تیار کیتی جان والی پھلکاری ہے۔ سچمچ ہی ایہہ اک مٹیار دیاں آساں تے امنگاں دے باغ دی ابھوینجنا ہمدِ ہے۔اس وچّ سارے کپڑے اتے تکونے پیٹرن چترے زادے ہن۔اس دی کڈھائی بہت سنگھنی ہندی ہے۔ایہہ کڈھائی پٹّ دے دھاگے نال کیتی جاندی ہے۔

چوپ اتے سبھر

لال جاں گوڑے لال کھدر دی پھلکاری نوں چوپ کہندے نیں۔ ایہہ پھلکاری عامَ طور اتینانکے دندے ہن۔اس پھلکاری وچّ کنیاں اتے کڈھائی کیتی زادی ہے۔سبھر وی لال شگنا دا کپڑا ہندا ہے جس دے چارے کونے کڈھے جاندے نیں۔ لال جاں گوڑے لال کھدر دی پھلکاری نوں سالو وی کہندے نیں۔

نیلک

کالے جاں نیلے رنگ دے کھدر اُتے پیلے اَتے لال ریشم دی کڈھائی کیتی جاندی ہے۔ اس نوں نیلک کہیا جاندا ہے۔

تل پترا

سبھ تو سستی اَتے گھٹیا کڈھائی والی پھلکاری نوں تل پترا کہندے ہن۔بہتے لوک اسنوں آپ ریجھ نال نہی کڈھدے سگو بگار تے کڈھائی کرائی زادی ہے۔ایہناں اپر چھدے چھدے توپے بھرے ہندے ہن۔جناں نوں لوک بولی وچّ سڑوپے کیہا زادہ ہے۔ایہہ پھلکاریاں ویاہ جاں ہور رسماں سمیں لاگیاں نوں دتیا زادیا ہن۔

چھماس

چھماس پھلکاری ہریانے اتے نال لگدے پنجاب دے کھیتراں وچ پرچلت رہی ہے۔اس اپر شیشے پھلکاری لائے جاندے نیں۔

گھنگٹباٹ

اس طرحاں دی پھلکاری وچّ سر والے حصے اپر تکونی کڈھائی کیتی جاندی ہے۔اس وچّ گوٹے دی وی ورتوں وی کیتی جاندی ہے۔

اج دا سماں

ریجھاں دی ترجمانی کردا کلا دا ایہہ روپ لوپ ہو رہا ہے۔ اج دی رجھیویاں بھری زندگی وچ لوکاں کول پھلکاری کڈھن دی وہل نہیں۔ ہن مشیناں دے بنے شال، چادراں گھر-گھر آ چکیاں ہن۔ اس کلا دے اس روپ نوں سانبھ کے رکھن دی لوڑ ہے تاں جو ریجھاں دی پھلکاری مڑ دوبارہ شنگار دا آدھار بن جاوے۔

حوالے

باہری کڑیاں

• [۱]
• [۲]
• Tribune of India article on Revival of Phulkari
• Detailed information of Phulkari on Lokesewa.com Archived 2016-01-15 at the وے بیک مشین
• Phulkari and Bagh-Embroideries of the Punjab Archived 2010-07-22 at the وے بیک مشین
• A small article on Phulkari Archived 2012-06-14 at the وے بیک مشین
• PHULKARI - Ancient Textile of Punjab Archived 2016-09-12 at the وے بیک مشین
• Founder of Phulkara website Archived 2018-12-23 at the وے بیک مشین