پٹیالا

پٹیالا
Patiala
دیس :	بھارت
صوبا :	پنجاب
ضلع :	پٹیالا
لوک گݨتی :	446246
بولی :	پنجابی

پٹیالا پنجاب دے ضلع پٹیالا دا اک شہر اے تے ایس ضلعے دا راجگڑھ اے ۔ پٹیالا پنجاب صوبے دے لمے چڑھدے پاسے وسدا اک شہر اے ۔ ایہ شہر پرانی ریاست پٹیالا دا راجگڑھ سی ۔ ایہ شہر بابا اعلا سنگھ نے 1763 وچ وسایا سی ۔ جتھوں ایہدا ناں اعلا دی پٹی تے مگروں پٹیالا پے گیا۔ ایہا پڑھائی دے کھیتر وچ وی آگو رہیا اے ۔ دیس دا پہلا ڈگری کالج مہندرا کالج 1870 وچ پٹیالا وچ بنیا سی ۔ ایہ شہر روائتی پگّ، پراندے، نالے، پٹیالا شاہی شلوار، پنجابی جُتی تے پٹیالا پَگ لئی مشہور اے ۔

تارہ پاندھی

پہلا بھارتی تارہ پاندھی راکیش شرما پٹیالے دا جم پل سی ۔

پڑھائی

1947 وچّ آزادی مگروں پٹیالہ پڑھائی دا گڑھ بن گیا۔ ایتھے بہت سارے سکول، کالج، یونیورسٹی اتے ہور پڑھائیاں دے گڑھ نیں۔ یادوندرا پبلک سکول، پنجابی یونیورسٹی، تھاپر یونیورسٹی، راجیو گاندھی نیشنل لاء یونیورسٹی، جرنل سودیو سنگھ دیوان گربچن سنگھ خالصا کالج،مہندرا کالج،ملتانی مل مودی کالج،سرکاری میڈیکل کالج،سرکاری کالج لڑکیاں،بکرم کامرس کالج، نیتا جی سبھاس نیشنل سپورٹس اتھارٹی موجود نیں ۔

کھیل دے میدان

راجا بھلندر سنگھ سپورٹس کمپلیکس پولو گراؤڈ،یادوندرا سپورٹس سٹیڈیم اتے رنگ ہال رولر سکیٹنگ

راجندرا کوٹھی پٹیالا جیہڑی باراں دری وچ واقع اے

قلعا مبارک

ونڈے گئے پنجاب دے دو پرمکھ شہراں لہور تے امبرسر مگروں صرف پٹیالا ای اجیہا اے جیہدی وراثت انوکھی تے امیر اے ۔ ایس شہر دے بانی بابا اعلا سنگھ نے 12 فروری 1763 نوں قلعا مبارک دی نیہہ رکھی سی ۔ بابا اعلا سنگھ دی دوراندیشی دی بدولت پٹیالا شہر ریاست پٹیالا دا سن 1765 توں 1947 تک [راجگڑھ]] رہیا اے ۔اوہناں نے اتھے 1757 وچ اک کچی گڑھی اساری سی ۔ راجسی تے انتظامی پکھ توں ہور مضبوط ہون مگروں 12 فروری 1763 نوں قلعا مبارک دی نیہہ رکھی ۔ پٹی دے آلے دی ‘الّ’ مگروں ایہہ شہر پٹیالا دے ناں تے پرسدھ ہویا ۔ پہلاں بابا اعلا سنگھ نے اپنا راجگڑھ کچھ چر برنالے وی رکھیا پر بعد وچ ایہہ پٹیالا لے آندا گیا۔ ہندوستان دیاں پرمکھ ریاستاں وچوں پٹیالا اجیہی اہم ریاست رہی اے جیہدے قومانتری پدھر تے باقی ریاستاں نالوں ودھ تے معیاری تعلقات رہے نیں ۔ اندرونی قلعے تے عمارتاں فنِ تعمیر دا کمال سن ۔ قلعا اندرون وچ وکھ وکھ مصوراں دے مصوری نمونے نیں ۔ قلعے وچ واقع عجائب گھر میناکاری نال لبریز چھت اے ۔ قلعا مبارک: پٹیالا دے بانی بابا اعلا سنگھ دوارا 1763ء وچ قلعا مبارک دا نیہہ پتھر رکھیا گیا۔ ایہدے آلے دوآلے ای پورا شہر وسیا ہویا اے ۔ ریاستاں ٹٹن توں پہلاں تک شاہی ٹبر ایس قلعے وچ ای رہندا سی ۔ قلعے دے اندر بݨݨے ریاست دے دربار ہال وچ اک میوزیم بݨایا ہویا اے ۔ جیہدے وچ ریاست نال تعلق رکھن آلیاں پراݨیاں یاداں توں علاوا گُرو گوبند سنگھ جی دے کچھ ہتھیار وی رکھے ہوئے نیں ۔ قلعا اندرون اپنے آپ وچ پراݨی ہست تے شلپ کلا دا نمونا اے ۔ قلعا اندرون دے اندر ای بنی اوہ جوت ہمیشا سیلانیاں دے دل وچ عجیب طرحاں دے خیال پیدا کردی رہی اے ۔ جیہدے بارے ایہ کہیا جاندا اے کہ جدوں تک اوہ جوت جلدی رہو گی ادوں تک ای پٹیالا دا وجود برقرار رہ سکدا اے ۔ قلعا مبارک پراݨیاں ریاستاں دے قلعیاں وچوں اک اے ۔ اپنے زمانے دے سرکھیا ڈھانچے نوں دیکھدے ہوئے بنائے گئے قلعا مبارک دے وکھ وکھ حصے اتھے پہنچن والیاں دے دل وچ ہمیشا اتسکتا پیدا کردے نیں جہڑے کہ اک راج چلاؤن دیاں ساریاں ضرورتاں نوں پورا کردے سن ۔

شیس محل

شیش محل پٹیالے دیاں پرمکھ وراثتی عمارتاں وچوں اک اے ۔ اتھے بنیا لچھمن جھولا سیلانیاں نوں اک وار ہردوار دی یاد دواودندا اے ۔ کلا پریمی مہاراجا نرندر سنگھ نے شیش محل دے لئی کشمیر تے راجستھان توں پینٹر بلوا کے شیش محل دیاں کندھاں پینٹ کروایاں سن ۔ اتھے اک میڈل گیلری بنی ہوئی اے، جیہدے وچ وراثت دے متعلقا سینکڑیاں میڈلاں تے ہور پرانے سکےآں دی کلیکشن موجود اے ۔ شیش محل وچ بنی بناسر آرٹ گیلری ریاست دی ثقافت نوں سمبھال کے رکھن وچ کامیاب اے۔

موتی باغ محل

اپنے زمانے دی خوبصورت فن دا نمونا موتی باغ محل اک وڈا کھیل مرکز نیتا جی سبھاش نیشنل انسٹیچیوٹ آف سپورٹس بنیا ہویا اے ۔ جیہدے نال ایس محل دا ہن دوہرا نظارا دیکھن نوں ملدا اے ۔ ایتھے محل دی خوبصورتی تے شاہی گھرانے دے رہن سہن تے شاہی ٹھاٹھ باٹھ دی جیوندی جاگدی مثال ملدی اے ۔ ایتھے جگ پدھر دے کھیلاں دے میدان اپنا وکھرا ای نظارا بنھدے نیں ۔ موتی باغ پیلیس نوں مہاراجا نرندر سنگھ نے سن 1847 وچ بنوایا سی ۔ ایہ لہور دے شالیمار باغ دی طرز تے بݨایا گیا سی ۔

باراں دری

باراں دری دے نال پٹیالا دی وکھری پہچان اے ۔ شاہی گھرانے ولوں دنیا دے کونے کونے توں لیا کے لائے گئے رُکھ بوٹے اپݨا وکھرا ای نظارا پیش کردے نیں ۔ ایہدے نال ای سویرے تے شام اتھے سیر کرن والیاں لئی ایہ کسے نعمت توں گھٹ نہیں ۔

راجندرا تے مہندرا کوٹھی

کسے ویلے باہر توں آؤن والے خاص مہماناں لئی بنائی گئی راجندرا کوٹھی اج کل وِرثا ہوٹل بنیا ہویا اے ۔ جیہڑا پٹیالا دیکھن دی خواہش رکھن والیاں لئی خاص طور تے کھچ دا مرکز رہندا اے ۔ اسے طرحاں مہندرا کوٹھی دی اہمیت وی گھٹ نہیں ۔ جتھے اس ویلے راجیو گاندھی لاء یونیورسٹی چل رہی اے ۔

کالی ماتا مندر

شاہی گھرانے ولوں کلکتا توں سری کالی ماتا دی جوت لیا کے بنایا گیا سری کالی ماتا مندر نہ صرف شہر واسیاں لئی، بلکہ آس پاس دے پنڈاں توں علاوا دور دور دے لوکاں لئی پوجن جوگ ستھان اے ۔ ماتا دے نوراتریاں دے دوران اتھے بھگتاں دا نظارا دیکھن جوگ ہندا اے ۔

گرودوارا سری دکھ نوارن صاحب

گرودوارا سری دکھ نوارن صاحب نوویں بادشاہی گورو تیغ بہادر جی دی چرن چھوہ پراپت دھرتی اے ۔ جتھے پنچمی دا میلا بڑی دھوم دھام نال بھردا اے ۔ شہر واسی شام سویرے اتھے گُرو دا آشیرواد حاصل کردے نیں ۔ جہڑی وی شخصیت پٹیالا آؤندی اے اوہ اتھے آشیرواد ضرور پراپت کرکے جاندی اے ۔

پٹیالا دے چوک

شاہی شہر دے فوارا چوک، لیلا بھون چوک، کڑاہ والا چوک، انارداݨا چوک، قلعا چوک، عدالت بازار، دھرمپورا بازار، آریا سماج چوکاں دا اپݨی تریخ اے ۔ ہر ایک دی اپنی نجی پچھان اے ۔

دروازے تے سینٹر سٹیٹ لائبریری

ریاست دے دناں وچ آلے دوالے ہر ایک شہر نوں جاݨ والے رستے تے اک گیٹ بنیا ہویا سی ۔ کُل ملا کے 10 دروازے نیں تے ہر ایک ناں شہراں دے ناں اتے رکھیا ہویا اے ۔ پرانا شہر ایہناں دروازیاں دے اندر ای وسیا ہویا سی ۔ شملا دی طرز تے بنی مال روڈ تے سینٹر سٹیٹ لائبریری وچ پراݨی تے اجوکی تریخ بھری پئی اے ۔

وِرثا سامان

ایہ عجائب گھر عام لوکاں لئی محکما آثار قدیما پنجاب نے کھولھیا اے ۔ ایتھے پرانیاں تریخی بندوقاں، پستول، بھالے، ٹوپ، ڈھالاں، نیزے تے تلواراں رکھیاں گیاں نیں ۔ ایہدے وچ بادشاہ نادر شاہ افشار دی تلوار ‘شکارگاہ’ تے ایران دے بادشاہ شاہ عباس دی تلوار وی شامل اے ۔ گورو گوبند سنگھ دی تلوار سمیت ہور ہتھیاراں دیاں نایاب نشانیاں موجود نیں ۔ ریاست دے مہاراجا صاحب سنگھ دے کارجکال دوران شیر پنجاب مہاراجا رنجیت سنگھ توں علاوا دنیا دے کئی ہور اہم حکمران تے شخصیتاں وی ایس قلعے وچ آئیاں دسیاں جاندیاں نیں ۔ قلعے دے اندر واقع خستا حالی دے شکار برج بابا اعلا سنگھ صدیاں توں نرنتر بل رہی جوت اج وی بل رہی اے ۔ ایہ جوت قلعے دی اساری توں پہلاں ای اتھے ٹبے دی بݨی اک جھڑی اندر بلدی سی ۔ بابا اعلا سنگھ نے ایس جوت کول لمبی عبادت وی کیتی سی ۔ اتھے اوہناں دا عبادتی تھڑا وی موجود اے ۔

پٹیالہ دے راجے

1. راجا اعلیٰ سنگھ (1743-1765)
2. راجا امر سنگھ (1765-1781)
3. راجا صاحب سنگھ (1781-1813)
4. مہاراجہ کرم سنگھ (1813-1845)
5. مہاراجہ نرندر سنگھ (1845-1862)
6. مہاراجہ مہیندر سنگھ (1862-1876)
7. مہاراجہ رجندر سنگھ (1876-1900)
8. مہاراجہ بھوپندر سنگھ (1900-1938)
9. مہاراجہ یادوندر سنگھ (1938-1974)
10. امریندر سنگھ (جم 1942) پنجاب دا سابقہ مکھ منتری(وزیر اعلی) اے۔

باہرلے جوڑ

• A History of Sikh Misals (Punjab University، Patiala)- Dr Bhagat Singh
• Official Website of Patiala
• Official Website of Patiala Heritage Festival Archived 2007-03-14 at the وے بیک مشین
• Genealogy of the ruling chiefs of Patiala
• Erstwhile rulers of Patiala
• Early History of Patiala City Founding
• Mohindra College Patiala at cool and smart site Archived 2007-05-10 at the وے بیک مشین
• Punjab State Archives Archived 2007-01-29 at the وے بیک مشین
• National Institute of Sports، Patiala

حوالے

چڑھدے پنجاب دے شہر

 · ابوہر · احمد گڑھ · امر گڑھ · امبرسر · برنالا · بٹالا · بٹھنڈا · چندی گڑھ · فریدکوٹ · فتح گڑھ · فیروز پور · فاضلکا · گرداسپور · ہشیار پور · جلندھر · کھنا · کلانور · کپورتھلا · لدھیاݨا · ماچھی واڑا · ملیر کوٹلا · ملوٹ · مانسا · موگا · موہالی · مکتسر · نابھا · نکودر · نواں شہر · پٹھانکوٹ · پٹیالا · پھگواڑا · رائے کوٹ · روپ نگر · سمرالا · سنگرور · سرہند · ترن تارن ·