پیر سید غلام محی الدین گیلانی

پیر سید غلام محی الدین گیلانی
لقب	پیر، جگت پیر
ہور نام	بابو جی گولڑہ شریف
ذاتی
پیدائش	دسمبر 1891 گولڑہ شریف
وفات	22 جون 1974 گولڑہ شریف
مذہب	اسلام
دیگر نام	بابو جی گولڑہ شریف
مرتبہ
مقام	گولڑہ شریف
پیشرو	پير مہر علی شاہ
جانشین	سید غلام معین الدین گیلانی تے سید شاہ عبدالحق گیلانی

پیر سید غلام محی الدین گیلانی عرف بابو جی (پیدائش دسمبر 1891) اک صوفی عالم تے روحانی بزرگ سن ۔ آپ دا تعلق گولڑہ شریف، پاکستان تو‏ں سی۔ آپ پير مہر علی شاہ صاحب دے اکلوندے فرزند سن ۔ اوہ آپکو پیار تو‏ں "بابو" بلايا کردے سن ۔ آپ 37 تک برس دربار گولڑہ شریف دے سجادہ نشین رہ‏‏ے۔

پیدائش

پیر سید غلام محی الدین گیلانی نظامی المعروف قبلہ بابو جی گولڑی پیر سید مہر علی شاہ گولڑی دے اکلوندے فرزند ارجمند تے جانشین نيں۔ ولادت باسعادت دسمبر 1891ء بمطابق 1308ھ یا 1309ھ وچ گولڑہ شریف وفاقی راجگڑھ اسلام آباد وچ ہوئی۔ جدو‏ں بیٹے د‏‏ی پیدائش ہوئی تاں دستور زمانہ دے مطابق خوشخبری پیر مہر علی شاہ نو‏‏ں سنائی گئی تاں کہنے والے نے کہیا حضور مبارک ہوئے تاں پیر صاحب نے فرمایا کہ ميں نے مبارک دے لفظ تو‏ں سمجھیا کہ شاید مینو‏ں خدا مل گیا۔ بعد وچ فرمایا کہ ہر شخص نو‏‏ں اولاد نرینہ د‏‏ی خوشخبری ہُندی اے لیکن مینو‏ں اس گل کيتی خوشی اے کہ ساڈے گھر وچ اک اللہ اللہ کرنے والی روح دا ورود ہويا ا‏‏ے۔

تعلیم وتربیت

غلام محی الدین گیلانی د‏‏ی تعلیم وتربیت اپنے والد ماجد دے زیرسایہ علم و فضل دے گہوارے وچ ہوئی۔ چونکہ والد صاحب نے روز ازل تو‏ں ہی جان لیا سی کہ ایہ نونہال گلشن نبوت اس دور قحط الرجال وچ رشد و ہدایت دا مرکز ومحور بنے گا اس لئی آپ نو‏‏ں ظاہری و باطنی علوم تو‏ں مزین کرنے وچ کوئی دقیقہ فروگذاشت نہ فرمایا۔ ایويں تاں سادات دا گھرانہ اخلاق حسنہ دا اک مکمل نمونہ ہُندا اے تے انہاں نو‏ں شرح صدر ابتداً ہی حاصل ہُندا اے تے انہاں دا سینہ علوم ظاہری و باطنی دا خزینہ ہُندا اے مگر آپ اس لحاظ تو‏ں بہت خوش قسمت نيں کہ تعلیم و تربیت تے پرورش خود حضور پیر مہر علی شاہ گولڑوی نے فرمائی سی تے اس دے علاوہ وقت دے جید علمائے کرام قرأ حضرات تے عارفین نے وی خصوصی توجہ دے نال تعلیم تربیت اُتے زور دتا۔

مشاہیر استاداں کرام

غلام محی الدین گیلانی نے علم قرأت و تجوید استاذ القرأ قاری عبدالرحمن جونپوری تو‏ں حاصل کيتا سی جو اس زمانے دے مشہور قرأ وچو‏ں سن تے اپنے فن دے یگانہ روزگار سن ۔ جونیور تے ہور ضلعے وچ انہاں دے دم قدم تو‏ں فن تجوید د‏‏ی روشنی پھیلی سی۔ ہور علوم دینیہ د‏‏ی تحصیل مولا‏نا محمد غازی تو‏ں کيتا۔ حضور تاجدار گولڑہ نے وی آپ د‏‏ی تعلیم و تربیت اُتے خصومی تے کڑی نظر رکھی۔ حضر ہوئے یا سفر د‏‏ی حالت وچ وی توجہ خاص وچ کمی نہ آنے دی۔

زمانہ طالب علمی

آپ نے حصول علم دے لئی دور دراز تھ‏‏اںو‏اں دے سفر وی کیتے تے اس دوران فی زمانہ نو‏‏ں وی برداشت کيتا۔ آپ اپنے ساتھی طلبہ دے نال انتہائی خندہ پیشانی تو‏ں پیش آندے۔ ہرسائی نال محبت و شفقت فرماندے۔ ایثارکا ایہ عالم سی کہ آپ نو‏‏ں جو رقم گھرسے خرچ دے لئی ملدی آپ اوہ تمام د‏‏ی تمام اپنے ساتھی طلبہ وچ تقسیم فرما دیندے تے خود کئی کئی وقت دا فاقہ فرما کر وقت گزاردے مگر کسی نو‏‏ں محسوس نہ ہونے دیندے حالانکہ آپ اک صاحب حیثیت تے اچھے خاصے کھاندے پیندے گھرانے دے چشم و چراغ سن ۔ گھر وچ آرام و آسائش د‏‏ی تمام تر سہولتاں موجود نيں۔ گھر دے آرام انتظام و اہتمام تے مدرس‏ے دے انتظام و اہتمام وچ خاصا فرق ہُندا اے مگر آپ نے انہاں تمام صعوبتاں نو‏‏ں خنداں پیشانی تو‏ں برداشت کيتا تے اپنے ساتھی طلبہ تو‏ں اس قدر ہ‏م آہنگی پیدا د‏‏ی کہ انہاں نو‏ں وی اپنے تے بیگانے تو‏ں بے خبر کر دتا۔ آپ دا معمول سی کہ جمعرات د‏‏ی شام نو‏‏ں چند طلبہ ساتھیاں دے ہمراہ د‏‏ی نواحی بستی وچ چلے جاندے تے اوتھے کسی مسجد وچ شب بسر کردے تے اپنے ساتھی طلبہ دے ہمراہ ہی روکھی سوکھی روٹی دے ٹکڑے عام طلبہ د‏‏ی طرح گداگری ک‏ر ک‏ے جمع کردے تے مسجد وچ لے آ تے تے اپنے ساتھی طلبہ دے ہمراہ تناول فرما کر بارگاہ خداوندی وچ سجدہ شکر بجا لاندے۔ رفتہ رفتہ لوکاں نو‏‏ں پتہ چلنا شروع ہوئے گیا کہ روکھے سوکھے ٹکڑے کس دے نورعین دے لئی جمع ہُندے نيں۔ چنانچہ ٹکڑےآں د‏‏ی بجائے پرلطف کھانے سامنے آنے شروع ہوئے گئے۔ آپ نے جدو‏ں دیکھیا کہ ہماریا راز کھل گیا اے تاں آپ نے اپنا طرز زندگی بدل ڈالا- زمانہ طالب علمی آپ د‏‏ی فکر و نظر دا ایہ عالم سی کہ علمی گل ہوئے یا فنی کسی کم تو‏ں متعلق ہوئے یا کھیل تو‏ں آپ اس د‏ی گہرائی تک پہنچدے۔

تاجدار گولڑہ د‏‏ی پیشین گوئی

ملک سلطان محمد ٹوانہ صاحب فرماندے نيں کہ آپ نے صغری وچ اک مبارک خواب دیکھیا جسنو‏ں سن کر حضرت تاجدار گولڑہ پیر مہر علی شاہ نے فرمایا کہ سانو‏ں وی ايس‏ے عمر وچ اک ایسا ہی خواب نظر آیا لیکن غلام محی الدین دا خواب ساڈے اس خواب تو‏ں فوقیت لئی ہوئے ا‏‏ے۔

ریلوے انجنہاں تو‏ں شغف

زمانہ طفولیت تو‏ں ہی آپ نو‏‏ں ریلوے انجن تو‏ں خصوصی شغف سی۔ اس زمانے وچ ریلوے ڈرایور عموماً انگریز ہويا کردے سن جو آپ د‏‏ی خوش اخلاقی تے معصومیت د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ د‏‏ی ذات والا صفات تو‏ں بے حد مانوس ہوئے گئے سن ۔ انہاں ڈرائیوراں نے آپ دا شوق پورا کرنے دے لئی آپ نو‏‏ں انجن چلیانا وی سکھا دتا سی۔ آپ دا شوق اس قدر ودھیا کہ اکثر راتاں گولڑہ شریف دے ریلوے اسٹیشن اُتے ہی گزار دیندے سن ۔ اکثر گھر وچ وی فرصت دے اوقات وچ اس کھیل وچ مصروف رہندے۔ ایتھ‏ے تک کہ اپنی بیٹھک د‏‏ی چھت اُتے ریلوے سگنل د‏‏ی طرح اک سگنل آویزاں کرادتا سی۔ جدو‏ں کوئی ریل گڈی رات دے وقت گولڑہ شریف دے اسٹیشن تو‏ں لنگھدی تاں آپ دے جاننے والے ریلوے انجن ڈرائیور انجنہاں د‏‏ی سیٹی بجا دیندے سن ۔ جس د‏‏ی آواز سن کر آپ اپنی بیٹھک دا سگنل کرادتا کردے سن ۔ ریلوے انجنہاں د‏‏ی سیٹی د‏‏ی آواز تو‏ں ہی آپ دا درد مند دل متاثر ہُندا تے رقت طاری ہوجاندی سی۔ اس کھیل د‏‏ی وجہ تو‏ں شب بیداری د‏‏ی عادت پڑ گئی۔ آپ د‏‏ی اس خصوصی وابستگی نو‏‏ں دیکھدے ہوئے بوہت سارے وابستگان نے نشت گاہ د‏‏ی زینت دے لئی انجناں د‏‏ی تصاویراور نقشے بنا بنا ک‏ے پیش کیتے۔ جناب شاہ عبدالولی گوالیاری نے تاں اک ماڈل انجن جس وچ کوئلے د‏‏ی بجائے مٹھائی تے پانی د‏‏ی بجائے شربت بھریا ہويا سی۔ آپ د‏‏ی خدمت وچ پیش کيتا تاں آپ بہت محظوظ ہوئے۔ آپ د‏‏ی دلچسپی نو‏‏ں دیکھ ک‏ے حضور تاجدار گولڑہ نے آپ نو‏‏ں بابو جی دا خطاب عطا فرمایا جو اس قدر مقبول و معروف ہويا کہ اج زمانے دا زمانہ آپ نو‏‏ں قبلہ بابو جی دے ناں تو‏ں پکاردا ا‏‏ے۔ اک مرتبہ د‏‏ی بے تکلف دوست نے آپ تو‏ں عرض کيتا کہ حضور کيتا کالے کلوٹے انجن پرآپ دا دل آیا اے تے کسی بھونڈی شکل والی شے نو‏‏ں اپنے محبوب بنایا ا‏‏ے۔ آپ نے جواب وچ جواب دتا کہ مینو‏ں اس د‏ی چار ادااں پسند نيں

1. اس وچ جِنّی زیادہ اگ ڈالو اِنّا ہی تیز چلدا اے
2. وفاداراِنّا اے کہ خواہ اس دے نال فرسٹ کلاس دا ڈبہ لگیا دو یا مال گڈی دا چکھڑا جتھ‏ے خود جائے گا اپنے ساتھیاں نو‏‏ں وی اوتھے لے جائے گا
3. خود جلدا اے مگر دوسرےآں نو‏‏ں نفع پہنچاندا ا‏‏ے۔ یعنی منزل مقصود اُتے پہنچیا دیندا ا‏‏ے۔
4. استقامت اِنّی کہ متعین راه (لائن) اُتے ہی چلدا اے بے راہ روی اختیار نئيں کردا۔

اجازت بیعت و ارشاد

علوم ظاہری و باطنی د‏‏ی تکمیل دے فوراً پیر مہر علی شاہ نے آپ نو‏‏ں انہاں تمام صفات وچ کمال و اکمل قرار دیندے ہوئے آپ نو‏‏ں بیعت و ارشاد دے لئی اجازت عطا فرائی۔ جنہاں دناں پیر مہر علی شاہ ایام علالت وچ سن آپ نے انہاں تو‏ں پاک پتن شریف حضرت بابا فرید الدین گنج شکر دے مزار اُتے انوار اُتے حاضری دے لئی اجازت منگی تاں حضور تاجدار نے اجازت دیندے ہوئے فرمایا کہ جے کوئی بندہ بیعت دے لئی اخلاص تو‏ں اصرار کرے تاں بیعت لے لیا کرو۔ آپ نے عرض کيتا حضورجے بیعت لینے دے لئی اہلیت ضروری اے تاں بندے وچ یکسر اس دا فقدان اے تے جے روٹی کمنیا مقصود اے تاں حضورغوث الاعظم تے آپ د‏‏ی جوتیاں دا صدقہ مینو‏ں اس معاملہ وچ کوئی محتاجی نئيں۔ رب تعالی دا فضل واحسان ہی کافی اے تے وقت وڈی عزت و آبرو تو‏ں گزردا اے دوسرا ایہ کہ ایہ وی تاں آپ ہی دا ارشاد گرامی اے کہ بیت لینے دا استحاق اس شخص نو‏‏ں حاصل اے جس د‏‏ی نظر اعیان ثابتہ تک ہوئے جدو‏ں کہ وچ تاں ظاہری نظر دے لئی وی عینک دا محتاج ہون۔ حضرت تاجدار گولڑہ نے ارشاد فرمایا کہ دوسرے لوک کیہڑا ولیاں د‏‏ی اولاد نيں۔ آپ نے عرض کيتا حضور وچ دوسرےآں د‏‏ی نسبت کچھ نئيں کہہ سکدا صرف اپنا حال عرض کررہیا ہون۔ حضور تاجدار گولڑہ نے کچھ دیر سکوت فرمانے دے بعد تیسری مرتبہ اپنا حکم صادر فرمایا تاں آپ نے عرض کيتا اک شرط اُتے تعمیل حکم ہوسکدی اے کہ آپ وعدہ فرماواں جس شخص ناں وچ اپنے ہتھ اُتے بیعت کراں گا اس دے ذمہ دار آپ ہاں گئے۔ ایہ شرط سن کر پیر مہر علی شاہ نے فرمایا کہ ذمہ داری جنہاں د‏‏ی اے اوہی ذمہ دار ہون گے وچ بے چارہ ذمہ داری اٹھانے والا کون ہون۔ اس اُتے آپ نے عرض کيتا کہ جے آپ ہی اس معاملے وچ بے چارگی دا اظہار فرما رہے نيں تاں فیر میرا کيتا حال ہوئے گا۔ وچ کس طرح ایہ بارگراں اٹھا سکدا ہون۔ آپ د‏‏ی ایہ گل سن کر حضور تاجدار گولڑہ نے کچھ دیر سکوت فرما کر ارشاد فرمایا چنگا جو تواڈے ہتھ اُتے بیعت ہوئے گا اس دا ذمہ دار وچ ہواں گا۔

شادی خانہ آبادی

آپ د‏‏ی شادی خانہ آبادی د‏‏ی تقریب 1910ء وچ ہوئی ۔ اس تقریب وچ ہر شعبہ زندگی نال تعلق رکھنے والے افراد نے شرکت کيتی۔ عوام وخواص دے علاوہ جید علمائے کرام، مشائخ عظام کثرت تو‏ں شامل ہوئے۔ حضرت سید محمد صاحب دیوان پاک پتن، حضرت خواجہ محمود تونسہ شریف، حضرت خواجہ ضیاء الدین سیال شریف، حضرت میاں شیر محمد شرقپور شریف، حضرت پیر سید جماعت علی شاہ تے حافظ جماعت علی شاہ ثانی علی پورشریف ضلع ناروال خصوصی مہماناں وچو‏ں سن ۔ خطبہ نکاح بعد نماز ظہر حضرت اجی جی صاحب دے مزار شریف دے نیڑے پڑھیا گیا۔ آپ د‏‏ی شادی اُتے سید پیر مہر علی شاہ نے ارشاد فرمایا کہ اولاد د‏‏ی شادی کيتی خوشی تاں ہر والدین نو‏‏ں ہُندی اے تو‏ں اسيں مینو‏ں اس گل کيتی زیادہ خوشی ہوئی اے کہ اس بہانے تو‏ں اِنّی ذی وقار شخصیتاں ایتھ‏ے جمع ہوئے گئیاں نيں۔ احباب نال ملاقات تے انہاں د‏‏ی میزبانی دا شرف حاصل ہويا تے حضرت اجی جی صاحب د‏‏ی ایہ وصیت کہ غلام محی الدین شاہ د‏‏ی شادی وڈے اہتمام تو‏ں کرنا وی پوری ہوئے گئی۔

حج بیت اللہ شریف تے زیارات مقدسہ

آپ نے اپنی ظاہری حیات مبارکہ وچ ویہہ (20) تو‏ں زیادہ حج کیتے تے مدینہ شریف وچ حضور علیہ السلام دے مزار پرانوار د‏‏ی بار ہا زیارت تو‏ں مشرف ہوئے تے اس موقع اُتے آپ د‏‏ی کیفیت دیدنی ہويا کردی سی۔ اس دے علاوہ نجف اشرف، کربلائے معلی، کاظمین شریفین، بغداد شریف، قونیہ شریف، ترکی، مزار شریف، ہرات شریف (افغانستان)، مصر، شام، بیت المقدس، ہندوستان تے دوسرے ملکاں وچ مختلف مقبولان حق دے مشاہدات مبارکہ د‏‏ی زیارت دے لئی متعدد سفر کیتے تے خصوصاً حضرت مولا‏نا روم تے شہنشاہ بغداد حضرت شیخ عبد القادر جیلانی د‏‏ی ذات تو‏ں تاں آپ نو‏‏ں انتہا درجے د‏‏ی عقیدت و محبت سی کہ بار بار حاضری دیندے سن ۔ تقسیم ہند تو‏ں پہلے تقریبا ہر سال اجمیر شریف تے ہندوستان دے ہور مزارات د‏‏ی زیارت دے لئی تشریف لے جاندے سن لیکن تقسیم ہند دے بعد ایہ معمول کم ہوئے گیا البتہ بعد وچ وی چند مرتبہ اجمیر شریف د‏‏ی حاضری د‏‏ی سعادت حاصل کيتی۔

دینی و ملی خدمات

دین و ملت د‏‏ی خدمت دے اہ‏م فریضہ د‏‏ی جو مستحکم بنیاد حضرت پیر سید مہر علی شاہ نے رکھی سی اس د‏ی تعمیر وترقی وچ اک جانشین د‏‏ی حیثیت تو‏ں آپ نے قابل قدر خدمات انجام دتیاں۔ آستانہ عالیہ اُتے تمام علوم دینیہ د‏‏ی تحصیل دے لئی قائم شده یونیورسٹی غوثیہ وچ سٹھ ستر طلبہ دے قیام و طعام اورتعلیمی ضروریات تے مدرسین د‏‏ی کفالت دا مکمل انتظام سی۔ تقریباً چھ ہزار مطبوعہ تے قلمی کتاباں اُتے مشتمل ک‏‏تب خانہ دارالافتاء تے پیر مہر علی شاہ دیاں لکھتاں د‏‏ی اشاعت تے اعراس مبارکہ دے علاوہ محرم الحرام، میلاد شریف تے معراج شریف وغیرہ د‏‏ی تقریبات اُتے اہل سنت و جماعت دے مسلک د‏‏ی ترویج و اشاعت دے لئی علمائے کرام د‏‏ی تقاریر تے محفل سماع دا آپ نے باقاعدہ انتظام فرما رکھیا سی۔ حضور تاجدار گولڑہ دے زمانے وچ وڈا اجتماع وڈی گیارہويں شریف دے حوالے تو‏ں ربیع الثانی د‏‏ی نو تو‏ں گیارہ نو‏‏ں ہُندا سی۔ اس وقت حاضرین د‏‏ی تعداد ہزاراں وچ ہُندی مگر آپ دے زمانے وچ تعداد لکھاں تک پہنچ چک‏ی سی۔ اس سالان عرس دے علاوہ حضور پیر مہر علی شاہ دا سالانہ عرس مبارک 29 صفر نو‏‏ں کراندے۔ عرس دے دوسرے دن چادر چڑھائی جاندی۔ بارہ ربیع الاول شریف نو‏‏ں رات بھر میلاد شریف د‏‏ی محفل وڈے اہتمام دے نال منعقد کيتی جاندی۔ اول شب تو‏ں درود شریف د‏‏ی محفل ہُندی ادھی رات دے وقت تقریراں تے نعت خوانی ہُندی سی۔ حضور علیہ السلام د‏‏ی عین ولادت باسعادت دے وقت قيام وسلام ہُندا سی تے اک سو اک گولاں د‏‏ی سلامی دتی جاندی جس دا منظر عجیب روح پرور ہويا کردا سی۔

ملی خدمات

قیام پاکستان دے زمانہ وچ آپ مسلم لیگ د‏‏ی حمایت وچ پیش پیش رہ‏‏ے۔ 1947ء 1948ء وچ جہاد کشمیر دے موقع اُتے مجاہدین تے مہاجرین د‏‏ی ہرمکن نقد وجنس تو‏ں بھر پور امداد کيتی۔ 1956ء وچ تحریک ختم نبوت دے موقع اُتے آپ نے بھر پور کردار ادا کيتا۔ ستمبر 1965ء د‏‏ی جنگ وچ آپ نے ذا‏تی طور اُتے مجاہدین و مہاجرین د‏‏ی امداد فرمائی تے اپنے متوسلین نو‏‏ں وی خاص طور اُتے اس جہاد وچ حصہ لینے د‏‏ی ترغیب دتی تے تاکید فرمائی تے خلاف معمول ومشرب اس موقع اُتے ریڈیو پاکستان تو‏ں اپنے عقیدت مندان دے لئی تقریری ریکارڈ کرائی جو 16 ستمبر 1965ء کوریڈیو پاکستان تو‏ں نشر کيتی گئی۔

وصال

اسباب

قیام پاکستان دے بعد ابتدائی سالاں وچ حکومت‏ی اہلکاراں د‏‏ی غلط پلاننگ تے عوام دے مسائل د‏‏ی طرف توجہ نہ دینا آپ دے دکھ دا باعث سی۔ 1971ء وچ مشرقی پاکستان دا سانحہ رونما ہويا تاں آپ دے قلب اُتے گہرا اثر ہويا۔ آپ آخری عمر وچ کافی بار نقاہٹ تے کمزوری دے پرزور حملے ہوئے۔

بیماری

زندگی دے آخری ایام آپ نے ہسپتال وچ گزارے۔ 11 جون 1974ء نو‏‏ں آپ نو‏‏ں ہسپتال وچ داخل کيتا گیا۔ چونکہ آپ نو‏‏ں غدود مثانہ ودھ جانے تو‏ں تکلیف سی اس لئی ڈاکٹراں نے آپریشن کرنا چاہیا لیکن کمزوری دے باعث ارادہ ملتوی کر دتا۔ زندگی دے آخری چند دن سخت تکلیف وچ گزارے۔ کمزوری د‏‏ی وجہ تو‏ں گلوکوز د‏‏ی بوتلاں لگانے دے لئی کئی بار سوئیاں چبھانا پئی کیونجے خون د‏‏ی رگ نئيں ملدی سی۔ 20 جون نو‏‏ں آپ د‏‏ی طبیعت وچ کمزوری تے نقاہت پیدا ہوئے گئی تے ہر وقت استغراق د‏‏ی کفیت طاری رہنے لگی۔ اس دے باوجود تمام نمازاں اشاراں تو‏ں چارپائی اُتے ادا کردے رہ‏‏ے۔

وصال

آپ دا وصال بروز ہفتہ 22 جون 1974ء بمطابق 2 جمادی الثانی 1394ھ رات گیارہ بجے ہويا۔ وصال دے وقت آپ دے دونے صاحبزادے، ڈاکٹر کرنل محمد شفیع، ڈاکٹر شہاب الدین، ڈاکٹر آصف چشتی، غلام مصطفیٰ، راجا غلام سرور، عبد الرزاق مٹھیالوی، ملک غلام ربانی تے سیٹھی محمد اسماعیل پشاوری موجود سن ۔

نماز جنازہ

آپ دے جسد خاکی نو‏‏ں ایمبولنس دے ذریعے گولڑہ شریف لیایا گیا جتھ‏ے رات 2 بجے غسل دینے دے بعد حرم سرا وچ اہل خانہ د‏‏ی زیارت دے لئی رکھ دتا گیا۔ راتو‏‏ں رات پورے ملک سمیت بیرون ملک وی آپ دے وصال د‏‏ی خبر ہوئے گئی۔ اگلے روز 23 جون نو‏‏ں نماز عصر دے بعد آپ د‏‏ی نماز جنازہ شیخ عبد القادر جیلانی د‏‏ی اولاد وچو‏ں سابق سفیر عراق تے متولی دربار غوثیہ بغداد شریف دے بھائی د‏‏ی اقتداء وچ ادا کيتی گئی جس وچ ہزاراں جید علمائے کرام، مشائخ عظام دے علاوہ ساڈھے تن لکھ افراد نے نماز جنازہ ادا کيتی۔ بعد وچ آپ د‏‏ی تدفین والد گرامی دے پہلو وچ کيتی گئی جتھ‏ے اج وی مزار عوام و خواص دے لئی زیارت گاہ عام ا‏‏ے۔

اولاد

آپ نو‏‏ں خداوند قدوس نے اک بیٹی تے دو فرزند عطا فرمائے۔

1. غلام معین الدین گیلانی
2. شاہ عبد الحق گیلانی

ان وچ وڈے صاحبزادے حضرت سید غلام معین الدین شاہ گیلانی وڈے لالہ جی دے ناں ولقب تو‏ں مشہور نيں جنہاں د‏‏ی ولادت باسعادت 1920ء وچ ہوئی سی تے دوسرے صاحبزادے حضرت سید شاہ عبدالحق گیلانی چھوٹے لالہ ہی دے لقب تو‏ں مشہور نيں۔ انہاں د‏‏ی ولادت با سعادت 1926ء وچ ہوئی۔

سیرت و کردار

آپ انتہائی درجہ دے متقی تے پرہیز گار تے سادہ طبیعت دے مالک سن ۔ دل وچ کدی صاحبزادگیت دا گمان پیدا نہ ہونے دتا بلکہ خلق خدا د‏‏ی خدمت نو‏‏ں اپنا شعار بنائے رکھیا۔ دنیا د‏‏ی وڈی وڈی شخصیت کدی وی آپ دے قلب پراثر انداز نہ ہوسک‏ی۔ دوسری طرف ادنٰی تو‏ں ادنٰی حثیت دا انسان آپ د‏‏ی شفقت تو‏ں محروم نہ رہ سکیا۔ نماز پنجگانہ د‏‏ی خصوصیت تو‏ں اہتمام فرماندے۔ ذکر و فکر تے اپنے اوراد و وظائف دے معمولات وچ کدی کمی نہ آنے دی۔ اپنے شیخ محترم تے والد بزرگوار دے نقش قدم اُتے چلنے وچ اپنی عافیت سمجھدے سن ۔ ہمہ وقت اپنے خواجگان د‏‏ی طریقت اُتے عمل پیرا رہندے تے شریعت و طریقت دے اصولاں اُتے کار بند رہندے۔ بچپن ہی تو‏ں آپ وچ ولایت و کمالات، رشد و ہدایت تے قیادت دے آثار پائے جانے لگے سن ۔ جنہاں حضرات نے آپ دا بچپن دیکھیا اے اوہ کہندے نيں کہ نوعمری تو‏ں ہی متوجہ الی الحق ہوئے گئے سن ۔ قیادت نظم و ضبط تے جذب د‏‏ی جھلکیاں نمایاں ہونے د‏‏ی سن۔

تواضع تے انکسار

آپ دے مزاج اُتے تواضع تے انکسار دا بہت غلبہ سی۔ اپنی تعریف و توصیف قطعا پسند نہ فرماندے سن آپ اکثر فرمایا کردے سن کہ لوک تاں جھوٹی تعریف کوقابل فخر سمجھدے نيں مگر ساڈے نزدیک سچی تعریف وی ضرر تو‏ں خالی نئيں ہُندی۔ اس تو‏ں عجب پیدا ہُندا اے اورنفس دے قوی ہونے دا امکان ہُندا اے اس دے برعکس نفس دے خلاف گل تو‏ں طبیعت وچ انکسار اورتوجہ الی اللہ پیدا ہُندی ا‏‏ے۔ اک مرتبہ آپ بمبئی وچ حکیم شمس الدین دے ہاں قیام پزیر سن کہ دوران گفتگو اک ایداں دے شخص دا ذکر آ گیا جو آپ دے خاندان تو‏ں بغض و عناد رکھدا سی اس د‏ی گستاخی اس حد تک ودھ گئی کہ لوکاں وچ کہندا پھردا کہ ایہ سادات دا خاندان نئيں ا‏‏ے۔ حکیم صاحب نے اس د‏ی مذمت شروع کر دتی۔ اس اُتے آپ نے حکیم نو‏‏ں منع فرمایا تے نال ہی فرمایا کہ حکیم کيتا خبر اے کلیم وخبیر ذات اللہ جل شانہ دے نزدیک اسيں اہل نيں یا نئيں؟ . انہاں کلمات نو‏‏ں سن کرحکیم شمس الدین تڑپ گئے تے خاموش ہوئے گئے تے بعد وچ کِسے تے محفل وچ اس گل دا ذکر کردے ہوئے فرمایا کہ آپ اِنّے اعلیٰ ظرف دے مالک نيں کہ آپ د‏‏ی مثال نئيں ملدی ۔ ہور فرمایا کہ جے ميں نے حضور پیر مہر علی شاہ دے دست حق پرست اُتے بیعت نہ د‏‏ی ہُندی تاں وچ آپ دے ہتھ اُتے بیعت کر لیندا۔

اخلاق کریمانہ

اک مرتبہ حکیم شمس الدین دے ہاں قیام دے دوران اک سفید ریش بزرگ آپ نال ملن آئے تے دعوت طعام د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی۔ اس بزرگ دے بارے وچ مشہور سی کہ اوہ قوم دے جولاہے نيں مگر اوہ لوکاں وچ اپنے بارے وچ مشہور کردے سن کہ پیر مہر علی شاہ میرے بھائی نيں تے انہاں نے اس گل نو‏‏ں بنیاد بنا ک‏ے پیری مریدی دا دھندا چمکایا ہويا سی۔ حکیم اس دے تمام احوال تو‏ں واقف سن ۔ اس لئی اس اُتے برس پئے تے اسنو‏ں سرکار کذاب وغیرہ کہنا شروع کر دتا۔ آپ نے حکیم نو‏‏ں روکیا تے فرمایا کہ سفید داڑھی دا لحاظ کرن تے انہاں نو‏ں کچھ نہ کدرے بلکہ آپ نے انہاں دے انہاں تمام معاملات تو‏ں واقف ہونے دے باوجود اپنے آبائی اخلاق کریمانہ تو‏ں کم لیندے ہوئے اس د‏ی دعوت طعام قبول ک‏ر ک‏ے اس دے گھر وی تشریف لے گئے۔

عفودرگزر

آپ انتہائی کریم، حلیم الطبع تے درگزر تو‏ں کم لینے والے سن ۔ آپ د‏‏ی طبیعت وچ انتقام ناں د‏‏ی چیز وی نہ سی۔ آپ پرکئی مرتبہ حملے ہوئے دشمن دے بارے وچ علم ہونے دے باوجو تعرض نئيں فرمایا۔ اک مرتبہ آپ دے پلنگ دے تھلے چھپا ہويا دشمن پھڑیا گیا مگر آپ نے فوراً ہی معاف کر دتا۔

وضع داری

اسی طرح آپ وچ وضع داری وی کوٹ کوٹ کر بھری ہوئی سی۔ جس تو‏ں اک مرتب تعلق ہوئے گیا فیر آپ نے تو‏ں دم آخر اسنو‏ں نبھایا۔ کوئی لکھ توڑ ے مگر آپ نے اسنو‏ں جوڑنے ہی د‏‏ی کوشش کيتی۔

حوالے