چرپٹ ناتھ

چرپٹ ناتھ
جم
وفات

چرپٹ ناتھ جاں چرپٹی ناتھ اکّ ناتھ جوگی سی۔ چرپٹ نوں گورکھ ناتھ دا شش منیا جاندا ہے۔ ناتھ جوگی چرپٹ نوں نوویں دسویں صدی نال متعلق منیا جاندا ہے۔ چرپٹ ناتھ دا تعلق پنجاب نال رہا ہے۔ آپ چمبا ریاست دے راجا ساحل ورما دے گرو سن۔ ریاست دے سکے ‘چکلی` اتے پاٹے ہوئے کنّ دی مورتی ملدی سی۔ لکھمی نرائن مندر دے کول اکّ مندر بنیا جس وچ چرپٹ ناتھ دی مورتی رکھی گئی۔ جتھے اس دی پوجا ہندی سی۔

جیون

ڈاکٹر. موہن سنگھ دے چرپٹ ناتھ دا کال 890 ای. توں 990 ای. منیا ہے۔ چمبا ریاست دا راجا ساحل ورما 920ای. دے آس-پاس چرپٹ دا شش بنیا۔ اسے ریاست وچ 1040 ای. دے قریب راجا سالباہن ہویا سی۔ پورن بھگت تے راجا رسالو اسے دے پتر دسے جاندے ہن۔

ڈاکٹر. موہن سنگھ چرپٹ ناتھ دا حوالہ (پنجابی ادب دی مختصر تواریخ، پنہ 17) دیندے ہوئے آکھدے ہن کہ اوہ “پہلاں وچکار ویلہ دنبھ بدارو ہویا ہے۔ اسنے ندھڑک تے نجھکّ ہو کے، گرہی تے اداسی، جوگی تے سنیاسی دی دماغی سمت نوں ننگا کیتا تے چوبھ لائی۔”

یوگدان

چرپٹ پکا جتی ستی سی۔ اوہ کھریاں-کھریاں سناؤن والا وہم، بھرم، پاکھنڈ تے وکھاوے دے خلاف سی۔ کبیر، جلھن تے ستھرے نے چرپٹ دی سٹائل اپنائی۔

گورکھ نالوں چرپٹ دی بانی پنجابی دے ودھیرے نیڑے اے۔ چرپٹ دا اکّ ‘پداں` اس پرکار ہے:-

تنِ تیرتھ براہمنِ کے کرما، پنّ دھن کھتری کے دھرما۔

بنج بپار بیسنوں کے کرما، سیوا مطلب سودر کے دھرما۔

چاروں دھرم اہوں چاروں کرما، چرپٹ پرنویں سنہو سدھا۔

چرپٹ بھیکھ دا جوگی نہیں سی۔ اوہ وکھاوے دا خلاف کردا سی۔ اوہ روح دا جوگی سی۔ اکّ ‘پدے` وچ اوہ بھیکھ دا خلاف کردا ہے:-

بھیکھ کا جوگی نہ میں کہاؤں۔

روح کا جوگی چرپٹ ناؤں۔

گورکھ وانگ ہی چرپٹ ناتھ وی ترقی پسند وچاراں والا سی۔ اسنے ناتھ جوگیاں وچ آ رہیاں کریتیاں تے برائییاں دا ڈٹّ کے کھنڈن کیتا۔ اوہ وکھ-وکھ قوماں نوں نہیں مندا، اوہ کہندا ہے:-

اک لال پٹا، اکّ سیت پٹا

اک تلک جنیؤُ، لمک جٹا۔

جب نہیں الٹی پران گھٹا

جب من نہیں دیکھے الٹ گھٹا۔

تب چرپٹ بھولے سبھ پیٹ نٹا۔

جب آویگی کال گھٹا،

تب چھڈِ جائنگے لٹا پٹا

چرپٹ ‘ہٹھّ جوگ` دا وی کھنڈن کردا ہے۔ اوہ اندروں باہروں سچا ہونا لوڑدا ہے۔ بھیکھی اسنوں اندروں باہروں گندے دسدے ہن۔ ایہہ دنیا کنڈیاں دی واڑی جاپدی ہے:-

ایہہ دنیا کانٹیو کی واڑی

نرکھ نرکھ پگ دھرنا

چرپٹ کہے سنو رے سدھو

ہٹھ کرِ تپ نہں کرنا۔

ڈاکٹر. موہن سنگھ دے کتھن مطابق چرپٹ دے وچار گورکھ ناتھ اتے گرو نانک دیوَ جی دے وچاراں نال ملدے-جلدے ہن۔ آپ بھیکھ دے جوگیاں اتے بھوگ بلاسیاں دی سخت تنقید کردے ہن۔ چرپٹ دے وچار پنجابی وچ پرچلت بہت سارے اکھاناں، محاوریاں اتے گوناں وچ موجود ہن۔

کتاب لسٹ

1. پنجابی ساہت دا تنقیدی اتہاس (1700-1900ای.) ڈاکٹر. جیت سنگھ سیلت پنجابی ساہت دا اتہاس ڈاکٹر. برہمجگدیش

حوالے