چٹاگانگ بغاوت
چٹاگانگ آرموری چھاپہ | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
سوریہ سین, چھاپے دا لیڈر | |||||||
| |||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||
سوریہ سین |
18 اپریل 1930 نوں ، ہندوستان دے عظیم انقلابی سوریا سین سوریا سین دی سربراہی وچ مسلح ہندوستانی حریت پسنداں نے چٹاگانگ (ہن بنگلہ دیش وچ ) وچ پولیس تے معاون فورس دے اسلحہ خانے اُتے چھاپے مارنے دی کوشش کيتی۔اسنوں چٹاگانگ آرموری چھاپہ [۱]یا چٹاگانگ بغاوت کے ناں توں جانیا جاندا اے۔ [۲] [۳]
انقلابی گروہ
[سودھو]تمام چھاپے انقلابی گروہاں دے ممبر سن جو برطانوی نوآبادیاتی حکمرانی توں ہندوستان دی آزادی نوں محفوظ رکھنے دے ذریعہ مسلح بغاوت دے حامی سن ۔ اوہ آئرلینڈ دے 1916 وچ ایسٹر رائزنگ توں متاثر ہوئے سن تے سوریا سین دی سربراہی وچ سن ۔ اُتے ، اوہ سوویت روس دے اشتراکی نظریہ توں وی متاثر سن ۔ بعد وچ انہاں وچوں بوہت سارے انقلابی کمیونسٹ بن گئے۔ اس گروپ وچ گنیش گھوش ، لوکیناتھ بال ، امبیکا چکرورتی ، ہریگوپال بال (تیگڑا) ، اننت سنگھ ، آنند پرساد گپتا ، تریپورا سین ، بیڈھو بھوشن بھٹاچاریہ ، پریتیلاٹا ولد یار ، تصور دتہ ، ہمانشو سین ، بنود بہاری چودھری ، سبودھ رائے تے منورجن بھٹاچاریہ وغیرہ شامل نيں۔ شامل سن ۔ [۴]
منصوبہ
[سودھو]سین نے چٹاگانگ دے دو اہم ہتھیاراں نوں پرتن ، ٹیلی گراف تے ٹیلیفون آفس نوں تباہ کرنے تے یورپی کلب دے یرغمال بنائے جانے والے ارکان نوں منصوبہ بنایا ، جنہاں وچ زیادہ تر ہندوستان وچ برطانوی راج نوں برقرار رکھنے وچ حکومتی یا فوجی اہلکار شامل سن ۔ کلکتہ توں چٹاگانگ نوں وکھ کرنے دے لئی ریل تے مواصلاتی لائناں نوں کٹنے دے علاوہ آتشاں ہتھیاراں دے خوردہ فروشاں اُتے وی حملہ کرنے دے منصوبے تھے ۔ چٹاگانگ دے سرکاری بینکاں نوں پرت کر ہور بغاوت دے لئی اکٹھا کيتا جانا سی ، تے مختلف جیلاں وچ بند انقلابیاں نوں آزاد کرنا سی۔
چھاپہ
[سودھو]اس منصوبے اُتے عمل درآمد 18 اپریل 1930 نوں رات 10 بجے کيتا گیا سی۔ گنیش گھوش دی سربراہی وچ انقلابیاں دے اک گروہ نے پولیس دے اسلحہ خانہ اُتے قبضہ کيتا (دمپارہ دے مقام اُتے پولیس لائن وچ ) ، جدوں کہ لوکی ناتھ بال دی سربراہی وچ دس افراد دے اک گروپ نے معاون فورس (جو ہن پرانا سرکٹ ہاؤس) سنبھال لیا اے۔ ہندوستانی ریپبلکن آرمی دی چٹاگانگ برانچ دے ناں اُتے اس حملے وچ تقریبا 65 افراد نے حصہ لیا۔ ایہ لوک اسلحہ برآمد کرنے وچ ناکام رہے ، حالانکہ ٹیلیفون تے ٹیلی گراف تاراں نوں کٹنے تے ٹرین دی نقل و حرکت وچ رکاوٹ ڈالنے وچ کامیاب رہیا۔
تقریبا 16 افراد دے اک گروپ نے یورپی کلب دے ہیڈکوارٹر (پہاڑلی وچ ، ہن شاہجہان فیلڈ دے اگے ریلوے آفس) اُتے قبضہ کيتا ، لیکن گڈ فرائیڈے پر ، اوتھے صرف چند ممبر موجود سن ۔ صورتحال نوں محسوس کردے ہوئے ، یورپیاں نے خطرے دی گھنٹی بجا دتی تے فوجیاں نوں آگاہ کيتا ، جس دی انقلابیاں نے توقع نئيں کيتی سی۔ چھاپے دے بعد ، تمام انقلابی پولیس ہتھیاراں دے باہر جمع ہوگئے ، جتھے سین نے فوجی سلامی لی ، تے قومی پرچم لہرایا تے اک عارضی انقلابی حکومت دا اعلان کيتا۔ انقلابی صبح سویرے چٹاگانگ شہر توں چلے گئے تے چھپنے دے لئی محفوظ مقام دی تلاش وچ چٹاگانگ پہاڑی سلسلے دی طرف روانہ ہوگئے۔ [۵]
گنیش گھوش ، اننت سنگھ ، کشور آنند گپتا تے جبن گھوشال سمیت چند ہور ممبران دوسری طرف توں چلے گئے ، تے انہاں نوں فینی ریلوے اسٹیشن اُتے گرفتار کرنے ہی والا سی لیکن اوہ فرار ہونے وچ کامیاب ہوگئے۔ بعد وچ اس نے چندن نگر وچ واقع اک مکان وچ چھپنا شروع کيتا۔
نتیجہ
[سودھو]اوتھے ہونے والی فائرنگ وچ 80 توں زیادہ فوجی تے 12 انقلابی ہلاک ہوگئے۔ سین نے اپنے لوکاں نوں چھوٹے چھوٹے گروہاں وچ تقسیم کيتا تے انہاں نوں پڑوسی دیہات وچ پھیلادتا تے انہاں وچوں کچھ فرار ہوگئے۔ کچھ کلکتہ گئے جدوں کہ کچھ نوں گرفتار کرلیا گیا۔ اس واقعے دے خلاف مزاحمت اُتے انقلابیاں نوں پھڑنے دے لئی اک تیزی توں چھاپہ مار شروع ہوئی۔ اننت سنگھ وچ انہاں دے چھپنے دی جگہ توں کلکتہ دے پاس آیا چندن نگر تے اوہ چٹاگانگ بغاوت وچ پکڑے نوجوان نوعمر افراد دے نال رہ سکدے نيں توں کہ ہتھیار ڈال دئے. کچھ مہینےآں دے بعد ، پولیس کمشنر چارلس ٹیگرٹ نے پوشیدہ انقلابیاں دے مقام نوں گھیرے وچ لیا تے فائرنگ دے تبادلے وچ ، جبن گھوشل دی موت ہوگئی۔
کچھ انقلابی تنظیم نو کرنے وچ کامیاب ہوگئے۔ 24 ستمبر 1932 نوں پریتیلا وڈیدار دی سربراہی وچ دیبی پرساد گپتا ، منورجن سین ، رجت سین ، سودیش رائے ، پھنیندر نندی تے سبودھ چودھری نے پونا: یورپی کلب اُتے حملہ کيتا جس وچ اک خاتون ہلاک ہوگئی۔ لیکن اس منصوبے نوں ناکام بنا دتا گیا تے پولیس نوں مفرور مل گیا۔ کلرپول وچ اک مقابلے وچ ڈیب گپتا ، منورجن سین ، رجت سین تے سودیشنجن رے مارے گئے ، جدوں کہ باقی دو ، سبودھ تے پھانی زخمی ہوگئے تے انہاں نوں گرفتار کرلیا گیا۔ 1930–32 دے دوران ، 22 افسران تے 220 ہور انقلابی ہتھوں وکھ وکھ واقعات وچ ہلاک ہوئے۔ دیوی پرساد گپتا دے بھائی نوں جلاوطنی وچ عمر قید دی سزا سنائی گئی۔
عدالتی مقدمہ
[سودھو]جنوری 1932 وچ بغاوت دے دوران تے اس دے بعد گرفتار ہونے والےآں دے خلاف وڈے پیمانے اُتے قانونی کارروائی کيتی گئی تے یکم مارچ 1932 نوں فیصلہ دتا گیا۔ مدعا علیہانہاں وچوں 12 نوں عمر قید ، دو نوں تن سال قید تے باقی 32 نوں بری کردتا گیا۔ 12 اجیوان جلاوطن انقلابی انڈمان بھیجے گئے ، جنہاں وچ گنیش گھوش ، لوکیناتھ بال ، (1932 وچ ) سولہ سالہ آنند گپتا تے اننت سنگھ شامل سن ۔
سوریہ سین دی گرفتاری تے موت
[سودھو]چٹاگانگ دے انقلابی گروپ نوں اس وقت شدید دھچکيا لگیا جدوں اس گروپ دا اندرونی حصہ ٹوٹنے دے بعد 16 ماسٹرڈا "سوریا سین" نوں گرفتار کيتا گیا سی۔ انعام دی رقم یا حسد یا دونے دے لئی ، نیترا سین نے برطانوی حکومت نوں دسیا کہ سوریا سین اپنے گھر وچ اے۔ لیکن اس توں پہلے کہ نیترا سین 10،000 روپے انعام حاصل کرنے وچ کامیاب سن ، انقلابیاں نے اسنوں مار ڈالیا۔
فلم وچ
[سودھو]1949 وچ چٹاگانگ آرموری چھاپے اُتے بنگالی فلم چٹگرام آسٹرگر لنتھان بنائی گئی سی۔ اس دی ہدایتکاری نرمل چودھری نے دی سی۔
چٹاگانگ دے اسلحہ خانے اُتے حملہ کرنے والی اک ہندی فلم ، کھیلو اسيں جان سی (2010) وی بنی سی۔ اس دی ہدایتکاری اشوتوش گواریکر نےکيتی سی تے اس وچ ابیشک بچن تے دپیکا پڈوکون نے مرکزی کردار ادا کيتا سی۔ ایہ مننی چیٹرجی کی تحریری کتاب ڈو اینڈ ڈائی: دتی چٹاگانگ بغاوت 1930–34 اُتے مبنی سی۔
چٹاگانگ کی اک ہور فلم 2010 وچ بنائی گئی تے اکتوبر 2012 وچ ریلیز ہوئی۔ اس دی ہدایتکاری ناسا دے سابق سائنسدان ڈاکٹر بیدبراندا پان نےکيتی سی ، جنھاں نے فلم بنانے دے لئی ناسا توں استعفیٰ دے دتا سی۔ منوج باجپائی مرکزی اداکار سن تے انہاں نے سوریا سین دا کردار ادا کيتا سی ۔
حوالے
[سودھو]ہور ویکھو
[سودھو]باہرلے جوڑ
[سودھو]- चन्द्र, बिपिन (1989). India's struggle for independence, 1857–1947 (Repr. ed.). नई दिल्ली भारत: पेंगुइन बुक्स. ISBN 978-0-14-010781-4. Archived from the original on 23 दिसंबर 2016. Retrieved 29 जून 2015. Unknown parameter
|url-status=
ignored (help); Check date values in:|archivedate=, |accessdate=
(help)
ہور پڑھو
[سودھو]- چیٹرجی ، منینی (2000) کرو تے کرو: چٹاگانگ بغاوت 1930–34 ، نويں دہلی: پینگوئن ، ISBN [[Special:BookSources/978-0-14-029067-7
- بھٹاچاریہ ، منوشی (2012) چٹاگانگ: 1930 دا موسم گرما ، نويں دہلی: ہارپرکولینس ، ISBN [[Special:BookSources/9789350292129
- مکھرجی ، پیئول تے نویدیندی پٹنائک (2016)۔ باغیاں دا آخری ، آنند تے اس دا ماسٹرڈا۔ چٹاگانگ بغاوت ، کولکاتا دے اک نوعمر عینی شاہد ، بش فائر پبلشرز تے سوریہ سین بھون ، ISBN [[Special:BookSources/978-8193182123