چین دا آئین
| چین دا آئین | |||||||
| روائتی چینی | 中華人民共和國憲法 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| عام چینی | 中华人民共和国宪法 | ||||||
| |||||||
.svg)
_cap_insignia.svg){kind=small}
آئین چین عوامی جمہوریہ چین دا دستور اعلیٰ اے۔ موجودہ آئین 4 دسمبر 1982ء نوں پنجويں قومی عوامی کانگریس نے منظور کیتا جس وچ 1998ء، 1993ء، 1999ء، 2004ء تے 2008ء وچ متعدد ترمیماں کيتیاں گئیاں۔ موجودہ آئین توں پہلے 1954ء، 1975ء تے 1978ء وچ تن آئین تے بنے سن جو منسوخ قرار دتے گئے۔ آئین وچ مندرجہ ذیل پنج حصے نيں:
- تمہید
- بنیادی اصول
- بنیادی حقوق
- شہریاں دے فرائض
- ریاست دا ڈھانچہ (قومی عوامی کانگریس، عوامی جمہوریہ چین دی ریاستی کونسل، عوامی علاقائی کانگریس، علاقائی عوامی حکومت،عوامی عدالتاں، قومی پرچم تے ریاست دا نشان)
تریخ
[سودھو]عوامی جمہوریہ چین دا پہلا آئین 1954ء وچ وضع کیتا گیا۔ اس دے دو نسخے 1975ء تے 1978ء وچ آئے۔ موجودہ آئین دا نفاذ 1982ء وچ ہويا۔ آئین دے تِناں نسخے اک دوسرے توں مختلف سن ۔ موجودہ نسخہ وچ وی کئی بار ترمیم کيتی گئی اے۔ انہاں ترامیم دی وجہ توں چینی حکومت دے ڈھانچہ وچ وی وڈی تبدیلی ہوئی۔
1982ء دا وثیقہ
[سودھو]1982ء وچ دنگ شاوپنگ دا اک کتابچہ شائع ہويا جس وچ آئین چین دے حتمی نسخہ دی ضرورت توں روشناس کرایا گیا۔ نويں دستور دی وجہ توں چین وچ وڈے پیمانہ اُتے سماجی تے معاشی تبدیلی ہوئی تے حکومتی ڈھانچہ وچ وی نمایاں تبدیلی دیکھنے نوں ملی۔ صدر عوامی جمہوریہ چین تے نائب صدر عوامی جمہوریہ دا عہدہ بحال کیتا گیا جو 1975ء تے 1978ء دے نسخےآں وچ منسوخ کر دتا گیا سی۔ 1982ء دا دستور طویل تے جامع اے۔ اس وچ 138 دفعات نيں۔[۱] وڈے حصے 1978ء دے نسخہ توں لئی گئے تے کئی ترامیم 1954ء دے نسخے توں کيتی گئی۔ آئین چین دی دفعہ 1 چین نوں عوامی جمہوری ڈکٹیٹرشپ دے تحت اک سماجی ریاست قرار دیندی اے۔[۲] اس دا مطلب ایہ اے کہ نظام حکومت مختلف کم کرنے والےآں دا اک اتحاد اے جسنوں کمیونسٹ پارٹی دی قیادت حاصل اے تے ايسے بنیاد اُتے سی پی پی سی سی، جمہوری پارٹیاں تے وڈی تنظیماں وجود وچ آئیاں ۔ 1982ء دا نسخہ ثقافتی انقلاب دے تمام آثار نوں کالعدم قرار دیندا اے۔ دفعہ 5 دے مطابق آئین چین تمام تنظیماں تے افراد توں بالا اے۔ نويں دستور وچ ووٹ دینے دی عمر 18 سال اے۔ نواں دستور چین دے عوام نوں مذہبی آزادی تے دہریت اُتے عمل پیرا ہونے دی آزادی دیندا اے۔ دستور یقین دہانی کراندا اے کہ “مذہبی اکائیاں تے مذہبی معاملات دا مطلب مذہبی تسلط ہرگز نئيں اے ۔“ نیا دستور آزادی گفتار، آزادی اشاعت، حق اجتماع، تنظیم، جلوس تے مظاہرہ کرنے دی آزادی دیندا اے۔[۳]
2004ء دی ترامیم
[سودھو]مارچ 14، 2004ء نوں آئین وچ ترمیم کيتی گئی۔ اس وچ نجی جائداد رکھنے دی اجازت دتی گئی (“قانونی طور اُتے عرضی گئی جائداد ضبط نئيں ہوگی“) تے حقوق انسانی نوں یقینی بنایا گیا (ریاست حقوق انسانی دی عزت کردا اے تے اس دی حفاظت کرتاہے“۔) چونکہ چین وچ زبردست معاشی ترقی دیکھنے نوں ملی لہذا مڈل کلاس طبقہ ابھر کر سامنے جو اپنی جائداد تے اپنی عزت دی حفاظت چاہندا سی۔ زین جیا باو نے دی واشنگٹن پوسٹ نوں کہیا سی “آئین چین وچ ایہ ترامیم چین دی ترقی دے لئی بہت اہم نيں۔“ “ اسيں انہاں دے نفاذ دے لئی سنجیدہ اقدامات کرن گے۔“
2018ء دی ترامیم
[سودھو]11 مارچ 2018ء نوں آئین وچ دوبارہ ترمیم کيتی گئی۔ اس ترمیم دے حق وچ 2958 ارکان نے ووٹ دیے، دو نے مخالفت کيتی تے تن نے بائیکٹ کیتا۔ اس ترمیم وچ کمیونسٹ پارٹی دے کنٹرول تے برتری نوں یقینی بنایا گیا۔[۴] صدر تے نائب صدر دی میعاد دی حد نوں ختم کیتا گیا۔[۵][۶][۷] پہلی دفعہ آئین دے اصل متن وچ “چینی کمیونسٹ پارٹی“ اور“ اس دی سربراہی“ لکھیا گیا۔[۸]
آئینی نفاذ
[سودھو]آئین چین دے نفاذ تے آئینی نطرثانی دی ذامہ داری قومی عوامی کانگریس تے لا کمیٹی دی اے۔[۹] ایہ کمیٹی قومی عوامی کانگریس تے اسٹینڈنگ کمیٹی دی نگرانی وچ کم کردی اے تے قومی عوامی کانگریس نوں تے اسٹینڈنگ کمیٹی نوں اختیار اے کہ قومی عوامی کانگریس تے لا کمیٹی دی تجویز کردہ ترمیم نوں باقی رکھنا اے یا منسوخ کرنا اے۔ چین دی عدلیہ نوں آئین وچ نظر ثانی دا اختیار نئيں اے تے نہ ہی اوہ کِسے دفعہ نوں منسوخ کر سکدی اے۔ البتہ 2002ء دے بعد توں قومی عوامی کانگریس دی اسٹینڈنگ کمیٹی دے تحت اک خاص کمیٹی نوں تشکیل دتا گیا جو عدالدی نظر ثانی کردی تے آئین دے قوانین اُتے غور کردی اے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "CONSTITUTION OF THE PEOPLE'S REPUBLIC OF CHINA"۔ People's Daily۔ December 4, 1982
- ↑ "CONSTITUTION OF THE PEOPLE'S REPUBLIC OF CHINA"۔ People's Daily۔ December 4, 1982
- ↑ "Translation: 2018 Amendment to the P.R.C. Constitution"۔ npcobserver.com
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Translation: 2018 Amendment to the P.R.C. Constitution"۔ npcobserver.com
- ↑ "坚决贯彻宪法精神 加强宪法实施监督_中国人大网"۔ www.npc.gov.cn