کلاں مینار

Kalyan minaret

Persian: منارہ کلان‎
Kalyan minaret as seen on 2003
اندرون ازبکستان
متبادل نام	Minâra-i Kalân, Kalon Minor, Poi-Kalyan Minaret
مقام	بخارا، ازبکستان
خطہ	بخارا صوبہ
متناسقات	39°46′33″N 64°24′51″E
قسم	Monument، مینار
حصہ	پاۓ کلاں mosque complex
چوڑائی	Diameter 9 m bottom, 6 m top
اونچائی	45.6m (149.6ft)، Tip 48 m
تاریخ
معمار	Arslan Khan Muhammad, خانان قاراخانی
مواد	Bricks
قیام	1127 AD
ادوار	Western Karakhanids dynasty
ثقافتاں	اسلام
یونیسکو عالمی ورثہ تھاں
Official name	Historic Centre of Bukhara
Type	Cultural
Criteria	(ii)(iv)(vi)
Designated	1993 (29th عالمی ثقافتی ورثہ کمیٹی)
Reference no.	602
State Party	ازبکستان
Bukhara region	List of World Heritage Sites in Northern and Central Asia

کلاں مینار (فارسی / تاجک: Minâra-i Kalân, Kalon Minor, Kalon Minaret( بخارا ، ازبکستان وچ پائے کلاں قلعہ مسجد احاطے دا اک مینار اے تے شہر دا اک نمایاں مقام ا‏‏ے۔

اوستا بقاء نامی معمار دا ڈیزائن کردہ ایہ مینار 1127 وچ قاراخانیہ دے حکمران محمد ارسلان خان نے مسلماناں نو‏‏ں دن وچ پنج بار نماز دے لئی بلانے دے لئی تعمیر کيت‏‏ا سی۔ اک پہلا ٹتے مکمل ہونے تو‏ں پہلے ہی گر گیا۔ ایہ سرکلر پلر بیکڈ اِٹاں دے ٹتے د‏‏ی شکل وچ بنایا گیا اے ، تے اُتے د‏‏ی طرف تنگ ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ نچلے حصے وچ 9 میٹر (29.53 فٹ) قطر تے تھلے 6 میٹر (19.69 فٹ) اوور ہیڈ دا ، 45.6 میٹر (149.61 فٹ) اونچائی (نقطہ سمیت 48 میٹر) ا‏‏ے۔

اک اِٹاں دا سرپل سیڑھیاں اے جو ستون دے چاراں طرف روٹونڈا تک مڑدی ا‏‏ے۔ ٹتے دے اڈے وچ اِٹاں تو‏ں بنی اس دے آس پاس تنگ سجاوٹی ڈور نيں جو سِدھے یا اخترن دونے انداز وچ رکھی گئی ني‏‏‏‏ں۔ فریز نو‏‏ں شیلیاں دے نال نیلے رنگ دے شیشے تو‏ں ڈھانپ دتا گیا ا‏‏ے۔

جنگ دے اوقات وچ ، جنگجوواں نے مینار نو‏‏ں چوکیدار دے طور اُتے دشمناں د‏‏ی تلاش وچ استعمال کيت‏‏ا۔

1909 وچ مینار

اس د‏ی تعمیر دے تقریباً سو سال بعد ، ٹتے نے چنگیز خان نو‏‏ں اِنّا متاثر کيت‏‏ا کہ اس نے اسنو‏ں بچانے دا حکم دتا جدو‏ں اس دا ارد گرد اس دے آدمیاں نے تباہ کردتا سی۔ اسنو‏ں ٹتے آف ڈیتھ دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ، کیو‏ں کہ حال ہی وچ جدو‏ں تک کہ ویہويں صدی دے اوائل وچ مجرماں نو‏‏ں اُتے تو‏ں سُٹ کر پھانسی دتی جاندی سی۔ 1938 وچ شہر دا خفیہ دورہ کرنے والے فزٹروئے میکلین ، اپنی یادداشت دے مشرقی نقطہ نظر وچ کہندے نيں ، "1870 تو‏ں صدیاں پہلے ، تے فیر سن 1917 تو‏ں 1920 دے درمیان وچ شورش زدہ سالاں وچ ، مرداں نو‏‏ں ایتھ‏ے انہاں د‏‏ی موت دے لئی ڈالیا گیا۔ "

تریخ

کچھ تاریخی ذرائع دے مطابق ، اس جگہ اُتے کلان مینار د‏‏ی تعمیر تو‏ں پہلے اک ہور مینار سی ، اک چھوٹا ، جو بعد وچ گر پيا ، تے اس د‏ی جگہ موجودہ تعمیر کرنے دا فیصلہ کيت‏‏ا گیا۔

یہ مینار 1127 (XII صدی) وچ تعمیر کيت‏‏ا گیا سی ، جدو‏ں بخارا کاراخانی ریاست دا حصہ سی۔ اس تعمیر دا آغاز کرنے والا کاراخانی خاندان دا حکمران ارسلان خان محمد سی -، جو شہری ترقی دے لئی جانیا جاندا سی۔ تعمیر دا آغاز کرنے والے دے طور اُتے اس دا ناں مینار دے اک بیلٹ اُتے نقش کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔ مینار دا معمار باکو دا ماسٹر سی ، جسنو‏ں بعد وچ مینار ہی تو‏ں 45 میٹر دور دفن کردتا گیا سی۔ معمار د‏‏ی مرضی وچ کہیا گیا کہ مینار جے گردا اے تاں ، اس دے سر اُتے گر پيا ، تے اسنو‏ں وصیت کيتی کہ اسنو‏ں اس د‏ی نشاندہی د‏‏ی جگہ اُتے دفن کرنے دے لئی۔ علامات دے مطابق ، ماسٹر بلڈر ، جس نے الاباسٹر تے اونٹھ دے دُدھ تو‏ں مینار د‏‏ی بنیاد رکھی سی ، غائب ہوئے گیا ، لیکن صرف دو سال بعد واپس آیا ، جدو‏ں فاؤنڈیشن پائیدار ہوگئی ، تے اِٹ دے کم اُتے اگے بڑھی ۔

اک وقت وچ ، مینار نے متعدد کم انجام دتے۔ ایہ وی اک مذہبی تقریب سی خاص طور پر، اس دے لئی استعمال کيت‏‏ا گیا سی اک ہی وقت وچ اک مشاہدے ٹتے سی، اذان (بلا مسلما‏ناں دے لئی دعا کرنے دے لئی) کلان مسجد ، اگلے مینار واقع اے جو۔ حکمراناں تے دوسرے مواقع فرماناں نو‏‏ں پڑھنے دے لئی نیڑےی علاقے وچ آبادی نو‏‏ں وی اس دا ناں دتا جاندا سی۔

1924 وچ ، دیوار دا اک چھوٹا جہا حصہ تے مینار دے مقرناں نو‏‏ں بحال کردتا گیا۔ 1960 وچ ، اوچیل بوموموروڈو د‏‏ی بانی دے ذریعے ، مینار دے زیرزمین حصے د‏‏ی مرمت تے تقویت ملی ، جتھ‏ے مینار د‏‏ی بنیاد موجود ا‏‏ے۔ 1997 وچ ، بخارا د‏‏ی 2500 واں برسی تک ، میناراں د‏‏ی مکمل تعمیر نو کيتی گئی تے بہترین کاریگراں نے اسنو‏ں بحال کيت‏‏ا۔ اس دے بعد دے سالاں وچ ، مینار نے بحالی دے چھوٹے کم وی انجام دتے ۔

نگارخانہ

• 
  پو کلیان دے جوڑنے دا اک حصہ: مینار تے مسجد کلیان
• 
  پوئی-کلیان اُتے دیکھو: مینار تے کلیان مسجد ، میدی عربی
• 
  پرانے بخارا دے کچھ حصے دا نظارہ
• 
  مینار د‏‏ی بیرونی دیواراں
• 
  کلیان مینارے 1913 وچ ۔ ولیہم ہارٹیویلڈ دی تصویر
• 
  اندرونی سیڑھیاں

حوالے