کِشور ناہید

کِشور ناہید
جم	سنہ 1940 (عمر 83–84 سال)  بلند شہر
وفات
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
عملی زندگی
مادر علمی	پنجاب یونیورسٹی
پیشہ	شاعر ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	اردو

کِشور ناہید پاکستان د‏‏ی ادبی حلفےآں وچ اک نمایاں مقام رکھدی نيں۔ اوہ اک حساس دل د‏‏ی ملک نيں ملک دے سیاسی تے سماجی حالات اُتے اوہناں د‏‏ی گہری نظر ا‏‏ے۔ اک عرصے تو‏ں اوہ روزنامہ جنگ وچ کالم لکھ رہیاں نيں۔ کِشور ناہید پاکستان نیشنل کونسل آف آرٹس د‏‏ی ڈائریکٹر جنرل دے عہدے اُتے کم کردی رہیاں نيں۔ اس دے علاوہ اوہ کئی سال تک ادبی جریدے ماہِ نو د‏‏ی ادارت دے فرائض بخوبی انجام دیندی رہیاں نيں۔ اج کل اوہ اسلام آباد وچ سکونت پزیر نيں۔

ابتدائی حالات

کشور ناہید 1940 وچ بلند شہر (ہندوستان) وچ اک قدامت پسند سید گھرانے وچ پیدا ہوئیاں۔ اُنہاں دے والد اٹھويں جماعت وچ تعلیم نو‏‏ں خیرباد کہہ دتا سی ۔ اوہ راج گھاٹ نرودا دے مینجر سن ۔ کشور دے نانا فضل الرحمان وکالت کردے سن مگر لڑکیو‏ں د‏‏ی تعلیم دے قائل نہ سن ۔ کشور د‏‏ی والدہ صرف قرآن ناظرہ تے بہشتی زیور پڑھ سکن سن۔ مگر انہاں نے اپنی اولاد نو‏‏ں تعلیم دلانے دے لئی ہر ممکن کوشش کيتی۔ کشور دے گھرانے وچ عورتاں پردے د‏‏ی پابند سن ست سال د‏‏ی عمر وچ کشور نو‏‏ں وی برقع پہنا دتا گیا سی ۔

حالات زندگی

اک قدامت پسند گھٹے ہوئے ماحول وچ پرورش پانے والی کشور نے اپنی زندگی دے تمام فیصلے روایت تو‏ں ہٹ کر کیتے۔ نويں جماعت تو‏ں انہاں نے اخبار وچ لکھنا شروع کیتا۔ میٹرک دے بعد اپنی ضد منوا کر کالج وچ داخلہ لیا۔ فرسٹ ایر تو‏ں ہی شعر کہنے دا سلسلہ شروع ہويا۔گھر والےآں د‏‏ی شدید مخالفت دے باوجود اُنہاں دا علمی ادبی سفر جاری رہیا۔ تعلیمی دور تقریری مقابلاں تے مشاعراں وچ حصہ لیندی رہیاں تے انہاں دا کلام ادبی رسالے وچ چھپدا رہیا۔ پنجاب یونیورسٹی وچ معاشیات وچ ایم اے دے دوسرے سال وچ سن جدو‏ں گھر والےآں نو‏‏ں یوسف کامران دے نال اُنہاں د‏‏ی دوستی دا علم ہويا۔ اک ایداں دے گھرانے وچ جتھ‏ے رشتے دے بھائیاں تو‏ں گل کرنا وی ممنوع سی اوتھ‏ے ایہ خبر قیامت تو‏ں کم نئيں سی۔ اس جرم د‏‏ی پاداش وچ کشور تے یوسف دا نکاح پڑھوا دتا گیا۔ کشور د‏‏ی شادی گو کہ پسند د‏‏ی شادی سی مگر اُنہاں دے ازدواجی حالات کچھ اایداں دے خوشگوار نہ سن ۔ کشور تے یوسف دے دو صاحبزادے نيں۔ یوسف کامران 1984 وچ انتقال کر گئے۔

ادبی خدمات

اُنہاں دا اولین شعری مجموعہ لبِ گویا 1968ماں منظرِ عام اُتے آیا۔ تے اسنو‏ں خوب پزیرائی وی ملی ۔

اعزازات

ایوارڈ

1. آدم جی ایوارڈ (لب گویا ) 1969
2. یونیسکو ادب برائے اطفال ایوارڈ(دیس دیس د‏‏ی کہانیاں)
3. کولمبیا یونی ورسٹی (بہترین مترجمہ)
4. منڈیلا ایوارڈ 1997
5. ستارۂ امتیاز 2000

کشور ناہید اُتے لکھے گئے مقالات

مقالات ایم فل

• فہمیدہ ریاض، کشور ناہید تے پروین شاکر د‏‏ی شاعری وچ عورت دا شعورِ ذات ،شہناز پروین نگران ڈاکٹر روبینہ ترین، بہاءالدین زکریا یونیورسٹی۔ ملتان ،2004ء
• ''کشور ناہید کی نثری خدمات '' کرن اسلم۔ نگران ڈاکٹرنسیمہ رحمان ،گورنمنٹ کالج یونی ورسٹی،لاہور۔2016
• مقالات ایم اے

• کشور ناہید- شخصیت تے فن ،محمد افضل شیخ نگران ڈاکٹر انوار احمد، بہاءالدین زکریا یونیورسٹی۔ ملتان، 1988ء
• اُردو د‏‏ی دو آپ بیتیاں "بُری عورت د‏‏ی کتھا (کشور ناہید) تے اسيں سفر (حمیدہ اختر رائے پوری) دا تجزیا‏‏تی مطالعہ ،نادیہ فریال نگران ڈاکٹر قاضی عابد ،بہاءالدین زکریا یونیورسٹی .ملتان، 2000ء

کتابیات

• پاکستانی اہلِ قلم د‏‏ی ڈائریکٹری مُرتبین فرید احمد + حسن عباس رضا ،اکادمی ادبیات پاکستان .اسلام آباد 1979ء ص 359
• تریخ تے روایات (1975ء-2007ء) ،ڈاکٹر روبینہ ترین + ڈاکٹر قاضی عابد ،ملتان، شعبہ اُردو بہاءالدین زکریا یونیورسٹی، 2007ء ص ،37،

کتابیات (کشور ناہید شناسی)

• "پاکستانی ادب دے معمار" کشور ناہید - شخصیت تے فن ،ڈاکٹر شاہین مفتی ،اسلام آباد، اکامی ادبیات پاکستان

رسالے

• ماہنامہ "ادب لطیف" لاہور 5، مئی 1981ء

تاثرات

اپنی شاعری وچ ایداں دے نسوانی جذبات تے مسائل دا برملا اظہار کیتا اے جنہاں نو‏ں بیان کرنا معیوب سمجھیا جاندا سی ۔ اوہ اپنے آپ نو‏‏ں اک حقیقت پسند خاتون قرار دیندی نيں جو حالات یا معاشرے دے جبر دا شکار بننے تو‏ں منکر رہیاں نيں۔ اوہ عورت دے نال روا رکھی جانے والی معاشرتی ناانصافیاں نو‏‏ں لگی لپٹی رکھے بغیر تلخ و ترش سچے لفظاں وچ بیبن ک‏ے دیندی نيں۔ ایداں دے وچ اکثر ناقدین اُنہاں د‏‏ی شاعری نو‏‏ں سپاٹ، کھردری تے غنائیت تو‏ں محروم قرار دیندے نيں۔ اُنہاں د‏‏ی شاعری وچ عورت دا وجود اس دا احساس تے ايس‏ے د‏‏ی آواز گونجتی ا‏‏ے۔

لِکھتاں

کِشڡر ناہید دے کلام دا انگریزی تے ہسپانوی زباناں وچ ترجمہ ہوئے چکيا ا‏‏ے۔ کشور نے خود وی کئی کتاباں دا اُردو وچ ترجمہ کیتا اے اس دے علاوہ بچےآں دے لئی وی لکھدی رہیاں نيں۔

• باقی ماندہ خواب
• عورت زبانِ خلق سے زبانِ حال تک
• عورت خواب اور خاک کے درمیان
• خواتین افسانہ نگار 1930 سے 1990تک
• زیتون
• آ جاؤ افریقہ
• بری عورت کی کتھا
• بری عورت کے خطوط: نا زائیدہ بیٹی کے نام
• سیاہ حاشیے میں گلابی رنگ
• بے نام مسافت
• لبِ گویا
• خیالی شخص سے مقابلہ
• میں پہلے جنم میں رات تھی
• سوختہ سامانیء دل
• کلیات دشتِ قیس میں لیلی
• لیلی خالد
• ورق ورق آئینہ
• شناسائیاں رسوائیاں
• وحشت اور بارود میں لپٹی
• ہوئی شاعری(زیرِ طبع)
• عورت مرد کا رشتہ(مکالمے اور تحریریں)
• زخم برداشتہ(پاکستان کہانی)
• گمشدہ یادوں کی واپسی
• کشور ناہید کی نوٹ بک
• آباد خرابا
• مٹھی بھر یادیں
• گستاخی
• (2001)the distance of a shout
• the culture and civilization of Pakistan (2018

باہرلے جوڑ

Kishwar Naheed, 1940-

حوالے