کھوسہ

کھوسہ اک بلوچ قبیلہ اے جیہڑا بلوچستان تے پنجاب چ وسدا اے۔

کھوسے : ایہہ تنور راجپوتاں دی اک شاخ اے۔ چوہاناں نے تنوراں توں دلی دا راج کھوہ لیا۔ مشہور اتہاسکار ڈاکٹر فوجا سنگھ نے اپنی کتاب ‘پنجاب دا اتہاس’ جلد تیجی وچّ لکھیا اے ‘‘سمبر جاں اجمیر دے چوہاناں اتے دلی دے توماراں وچکار لڑائیاں تے اک بہت لمے سلسلے توں بعد دلی، 1164 عیسوی توں پہلاں، چوہاناں دے قبضے وچّ آ گئی سی۔’’ پنجاب وچّ تنوراں نوں طور کیہا جاندا اے۔ طور اپنا دلی دا راج کھہاکے 1164 عیسوی دے مگروں پنجاب دے موگے دے علاقے وچّ آ گئے۔ راج کھساؤن توں ہی ایہناں دا نام کھوسے پے گیا۔

اس گوت دا وڈیرا رندھیر سنگھ سی۔ جس جگاہ کھوسے ٹھہرے اس دا نام کھوسا رندھیر پے گیا۔ ایہہ پنڈ جنیر توں دو کو میل دور ستلج دریا دے پرانے وہن اتے اے۔ کھوسے گوت دے لوک کھوسا رندھیر پنڈ دے چھپڑ اتے گوت تاں طور اے پر ہن ایہناں دی ال کھوسے ہی گوت دے طور ‘تے پرچلت ہو گئی اے۔ 1911 عیسوی دی رپورٹ مطابق ‘رتیاں’ پنڈ دے کھوسے جنیؤُ پاؤندے اتے دوجیاں نال ورتنوں پرہیز کردے سن۔ پہلاں پہل کھوسے آؤن توں مگروں کھوسیاں نے اپنے پرانے رسم رواج چھڈّ دتے ہن۔ تعلیم حاصل کرکے ترقی کر راے ہن۔ موگے دے نال لگدے کھوسیاں دے 12 پنڈ ہن۔ ایہناں دا موڈھی پنڈ تاں کھوسا رندھیر سنگھ ہی اے۔ اٹاری اتے بلکھنڈی دے سردار کھوسے سکھ ہن۔ کھوسے کلاں وی کھوسے جٹاں دا بہت وڈا پنڈ اے۔ فروزپور دے علاقے وچّ کھوسے جٹاں دے کئی پنڈ ہن۔ زیرا وچّ کھوسا کوٹلہ، موگے وچّ کھوسا پانڈو، تلونڈی بھائی وچّ ہولاں والی آدی پنڈاں ‘چ وی کھوسیاں دی ہی بہو گنتی اے۔ کجھ کھوسے مکتسر اتے سرسے دے علاقے وچّ وی وسدے ہن۔ بٹھنڈے دے علاقے وچّ وی کھوسا پنڈ کھوسے جٹاں دا ہی اے۔

اک کھوسا پنڈ سرحد دے نزدیک کھوسے جٹاں دا سی۔ اس پنڈ دے لال سنگھ کھوسے نے مغلاں نال ٹکر لئی سی۔ اس دی یاد وچّ گرودوارہ شہیدگنج سلھینا ضلع موگا وچّ بنیا ہویا اے۔ اک ہور روایت اے کہ کھوسیاں دے وڈیرے رندھیر نوں دلی چھڈن مگروں بچپن وچّ جم ویلے کسے الّ نے بچا لیا سی۔ اس کارن اوہ ویاہ، شادیاں ویلے خوشی، خوشی الاں نوں روٹیاں پاؤندے ہن۔ کھوسیاں دیاں کجھ رسماں عامَ جٹاں نال ملدیاں نہیں ہن۔

ویاہ ویلے کھوسے گوت دا ڈوم چرخے تے تکلے نوں چھپا کے رکھدا اے۔ ویاندڑ جوڑی اس نوں لبھدی اے، اس طرحاں برادری جوڑی دی عقل دی پرکھ کردی اے۔ ہن بہتے جٹاں نے پرانے رواج چھڈّ ہی دتے ہن۔ کجھ ترکھاناں دا گوت وی کھوسا ہندا اے۔ ہو سکدا اے کہ کجھ غریب جٹّ ترکھاناں کم کرن کرکے ترکھان برادری وچّ رلمل گئے ہون۔ ترکھان زنانیاں نال ویاہ کراؤن کارن وی کئی جٹّ گوت ترکھان جاتی وچّ رل گئے۔ گوت نہیں بدلیا پر جات بدل گئی سی۔

پنجاب وچّ کھوسے گوت دے لوک بہت گھٹّ ہن۔ کجھ کھوسے اپنا گوت طور وی لکھدے ہن۔ کندھولے (کندولے)، نین، چندڑ، سیڑے، ڈھنڈے تے گرچے وی توراں وچوں ہن۔ طور وڈا گوت اے۔ کھوسے مسلمان بلوچ وی ہن۔ ایہناں دی کھوسے جٹاں نال کوئی وی سانجھ نہیں رلدی۔ تنور جاں طور جٹاں دا بہت ہی پرانا راج گھرانہ اے۔ ایہہ پانڈو بنس نال متعلق ہن۔ کھوسا طور جٹاں دا بہت ہی مشہور اپگوت اے۔ ایہناں نے بدیساں وچّ جا کے وی بہت ترقی کیتی اے۔ کھوسیاں وانگ سیڑے وی تنوراں وچوں ہن۔ تنور تے طور اکو ہی گوت اے۔ جدوں دشمن نے توراں دے قلعے تے قبضہ کر لیا تاں کجھ طور سیڑی لاکے قلعے وچوں نکل کے پنجاب وچّ آ کے جٹ بھائیچارے وچّ رلمل گئے سن۔ ایہناں دی ال سیڑے پے گئی۔ طور دلی دا راج کھسن مگروں پنجاب، ہریانہ ‘تے راجتھاں وچّ آ کے بھاری گنتی وچّ آباد ہو گئے سن۔ تنور راجپوت وی ہن اتے جٹّ وی ہن۔ پنجاب وچّ تنوراں دے کئی چھوٹے-چھوٹے گوت وسدے ہن۔