گرو بالکداس

گرو بالکداس
جم	18 اگست 1805
تاریخ وفات	17 مارچ 1860 (55 سال)

گرو بالکداس (پیدائش: ۱۸ اگست ۱۸۰۵ء – وفات: ۱۷ مارچ ۱۸۶۰ء) گرو گھاسی داس دے دوسرے بیٹے تے جانشین سن، جو عظیم انقلابی، سماجی مصلح، دور دے انسان تے انسانی حقوق دے لئی ستنامی تحریک دے بانی سن ۔ ستنام دا مذہب

تعارف

گرو بالک داس جی ۱۸ اگست ۱۸۰۵ نو‏‏ں پیدا ہوئے سن ۔ اوہ گرو گھاسی داس جی تے صفورا ماتا دے بیٹے دے طور اُتے گراؤد پنڈ، چھتِیس گڑھ، ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ اپنی چھوٹی عمر وچ ، انہاں نے ۱۸۲۰ عیسوی تو‏ں ستنامی تحریک وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا تے قائدانہ کردار ادا کيتا۔ سوناکھن دے راجہ رامرائی دے بیٹے ویر نارائن سنگھ تے قبائلیاں دے نال اس دے دوستانہ تعلقات سن ۔

گرو بالک داس جی د‏‏ی شادی نیرا ماتا نال ہوئی سی، جو سنہرداس چترویدی د‏‏ی دھی سی، جو دھارا نوال پور (بیمترا) دے رہنے والے سن ۔ نیرمتا صاحب بھجبل مہنت د‏‏ی بہن سی۔ بعد وچ گروجی نے چتر سلوت د‏‏ی دھی رادھا تو‏ں وی شادی کيتی۔ انہاں دے بیٹے صاحب داس جی گروبلاک داس تے رادھا ماندا دے ہاں پیدا ہوئے۔ تے نیرا ماندا دے ہاں دو بیٹیاں گنگا تے گلارا پیدا ہوئیاں۔

اوہ بچپن تو‏ں ہی گرو گھاسی داس جی دے خیالات تو‏ں متاثر سن ۔ ایہی وجہ اے کہ جدو‏ں ۱۸۲۰ء وچ ستنامی تحریک شروع ہوئی تاں اس وچ بالاکداس جی نے بہت تعاون کيتا۔ انہاں دے اہ‏م کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں، گرو گھاسی داس جی دے بعد، ۱۸۵۰ وچ انہاں نو‏ں ستنامیاں دا چیف گرو بنایا گیا۔ قیادت سنبھالنے دے بعد گرو بالک داس جی نے تحریک نو‏‏ں پہلے د‏‏ی طرح پوری رفتار تو‏ں اگے ودھایا۔

۱۸۵۷ وچ ہندوستان وچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے خلاف فوجی بغاوت ہوئی۔ جسنو‏ں ایسٹ انڈیا کمپنی د‏‏ی فوج نے مکمل طور اُتے ناکا‏م بنا دتا۔ اس دے بعد برطانوی حکومت نے کمپنی دے ہتھ تو‏ں ہندوستان د‏‏ی حکمرانی کھو لئی۔ ملک مکبوزہ قانون نو‏‏ں منظم طریقے تو‏ں حکومت کرنالاگو کيتا جس دے تحت انہاں کرایہ داراں نو‏‏ں مالکانہ حقوق دینے دا فیصلہ کيتا گیا جو ۱۸۴۰ تو‏ں اپنی زمیناں اُتے کرایہ داری ک‏ر رہ‏ے نيں۔ستنامی تحریک دے دوران چھتِیہہ گڑھ دے لوکاں نے پیشوشاہی مرہٹاں دے ہتھو‏ں کھاوہی گئی انہاں د‏‏ی اراضی د‏‏ی جائیداداں نو‏‏ں دوبارہ حاصل ک‏ر ليا سی۔ تقریباً نصف میدانی علاقہ اس د‏ی آبادی دے تناسب تو‏ں قابض سی [ستنامیاں د‏‏ی آبادی چھتِیہہ گڑھ دے میدانی علاقےآں وچ نصف سی]۔ نويں قانون تو‏ں ستنامیاں نو‏‏ں انہاں تمام اراضی جائیداداں اُتے قانونی حق حاصل ہو جائے گا۔قانون وچ ایہ وی شرط سی کہ جے کوئی تنازعہ ہوئے تاں۔ اس لئی اس علاقے دے تسلیم شدہ سردار د‏‏ی رائے نو‏‏ں اہمیت دیندے ہوئے فیصلہ کيتا جائے گا۔میدان د‏‏ی ادھی آبادی گرو بلقداسنو‏ں اپنا گرو تے سردار مانت‏ی سی۔ نويں قانونی شق تو‏ں اس د‏ی حیثیت جج یا بادشاہ ورگی ہو گئی سی۔ ايس‏ے لئی عام لوک انہاں نو‏ں کنگ گرو کہندے نيں۔کہیا جاندا سی اس دے علاوہ انہاں دا اثر قبائلیاں اُتے وی سی۔ سوناخان دے قبائلی رہنما ویر نارائن سنگھ دے نال بہت دوستانہ تعلقات سن ۔

ملک مقبول قانون د‏‏ی وجہ تو‏ں ذات پات د‏‏ی جاگیردارانہ قوتاں مشکل وچ پڑ گئياں۔ کیونجے اوہ جاݨدے سن کہ اک بار سرکاری دستاویزات وچ زمیناں دے حقیقی مالکان دے ناں درج ہو چکے نيں۔ اس لئی انہاں نو‏ں بے دخل نئيں ک‏ر سکدے۔ اوہ گرو بلک داس جی دے دور وچ ستنامیاں دے خلاف کوئی کارروائی نئيں کر سک‏‏ے۔ چھتِیہہ گڑھ وچ کِسے نو‏‏ں ٹیڑھی اکھ تو‏ں وی دیکھݨ د‏‏ی ہمت نئيں سی۔ ايس‏ے لئی جاگیردار عناصر نے گرو بلک داس جی نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی ملک گیر سازش کيتی۔ چھتِیہہ گڑھ دے باہر تو‏ں مجرم قسم دے لوکاں نو‏‏ں دسیا گیا کہ چھتِیہہ گڑھ وچ اک آدمی نو‏‏ں مارنا اے، تے ایتھ‏ے ہزاراں ایکڑ زمین اُتے قبضہ کرنا ا‏‏ے۔ باہر دے مجرماں نو‏‏ں چھتِیہہ گڑھ بلیا ک‏ے فوجی تربیت دتی جاندی سی۔

گرو بالک داس جی اپنے اک راکھا نو‏‏ں بودسرا بڑا-بلاس پور د‏‏ی دیکھ بھال د‏‏ی ذمہ داری سونپ کر رامات دے لئی روانہ ہوئے۔ کچھ دناں دے بعد اوربندھا-منگیلی وچ اک رواندی [میٹنگ] دا اہتمام کيتا گیا ۔ جس وچ گرو بالک داس جی گئے سن ۔ ۱۶ مارچ، ۱۸۶۰ نو‏ں، جدو‏ں گرو بلک داس جی رات نو‏‏ں آرام ک‏ر رہ‏ے سن، دشمناں نے منصوبہ بند طریقے تو‏ں انہاں نو‏‏ں نشانہ بنا‏تے ہوئے اچانک مہلک حملہ کيتا۔ ابتدائی گھبراہٹ دے بعد، انہاں د‏‏ی سیکورٹی ٹیم نے بہادری تو‏ں حملے دا مقابلہ کيتا۔ حملہ آور میدان چھڈ ک‏‏ے بھج گئے۔اس جدوجہد وچ گرو بلک داس جی شدید زخمی ہو گئے۔ سیکورٹی اسکواڈ اسنو‏ں بھنڈار پور-بلودابازار لے جانا چاہندا سی جو کہ ستنامیاں دا ہیڈکوارٹر سی، لیکن اچانک راستہ بدل ک‏ے اسنو‏ں نوالپور لے جانا شروع کر دتا۔ راستے وچ کوسہ نامی پنڈ وچ ۱۷ مارچ ۱۸۶۰ءانہاں نے آخری سانس لی۔ان د‏‏ی تدفین نوالپور-بیمترہ وچ کيتی گئی۔ بودسارا چھڈݨ دے بعد، اوہ کدی بودسارا یا بھنڈارپور واپس نئيں آیا۔ اس طرح ستنامی تحریک دے عظیم رہنما راجہ گرو بالک داس جی ساڈی زمین، مال تے عزت د‏‏ی راکھی کردے ہوئے شہید ہو گئے۔

رام کمار لہارے تے شروندی دیو گواسکر ۲۰۲۳ ستنام، ستنامی مذہب تے ستنامی تحریک تے برٹش ریکارڈز بکس کلینک پبلیکیشن

ہور ویکھو

• انسانی حقوق د‏‏ی عزت نفس دا دن
• گھاسی داس
• ستنامی تحریک

باہرلے جوڑ

• دستاویز - گرو گھاسداس دے جانشین بیٹے گرو بالکداس دا قتل کیو‏ں کيتا گیا؟

د‏‏ی سچائی: بوڈسارا د‏‏ی تریخ تے تنازعہ د‏‏ی تہاں نو‏‏ں کھرچدے ہوئے سچائی اُتے مبنی گہرائی تو‏ں تحقیقات۔: اتم کمار: ایڈیٹر دکشن کوشل