گودو دی اُڈیک

گودو دی اُڈیک
ولادیمیر اتے ایسٹراگن – (جون 2010 پروڈکسن - ڈون سکول، انڈیا)
لکھاری	سیموئل بیکٹ
مول سرلیکھ	En attendant Godot
ترجمہ کار	انگریزی ترجمہ: سیموئل برکلے بیکٹ، پنجابی ترجمہ : بلرام ناٹک کار
دیس	فرانس
بولی	مول فرانسیسی
صنف	ناٹک (پاتر: ولادیمیر، ایسٹراگن، پوجو، لکی، اک منڈا اتے غیر حاضر گودو)

گودو دی اڈیک (فرانسیسی: En attendant Godot, انگریزی Waiting for Godot)، سیموئل بیکٹ ولوں رچت اک ابسرڈ ڈرامہ اے، جس وچّ دو مکھ پاتر ولادیمیر اتے ایسٹراگن، اک ہور خیالی پاتر گودو دے آؤن دی بےانت اتے نسپھل اُڈیک کردے ہن۔ گودو دی غیر حاضری اتے ہور پہلوآں دی بنیاد تے اس ڈرامے دیاں پریمیئر توں لیکے ہن تکّ کئی ویاکھیاواں کیتیاں جا چکیاں ہن۔ اسنوں ویہویں صدی دا انگریزی بولی دا سبھ توں بااثر ڈرامہ وی کیہا گیا اے۔ اصل وچّ ویٹنگ فار گودو بیکٹ دے ہی فرانسیسی ڈرامے 'این اٹینڈینٹ گودو' دا خود آپ ہی کیتا گیا انگریزی ترجمہ اے اتے انگریزی وچّ اسنوں دو حصےآں دی تراسدی - کامیڈی دا اپ-سرلیکھ دتا گیا اے۔ فرانسیسی مول رچنا 9 اکتوبر 1948 اتے 29 جنوری 1949 دے وچکار کیتی گئی۔ اسدا سٹیج پریمیئر 5 جنوری 1953 نوں پیرس دے 'ڈِ بابلان' نامی تھئیٹر وچّ ہویا۔ اسدے ڈریکٹر راجر بلن سن، جنہاں نے اس وچّ پوجو دا کردار وی ادا کیتا۔

کتھانک

ویٹنگ فار گودو دونوں مکھ پاتراں دے جیون دے دو دناں دا ورنن اے، جتھے اوہ دونوں کسے گودو نام دے انسان دے آمد دی فضول اتے نسپھل اڈیک کر راے اے۔ اوہ کہندے ہن کہ اوہ اسنوں جاندے ہن پر آپ ہی کہہ جاندے ہن کہ جیکر اوہ آیا تاں اسنوں پہچان نہیں پاؤنگے، استوں ثابت ہو جاندا اے کہ اوہ اسنوں نہیں پچھاندے۔ اس اڈیک وچّ اپنے آپ نوں مصروف رکھن لئی اوہ کھانا، سونا، لڑائی جھگڑا کرنا، کھیل - کھیڈنا، کسرت کرنا، آپس وچّ ہیٹ بدلنا اتے اتھے تکّ کہ خودکُشی دا وچار کرنا ورگے سارے کم کردے ہن یعنی اجیہا کجھ وی کم جسدے نال اس بھیانک سناٹے نوں دور رکھیا جا سکے۔

حصہ اک

ڈرامہ دی شروات وچّ اسٹراگن اپنے پیر نال جتا کڈھن دی ناکام کوشش کر رہا اے۔ ہار کے اوہ بڑبڑاؤندا اے کہ کرن نوں کجھ نہیں اے۔ اس واک نوں پھڑکے ولادیمیر وچار کرن لگدا اے، جویں کجھ نہیں اصل وچّ کوئی وڈا کم اے جسنوں اوہناں نے سارے ڈرامے دے دوران کرنا اے۔ جدوں اسٹراگن جتا کڈھن وچّ کامیاب ہو جاندا اے تاں اوہ اسدے اندر جھاکدا اے، اتے اتھے کجھ نہیں پاؤندا۔ استوں ٹھیک پہلاں ولادیمیر اپنے ہیٹ وچّ جھاکدا اے۔ ایہہ پرتیمان سارے ڈرامے دے دوران دہرایا گیا اے۔

دونوں مکھ پاتر ڈرامے دے دوران پشچاتاپ دی گلّ کردے ہن، جس وچّ اوہ حضرت عیسی علیہ سلام دے نال کراس اتے ٹنگے گئے دونوں چوراں دا ذکر کردے ہن۔ نال ہی ایہہ وی چرچہ کردے ہن کہ چار وچوں صرف اک اوینجلسٹ نے دسیا کہ دو وچوں اک چور نوں بچا لیا گیا سی۔ ایہہ چرچہ ڈرامے دے دوران بائیبل نال متعلق کئی چرچاواں وچوں اک سی، جو ڈرامے وچّ پرتکھ ہندی اے۔ استوں ایہہ آبھاس ہندا اے کہ ڈرامے دا مول اتے لکیا موضوع ربّ نوں ملنا اتے نروان اے۔ جد - جد دونوں مکھ پاتراں نوں لگدا اے گودو نزدیک اے تاں اوہ خوشی نال چیخ اٹھدے ہن، اسیں بچّ گئے۔

ولادیمیر ویلے ویلے اتے اسٹراگن دی آواز اکشلتا تے ناراض ہندا اے۔ اداہرن لئی اوہ کہندا اے اوئے گوگاں توں گھٹو گھٹّ اک وار تاں گیند واپس میری ولّ بھیج سکدا ہیں؟ اوہ اسٹراگن اتے گوگاں نوں اپنی سنواد کلا سدھارن نوں راعب کر رہا اے۔ گوگاں سارے ڈرامے وچّ سنواد کلا وچّ سنگھرش کردا پرتیت ہندا اے اتے ولادیمیر اوہناں دے آپسی اتے ہور لوکاں، دونوں دے وچّ سنواداں وچّ اس توں آگوُ رہندا اے۔ وچّ - وچّ چ ولادیمیر گوگاں دے پرتی اپنا وڈا بھائی وی کھوہ دندا اے، پر زیادہتر دونوں وچّ نیڑتا رہندی اے جسدا نشان اوہناں دے میتریپورن گلوکڑی اتے اک دوجے دا سمرتھن کرن وچّ پرتکھ ہو جاندا اے۔

اسٹراگن درشک دیرگھا دے ولّ ویکھدا اے اتے کہندا اے کہ کیا بے رنگ ماحول اے۔ اوہ اتھوں دور جانا چاہندا اے، پر اسنوں یاد دوایا جاندا اے کہ اوہ اڈیک کر راے ہن۔ حالانکہ دونوں پاتر اس گلّ اتے سہمت نہیں ہو پاندے کہ گودو دے ملن دا نئت سماں اتے تھاں اج اتے ہن ہی اے۔ اوہناں نوں اتھے تکّ واضع نہیں اے کہ اج کہڑا دن اے۔ پورے ڈرامے وچّ سماں جاں تاں رکیا ہویا اے جاں کھنڈت، اتے اسدا استتو ہی نہیں اے۔ اوہناں نوں صرف اکو اک گلّ دا پورنعلم اے کہ اوہ اک درخت دے نزدیک ملن والے ہن۔ اوہ درخت نزدیک ہی موجود اے۔

اسٹراگن سوں جاندا اے پر ولادیمیر اسنوں نہیں اٹھاؤندا کیونکہ اوہ نہیں چاہندا کہ گوگاں اٹھ کے اپنے سپنیاں دے خبراں نال اسنوں بور کرے۔ اسٹراگن اٹھدا اے اتے کسے ویشیاگھر والا کوئی پرانا ہاسے بھریا قصہ سننا چاہندا اے جسنوں ولادیمیر سناؤنا شروع کردا اے پر وچّ وچّ ہی اسنوں پرزریعہ نیم لینا پیندا اے۔ واپس آؤن اتے اوہ ایہہ قصہ وچّ وچکار ہی چھڈّ دندا اے اتے اسٹراگن نال پچھدا اے کہ اوہ سماں بتیت کرن لئی ہور کی کرو۔ اسٹراگن پرستاو دندا اے کہ اوہ سولی اتے لٹک سکدے ہن، پر ایہہ وچار ایہہ سوچ کے تیاگ دتا جاندا اے کہ جیکر دونوں وچوں اک بچّ گیا تاں اک دا جیون اتی کشٹمئی ہووےگا۔ انت وچّ دونوں کجھ نہ کرن دا سرکھات رستہ چندے ہن۔ اسٹراگن کہندا اے ایہی سرکھات رستہ اے، اتے پچھدا اے جدوں گودو آئیگا تاں اوہ کی کریگا۔ اس اتے اک وار لئی ولادیمیر نوں وی کجھ نہیں سجھدا اتے اوہ صرف انا ہی کہہ پاؤندا اے: کجھ پکا نہیں اے۔ جدوں اسٹراگن کہندا اے کہ اسنوں بھکھ لگی اے تاں ولادیمیر اسنوں اک گاجر دندا اے۔ اسٹراگن نوں اوہ زیادہ پسند تاں نہیں آؤندی پر کھا لیندا اے۔ سماں بتیت کرن دا ایہہ اپاء وی ختم ہو جاندا اے اتے اسٹراگن کہہ اٹھدا اے ساڈے کول کرن نوں ہن کجھ نہیں اے۔

فائل:Poster for drama performance of "Waiting for Godot"۔jpg

لکی اتے پوجو

دونوں پاتراں دے انتظار وچّ اک نواں موڑ آؤندا اے جدوں پوجو اتے اسدا بھار نال لدیا داس لکی اتھوں گزردے ہن۔ اک دردپورن ردن دے نال لکی دے آمد دی اعلان ہندی اے۔ اسدی گردن وچّ رسی بجھی اے۔ اوہ ادھی سٹیج پار کر جاندا اے جسدے بعد دوجا نوک پھڑے پوجو نظر آؤندا اے۔ پوجو اپنے داس لکی اتے خوب چیکھدا اے اتے اسنوں سور قہقے پکاردا اے، پر اوہ اسٹراگن اتے ولادیمیر دے پرتی سنسکاری/سبھیاچاری اے۔ ایہہ دونوں پہلاں پوجو نوں ہی گودو سمجھ بیٹھدے ہن اتے اسدے ہٹھی اتے اسبھء ورتاؤ دے ولّ دھیان نہیں دندے۔ گودو سمجھے جان اتے پوجو تھوڑھا چڑ جاندا اے۔ اوہ اوہناں نوں دسدا اے کہ سڑک اتے ساریاں دا سامان ادھیکار اے۔

اسدے بعد پوجو چکن اتے شراب دا سیون کرکے آرام دا وچار کردا اے۔ جدوں اوہ خاکے ہڈیاں سٹن لگدا اے تاں اسٹراگن اوہناں ولّ لپکدا اے۔ استوں ولادیمیر اتیئنت گلانی دا تجربہ کردا اے۔ پوجو کہندا اے کہ ایہہ ہڈیاں لکی لئی ہن اتے اسٹراگن نوں لکی توں پچھنا ہووےگا۔ اسٹراگن لکی توں پچھدا اے اتے لکی چپ رہکے منھ جھکیا لیندا اے۔ اسنوں نہ منّ کے اسٹراگن ہڈیاں قبول کر لیندا اے۔

ولادیمیر پوجو نوں لکی دے پرتی نردئیپورن ورتاؤ لئی پرتاڑت کردا اے، پر پوجو اس اتے دھیان نہیں دندا۔ دونوں مکھ پاتر لکی توں پچھدے ہن کہ جدوں پوجو استوں کوئی ہور کم نہیں کروا رہا ہندا تاں لکی اپنا بوجھ ہیٹھاں کیوں نہیں رکھ دندا۔ ایہہ سنکے پوجو کہندا اے کہ لکی اسنوں خوش کرن دی کوشش وچّ اے، تانکِ اوہ اسنوں پھیر نہ ویچ دیوے۔ ایہہ سنکے لکی رون لگدا اے۔ پوجو اسنوں رومال تھماؤندا اے، پر جدوں اسٹراگن اسدے ہنجھو پونجھن دی کوشش کردا اے، لکی اسدے ٹکھنیاں اتے چوٹ ماردا اے۔

جان توں پہلاں پوجو کہندا اے کہ اسدا من بہلاؤن لئی اوہ اوہناں نوں کی دے سکدا اے۔ اسٹراگن پیسہ منگ لیندا اے جس اتے ولادیمیر تھوڑھا ناراض ہوکے کہندا اے کہ پوجو لکی نوں تھوڑھا سوچن اتے ناچ کرن دی آگیا دیوے۔

لکی دا ناچ سارا اتے اگڑ دگڑ ہندا اے۔ ولادیمیر ولوں سر اتے ٹوپی رکھے جان توں شروع ہوئی اسدی سوچ - عمل صرف اک اچانک نیند نال جاگرت ہوئے انسان دا ومطلب سنواد اے۔ لکی دا ایکالاپ شروع وچّ تاں کجھ ٹھیک ہندا اے پر بعد وچّ پورا سمجھ توں پرے ہو جاندا اے اتے اوہ ادوں بند ہو جاندا اے جدوں ولادیمیر اپنی ہیٹ اسدے سر توں ہٹا لیندا اے۔

لکی واپس داس بن جاندا اے اتے حکم مطابق سامان سمیٹن لگدا اے۔ پوجو اتے لکی چلے جاندے ہن۔ ڈرامے دے دونوں بھاگاں دے انت وچّ اک منڈا آؤندا اے جو کہ گودو دا دوت آدر یوگ کیتا جاندا اے۔ اوہ کہندا اے کہ گودو اج شام نہیں پر کلّ ضرور آویگا۔ وارتالاپ وچّ ولادیمیر منڈے توں پچھدا اے کہ کی اوہ کلّ وی آیا سی، جس توں پتہ چلدا اے کہ دونوں پاتر اننت ویلے توں گودو دے انتظار وچّ ہن اتے ایہہ مستقبل وچّ وی اننت ویلے تکّ ایہہ چلدا راے گا۔ منڈے دے جان دے بعد اوہ وی جان دا سوچدے ہن پر اس پرتی کوئی کوشش نہیں کردے۔ اجیہا دونوں بھاگاں دے انت وچّ ہندا اے، پردہ ڈگدا اے۔

حصہ دو

دوجے حصہ دا شروع ولادیمیر ولوں گیت گنگنان نال ہندا اے جو کہ اک کتے نال متعلق اے اتے جسدے نال ڈرامے دے مقصد دا مکمل علم ہندا اے۔ اس گیت نال ایہہ وی پتہ چلدا اے کہ ڈرامے وچّ روایتی سنگیت، منورنجن اتے میلے دا ماحول اے۔ اس ڈرامے وچّ کککر جاتی نال متعلق سندربھاں اتے اداہرناں وچوں صرف اک اے۔ استوں ایہہ وی پتہ ہو جاندا اے کہ ولادیمیر نوں اس عاشِ دا آبھاس اے کہ جس دنیاں وچّ اوہ الجھیا اے، اوہ اتسومئی اے (جاں اس وچّ میلےآں دا آبھاس اے)۔ اوہ ایہہ سمجھاؤن لگدا اے کہ حالانکہ اسدی دنیاں وچّ نشچت لکیری ترقی دے کجھ نشان ہن تد وی اوہ مول طور تے نجی جیون دے دوساں نوں تتھاوت دوہرا رہا اے۔ ولادیمیر دے گیت دے موضوع وچّ یوجین ویب نے لکھیا اے: گیت دا دور لکیری طور تے گتی شیل تاں نہیں اے، پر اوہ اس انتہین حالت دے پرتی سنکیتک اے جسدا اکماتر سدیوی انت اے: موت۔

اک وار پھیر اسٹراگن کہندا اے کہ اسنے رات اک کھائی وچّ گزاری اتے 10 لوکاں نے جھمبیا - حالانکہ اسنوں کوئی چوٹ دا نشان نہیں اے۔ ولادیمیر اوہنوں رکھ وچّ ہو راے موسمی بدلاواں دے بارے وچّ دسدا اے اتے پچھلے دن دیاں گتیودھیاں دے موضوع وچّ وی، پر اسٹراگن نوں کجھ زیادہ یاد نہیں آؤندا۔ ولادیمیر پوجو اتے لکی دا نام لیندا اے پر اسٹراگن نوں صرف ہڈیاں اتے ٹکھنے دا درد ہی یاد آؤندا اے۔ ولادیمیر نوں یاد آؤندا اے کہ جیکر اسٹراگن اپنی ٹنگ دکھائے تاں اسنوں یاد آ سکدا اے۔ وڈی مشکل نال اسٹراگن ٹنگ دکھاندا اے جس اتے زخم ہن گہرا ہو چلیا اے۔ ولادیمیر نوں احساس ہندا اے کہ اسٹراگن نے کوئی جتے نہیں پہنے ہوئے۔

گاجر تاں ختم ہو چلی اے سو ولادیمیر اسٹراگن نوں شلغم اتے مولی وچوں چون کرن نوں کہندا اے۔ اسٹراگن مولی چندا اے پر کالی ہون دی وجہ نال موڑ دندا اے۔ پھر اسٹراگن سون دی کوشش کردا اے ٹھیک پچھلے دن والی بھرون دے سامان سمت وچّ۔ ولادیمیر اسنوں لوری سناؤندا اے۔

ولادیمیر نوں لکی والی ہیٹ نظر آؤندی اے اتے اوہ اسنوں پہنن دی سوچدا اے۔ اس نال اک ہیٹ تبدیلی دی عمل شروع ہو جاندی اے۔ اوہ پوجو اتے لکی دی نقل کرن دی کوشش کردے ہن، پر اسٹراگن نوں کجھ وی یاد نہیں آؤندا کہ اوہ پوجو اتے لکی نوں ملیا وی سی کہ نہیں۔ اوہ بس صرف ولادیمیر دے آدیساں دا پالن کردا جاندا اے۔ اوہ دونوں اک دوجے نوں گالاں دندے ہن اتے پھر صلح وی کر لیندے ہن۔ اسدے بعد اوہ کجھ جسمانی جھٹکے اتے اک یوگ آسن کرن دی کوشش کردے ہن پر دونوں ناکام ہو جاندے ہن۔

پوجو اتے لکی دا آمد پھر ہندا اے۔ پوجو اننھا ہو چکیا اے اتے کہندا اے کہ لکی گونگا اے۔ رسی ہن کافی چھوٹی ہو گئی اے اتے پوجو دی بجائے ہن لکی رہنما کردار وچّ اے۔ پوجو ویلے دا آبھاس کھو چکیا اے اتے کہندا اے کہ اسنوں نہیں یاد کہ اوہ پچھلے دن اسٹراگن اتے ولادیمیر نال ملیا سی۔ اوہ ایہہ وی کہندا اے کہ اج دیاں گتیودھیاں وی اسنوں کلّ یاد نہیں رہینگی۔

اک ویلے تاں سارے اک دے اتے اک ڈگّ پیندے ہن۔ اسٹراگن سوچدا اے کہ ہور کھانا نکلواؤن جاں لکی ولوں مارے جان دا بدلہ لین دا ایہی موقع اے۔ اس تے لمی چرچہ ہندی اے۔ پوجو اوہناں نوں پیسہ دین دی پیش کش کردا اے پر ولادیمیر سوچدا اے کہ اوہناں دونوں (پوجو اتے لکی) دے رہن نال من وڈی الائچی رہندا اے اتے اوہ دونوں وی گودو دی لمی اڈیک وچّ ساتھ دین وچّ مجبور ہو جاندے ہن۔ انت وچّ حالانکہ سبھ اٹھ کھڑے ہندے ہن۔

حصہ اک وچّ پوجو اک دمبھی انسان سی پر ہن انھیپن دے بعد اوہ تھوڑھا پرپکّ ہو گیا اے۔ اسدے جان دے بعد ولادیمیر اسدے انتم شبداں دی ویاکھیا کردا اے: جم دا تھاں وی کسے شوگرہ دے کول ہی ہندا اے، اک پل دی روشنی ہندی اے پھر رات ہو جاندی اے۔

لکی اتے پوجو چلے جاندے ہن۔ اوہی منڈا (گودو دا دوت) پھر آؤندا اے اتے دہراؤندا اے اج گودو دی اڈیک نہ کریئے پر کلّ اوہ ضرور آویگا۔ اس اتے نراشا وچّ دونوں اسٹراگن دی بیلٹ نال لٹک کے خودکُشی دی کوشش کردے ہن پر دونوں دے بھار نال اوہ ٹٹّ جاندی اے۔ اسٹراگن دی پینٹ ڈگّ جاندی اے پر اسنوں تدّ تکّ پتہ نہیں چلدا جدوں تکّ ولادیمیر اسنوں نہیں دسدا۔ اوہ فیصلہ کردے ہن کہ اوہ کلّ مضبوط رسی لیاؤنگے اتے پھیر خودکُشی دی کوشش کرنگے، جیکر گودو نہیں آؤندا۔

پاتر

بیکٹ نے ڈرامہ دی دھارا دے علاوہ پاتراں دے تعلقات وچّ کوئی خاص چانن نہیں پایا اے۔ بیکٹ نے کیہا سی کہ اک وار جدوں سر رالپھ رچرڈسن نے اپنے اتیئنت بااثر ڈھنگ نال پوجو، ولادیمیر اتے ہور پاتراں دے تعلقات وچّ بیکٹ توں ودھیرے جانکاری منگی سی تاں اس نے صرف انا کیہا سی۔۔۔۔ کہ ایہناں دے بارے وچّ جو ڈرامے وچّ لکھیا اے اوہ صرف اوہی جاندے ہن۔ زیادہ پتہ ہندا تاں پہلاں ہی ڈرامے وچّ لکھ دندا اتے ایہہ گلّ سارے پاتراں اتے لاگوُ اے۔

ولادیمیر اتے اسٹراگن

جدوں بیکٹ نے ڈرامہ لکھنا شروع کیتا تدّ اسدے من وچّ ولادیمیر اتے اسٹراگن دا کوئی بمب نہیں سی۔ نہ ہی اسنے کتے اوہناں نوں نمن دسیا جاں وکھایا اے۔ روجر بلن نے دسیا: "بیکٹ اوہناں دی آوازاں سندا سی، مگر اپنے پاتراں نوں وورنت نہیں کر پاؤندا سی۔ اوہ کہندا سی: 'مینوں صرف اک گلّ پتہ اے کہ دونوں مکھ پاتر بالر ہن۔'" "بالر ہیٹ بیکٹ دے گھر نگر پھاکسراک وچّ پرشاں دا اک پرچلت وستر سی۔ بچپن وچّ اسدی ماں اوہنوں بیریٹ (چپٹی گول ٹوپی) پہنن توں ٹوکدی سی اتے بالر ہیٹ پہنن نوں راعب کردی سی جو بیکٹ دے پیؤ وی پایا کردے سن۔"

دونوں پاتراں دی جسمانی سنرچنا دے تعلقات وچّ وی کجھ نہیں لکھیا گیا اے؛ حالانکہ اجیہا پرتیت ہندا اے کہ ولادیمیر دوناں وچوں زیادہ بھاری سی۔ بالر ہیٹ اتے ہور ہاسرسی پہلوآں دے کارن جدید درشک اوہناں دی تلنا لاریل اتے ہارڈی نال کر لیندے ہن۔ ‘د کامک مائنڈ: کامیڈی اینڈ د موویج’ (شکاگو یونیورسٹی پرکاشن، دوسرا اڈیشن 1979) نامک لیکھ وچّ گیرالڈ ماسٹ نے اس بارے وچّ لکھیا سچائی نوں پروکھ روپ وچّ وکھاؤن لئی نویں پراروپ دا استعمال۔ بعد وچّ بیکٹ دے 1953 وچّ چھپے اپنے ہور ناول واٹ وچّ لاریل اتے ہارڈی اتے خاص ٹپنی کیتی۔ اس ناول وچّ بیکٹ نے اک تندرست جھاڑی نوں اک ہارڈی لاریل جاں اک مضبوط لاریل کہہ کر سنبودھت کیتا۔

ولادیمیر لگپگ سارے ڈرامے وچّ کھڑا رہندا اے جدوں کہ اسٹراگن اکثر بیٹھ جاندا اے اتے سوں وی جاندا اے۔ "اسٹراگن شانت اے جدوں کہ ولادیمیر بے چین۔" ولادیمیر آکاش دے ولّ ویکھکے مذہبی اتے دارشنک مضموناں دے بارے وچّ سوچدا اے۔ ادھر "اسٹراگن پتھر ورگا اے"، سدھارن پرشاں دی طرحاں روز دیاں گلاں وچّ الجھیا رہندا اے۔ اوہ کھان اتے درد دور کرن ورگیاں گلاں توں زیادہ اتے نہیں جا پاؤندا۔ اوہ تھوڑھا بھلکڑ وی اے پر ولادیمیر دے یاد دواؤن اتے اسنوں یاد وی آ جاندا اے۔ اداہرن لئی ولادیمیر نے استوں پچھیا: "کی تینوں گاسپیل یاد اے؟" اس اتے اسٹراگن کہندا اے اسنوں اس پوتر تھاں دے رنگین نقشے یاد ہن اتے اوہ اپنا مرت ساگر اتے اپنا ہنیمون مناؤن والا سی۔ واستو وچّ اسدی لگھو معیاد دی سمرتی کمزور سی اتے شاید اوہ الجہائیمر توں پیڑت ہووے۔ ادھر ال الواریج لکھدا اے: "شاید ایہی بھلکڑپن دوناں دی دوستی بنے رہن وچّ معاون ہویا۔ اسٹراگن بھلدا اے، ولادیمیر یاد دواؤندا اے اتے اس وچکار سماں بتیت کردے ہن۔" ایہہ دونوں پنجاہ سال توں اکٹھے ہن پر پوجو دے پچھن اتے اوہناں نے اپنی عمر دسن توں انکار کر دتا۔

ولادیمیر دے جیون وچّ وی کئی کشٹ ہن پر اوہ دوناں وچوں سخت جان اے۔ ولادیمیر دا درد حالانکہ مانسک اے۔ اس لئی اوہ لکی نال وی اپنا ہیٹ بدل لیندا اے کیونکہ اوہ دوسریاں نال وچار ومرش کرنا چاہندا اے۔

پور ڈرامے دے دوران دونوں اک دوجے نوں ڈیڈی اتے گوگاں کہہ کر سنبودھت کردے ہن، حالانکہ اک منڈے نے ولادیمیر نوں وی سریمان البیئر کہہ کے پکاریا۔ بیکٹ نے شروع وچّ اسٹراگن لئی لیوی نام چنیا سی، پر پوجو دے پچھن اتے اوہ اپنا نام ماگراگور آدرے دسدا اے۔ نال ہی اوہ فرانسیسی نام کٹولے جاں کٹولس نال وی بلایا جاندا رہا، خاصکر پہلاں پھابر اڈیشن وچّ۔ امریکی اڈیشن وچّ ایہہ ایڈم بن گیا۔ بیکٹ نے صرف انا کیہا کہ اوہ کٹولس توں اکّ گئے سن۔ ۔

ووئن مرسر نامک اک نقاد نے کیہا کہ ویٹنگ فار گودو ڈرامہ نے اک اسمبھو لگن والی گلّ نوں ممکن کرن دا کیرتیمان قائم کیتا اے۔ اک ڈرامہ جس وچّ کجھ نہیں واپردا، مگر پھر وی درشک اکاگر ہوکے اسنوں ویکھدے ہن۔ ایہی نہیں، اس وچّ دوجا حصہ پہلے حصہ دا ہی تھوڑھا بھنّ روپ اے، اس طرحاں بیکٹ نے ایہہ عجب لکھ پایا اے جتھے دو وار کجھ نہیں ہندا۔ (آئرش ٹائیمس، 18 فروری 1956, ورقے 6।) - اخبار نے اپنے اس اڈیشن وچّ دونوں مکھ پاتراں دی بولی اتے سوال اٹھائے سن اتے لکھیا سی کہ شاید بیکٹ نے کٹاکش کیتا اے اتے بیکٹ نوں پچھیا: "مینوں ایوں لگدا اے۔۔۔جویں گوگو اتے ڈیڈی نے پی ایچ ڈی کیتی ہووے، 'تسیں کویں کہہ سکدے ہو کہ اوہ پی ایچ ڈی نہیں ہن؟' اوہناں دا جواب سی۔" اوہناں دا اتیت اچھا رہا ہووےگا، حالانکہ صرف انا گیات اے، اوہ اک وار ایپھل ٹاور گئے سن، اتے اک وار رھون ندی دے کنڈھے انگور توڑے سن۔ پہلا ناٹ منچن، جس نوں بیکٹ نے خود دیکھیا سی، وچّ دونوں مکھ پاتراں دے بستر گندے تاں نہیں، مگر تھوڑھے سدھارن ہن۔ ادھر اسٹراگن ولوں بیگ اتے ہڈیاں منگن اتے ولادیمیر تھوڑھا بھڑک جاندا اے جسدے نال گیات ہندا اے کہ اسنوں ورتاؤ اچت ہون دا آبھاس رہندا سی۔

پوجو اتے لکی

Mehdi Bajestani as Lucky (from a production by Naqshineh Theatre)

حالانکہ بیکیٹ نے پاتراں دی پس منظر بارے کجھ نہیں لکھیا پر ڈرامے وچّ کم کرن والے اداکاراں نے اپنی اپنی دلچسپی تلاش لئی اے۔ زین مارٹن دی اک ڈاکٹر متر مارتھے گاٹئر سی، جہڑی سالپیٹریئر ہسپتال وچّ کم کردی سی اتے مارٹن نے استوں پچھیا : سن، مارتھر، اس ڈرامے وچّ اک خاص طرحاں دی آواز دا ذکر اے اس بارے ویروا اتے ویاکھیا کتھے مل سکدی اے؟ [اسنے] کیہا: پارکنسن دے مریضاں نوں ملنا فائدہ مند ہو سکدا اے۔۔۔۔ میرے اسنوں بیماری بارے پچھن تے اسنے دسیا اس بیماری وچّ مریض دے ہتھ پیر کمبن لگدے ہن اتے ہولی-ہولی اوہ کمبے بناں بول وی نہیں پاؤندا۔ میں تدّ کیہا این ایہی چیز مینوں چاہیدی اے۔ " "بیکٹ اتے راجر تھوڑھے گھٹّ آشوست سن مگر پھر وی تیار ہو گئے ۔" جدوں مارٹن نے بیکٹ نوں کیہا کہ اوہ لکی دے پاتر نوں اک پارکنسن دے مریض دی طرحاں کرنگے تاں بیکٹ نے کیہا 'ضرور'۔ اسنے ایہہ ذکر وی کیتا کہ اس دی ماں نوں ایہی روگ سی۔ پر پھر تیزی نال موضوع بدل دتا' جدوں بیکٹ نوں پچھیا گیا کہ لکی دا نام اجیہا کیوں رکھیا گیا تاں اس نے کیہا کہ اوہ لکی (بھاگشالی) اے کہ اسدیاں کوئی اکانکھیاواں نہیں ہن۔ کجھ لوکاں نے اتھوں تکّ وی کیہا گیا کہ کیونکہ ڈیڈی اتے گوگو دا رشتہ متوازن نہیں سی، لکی اتے پوجو اوہناں دا ہی وستار ہن۔ ایپر پوجو اتے لکی دے رشتے وچّ پوجو دا پربھتو اصل وچّ بے معنی سی۔ "دھیان نال دیکھن اتے گیات ہندا اے کہ لکی دا اثر اس رشتے وچّ ہمیشہ ہی زیادہ سی۔ اوہ نچدا سی اتے ہور وی وڈی گلّ نوکر دے طور تے نہیں سگوں پوجو دے کھالیپن نوں دور کرن دی سوچدا سی۔ اوہ سبھ کجھ پوجو "لئی" ہی کردا سی۔ اس لئی دوناں دے پہلی وار منچ تے آؤن توں ہی پوجو ہی اصل وچّ لکی دا غلام سی۔ ایہہ گلّ پوجو قبول وی کردا اے کہ لکی نے اسنوں سنسکرتی، سہج شالینتا اتے ترکشیلتا حاصل کیتی اے۔ اس دے بھاشن-کلان سبھ رٹیبازی سی۔ پوجو دا آکاش بارے "پارٹی پیس" اک ودھیا اداہرن اے: جدوں اسدی سمرتی جاندی رہندی اے تاں اوہ اپنے طور تے اس نوں چالو رکھن وچّ ناکام رہندا اے۔

حوالے