ہندستان دی ونڈ پچھے اک حقیقت

ہندستان دی ونڈ انگریزاں دا اک سوچیا سمجھیا منصوبہ سی ۔

پچھوکڑ

ونڈ پچھلے اصل کارن حالے تک واضع نہیں ہوئے۔ انگریزاں دی ‘ونڈو تے نکلو’ دی پالیسی، نہرو-جناح دی اقتدار لئی بے صبری، دو قوماں دا اصول اتے پتہ نہیں کہڑیاں کہڑیاں ویاکھیاواں دے بنیاد تے اس تراسدی دا بھیت کھولن دی کوشش کیتی جاندی اے۔ لارڈ ماؤنٹبیٹن نے اقتدار-بدلی دی تریخ اک سال اگیتی کیوں متھی، اس دا حالے تک کوئی جواب نہیں ملیا۔ وکھرے دیس دی منگ 1940 وچ رکھی جاوے تے ستّ سال بعد ایہہ حقیقت بن جاوے، اجیہا اتہاس وچ گھٹ-ودھ ہی واپردا اے۔ برطانیہ وچ پھرولیاں کجھ خفیہ فائیلاں مطابق بھارت-پاک ونڈ دی اصل سکیم اس ویلے دے برطانوی وزیراعظم ونسٹن چرچل نے 1945 وچ بنا دتی سی۔ اوہ محسوس کردا سی کہ بناں ونڈیاں بھارت نوں آزاد کر دین دا مطلب ایہہ خطہ روسی آگوُ سٹالن اگے پلیٹ وچ رکھ کے پروسنا ہووےگا۔ برطانیہ نوں روس دا ڈر مہاراجہ رنجیت سنگھ دے ویلے توں سی۔ اس سارے ورتارے نوں ‘گریٹ گیم’ دے ناں نال جانیا جاندا اے۔ برطانیہ، کراچی دی بندرگاہ اپر روسی اثر نوں روکنا چاہندا سی۔ اوہ پاکستان دا اساری کر کے اس نوں برطانوی-امریکی نوَ-بستی بنا دینا چاہندا سی۔ ونڈ متعلق ماؤنٹبیٹن، نہرو، جناح، ماسٹر تارا سنگھ وغیرہ بھج-نٹھ کر رہے سن تے خود نوں ‘کرتا’ سمجھ رہے سن پر اس تراسدی دی پٹکہانی تاں ونسٹن چرچل دو سال پہلاں ہی لکھ گیا سی۔ پاکستان بناؤن ویلے مقامی لیڈرشپ اس سوال توں وی انجان سی کہ مسلم بہو گنتی صوبےآں نوں اکٹھا کر کے بنایا ایہہ خطہ آؤن والے ویلے وچ علاقائی سرکھیا پکھوں کی کردار نبھاویگا؟

پاکستان دا جغرافیائی محل وقوع

اگست 1947 وچ جہڑا پاکستان بنیا، اس دی جغرافیائی رچنا دنیا دے باقی دیساں نالوں وکولتری سی۔ اک دیس دو علاقائی حصیاں وچ ونڈیا ہویا سی۔ مغربی پاکستان اتے مشرقی پاکستان دوہویں اک دوجے توں اک ہزار میل دی دوری سی تے سن۔ ایہہ دوری جغرافیائی ہی نہیں، نسلی، تہذیبی، معاشی تے بھاشائی وی سی۔ مشرقی پاکستان، مغربی پاکستان ولوں ‘معاشی استحصال’ دا شکار ہو رہا سی۔ مشرقی پاکستان دی کپاہ دے برآمد وچوں ہندی کمائی غیرملکی پونجی نوں مغربی پاکستان ‘ہڑپّ’ کر لیندا سی۔ پاکستانی فوج مکھ طور تے پنجاب نال ہی متعلق سی۔ پاکستان بن تاں گیا پر مغرب-مشرق دا ریڑکا اس نوں کمزور کردا گیا